EnΕκτίµηση ψήφου: Eργαλείο έρευνας ή εξαπάτησης;
Άρθρο γνώμης
Το επιχείρηµα ότι είναι µια «διαβολική εφεύρεση» των Ελλήνων δηµοσκόπων δεν έχει βάση, καθώς αποτελεί επικρατούσα µέθοδο για την αποτύπωση των τάσεων διεθνώς. Εκτός κι αν δεχτούµε ότι υπάρχει µια διεθνής συνωµοσία για τον επηρεασµό της κοινής γνώµης...
Κάθε φορά που έχουµε κύµα δηµοσκοπήσεων, πολλές οργισµένες φωνές εγείρονται κατά της µεθόδου για την «εκτίµηση ψήφου», που χρησιµοποιούν οι εταιρείες. Οι επικριτές φέρουν τη µέθοδο αυτή σε αντιδιαστολή µε την «πρόθεση ψήφου», θεωρώντας ότι η τελευταία αποτελεί πιο αξιόπιστη ένδειξη -για ποιο πράγµα ακριβώς, δεν διευκρινίζεται. Γενικώς, κυρίως µέσω των social media, η αµφισβήτηση εστιάζεται στον ισχυρισµό ότι µε τον τρόπο αυτό επηρεάζεται η κοινή γνώµη υπέρ της κυβέρνησης. Ακόµα πιο επιθετικές είναι οι υπόνοιες που διατυπώνονται, ότι δηλαδή η κυβέρνηση µε κάποιον τρόπο επηρεάζει τις δηµοσκοπικές εταιρείες να «πειράξουν» τα νούµερα προς όφελός της.
Πριν µπούµε στην ουσία του προβλήµατος, ας σηµειώσουµε ότι οι εταιρείες δηµοσκοπήσεων δεν λειτουργούν ανεξέλεγκτα, εκτός πλαισίων στις µετρήσεις τους. Εχουν περιορισµούς από αυστηρό νοµικό πλαίσιο, έλεγχο και διαφάνεια, διαθέτουν, δε, επιπλέον ικανή εµπειρία και γνώση για τη διαχείριση των δεδοµένων που συλλέγουν. Επιπροσθέτως, οι καταγγελίες για «πειραγµένες» δηµοσκοπήσεις δεν τεκµηριώνονται µε στοιχεία, αλλά συγκλίνουν µε το γενικότερο κλίµα καχυποψίας και αµφισβήτησης των θεσµών. Αλλωστε, οι έρευνες δηµοσιοποιούνται σε Μέσα Ενηµέρωσης που κάθε άλλο παρά φιλικά διάκεινται προς την κυβέρνηση. Εποµένως, µήπως τα πράγµατα δεν είναι όπως φαίνονται;
Ακόµη µία ενδιαφέρουσα παράµετρος είναι πως οι επιθέσεις στρέφονται αποκλειστικά στον δείκτη της εκτίµησης ψήφου -ή και της πρόθεσης ψήφου, εφόσον δεν «βολεύει»- αφήνοντας στο απυρόβλητο άλλους δείκτες ποιοτικούς, που συνθέτουν µια πιο συνολική εικόνα. Ενδεικτικά, ας αναφέρουµε πως στις µετρήσεις των τελευταίων µηνών οι γνώµες για τον βαθµό ικανοποίησης από το κυβερνητικό έργο ή στο ερώτηµα αν πάει καλά η χώρα είναι συντριπτικά αρνητικές για την κυβέρνηση. Ταυτόχρονα, ο δείκτης για τον «καταλληλότερο πρωθυπουργό», όπου ο Κ. Μητσοτάκης παίζει µόνος του, δεν σχολιάζεται από τους επικριτές. Είναι αξιοσηµείωτο πως οι επικριτές της «εκτίµησης ψήφου» αγνοούν τους δείκτες που αφορούν την ακρίβεια, τη διαφθορά ή την υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ, που διαθέτουν επίσης «αρνητικό φορτίο» για την κυβέρνηση.
Και τώρα στην ουσία: Τι είναι τελικά η «εκτίµηση ψήφου»; Μήπως είναι µια ελληνική «πατέντα», που στόχο έχει να θολώσει τα νερά και να επηρεάσει τις επιλογές των πολιτών; Αναζητώντας µία εξήγηση, δεν έχουµε παρά να αναζητήσουµε τις διεθνείς πρακτικές στα γκάλοπ. Πώς στ’ αλήθεια κινούνται οι µεγαλύτερες και πιο έγκυρες εταιρείες ερευνών στην Ευρώπη; Η απάντηση θα καταπλήξει ίσως τους πολέµιους της επίµαχης µεθόδου. Η «εκτίµηση ψήφου» είναι η επικρατούσα µέθοδος για την αποτύπωση των τάσεων διεθνώς. Ας δούµε ορισµένα παραδείγµατα:
Η βρετανική YouGov χρησιµοποιεί την εκτίµηση ψήφου ως βασικό εργαλείο καταγραφής τάσεων, χρησιµοποιώντας µια δική της µέθοδο αναγωγής (MRP model). Ανατρέξαµε στις µετρήσεις στις 23-24 Νοεµβρίου 2025. Ας δούµε αρχικά την πρόθεση ψήφου: Συντηρητικοί 13%. Εργατικοί 13%. Φιλελεύθερο Κόµµα 10%. Σκοτσέζικο Εθνικό Κόµµα (SNP) 2%. Plaid Cymru (Ουαλία) 1%. Reform U.K. (Φάρατζ) 19%. Πράσινοι 12%. Αλλο κόµµα 2%. ∆εν θα ψηφίσω 10%. ∆εν γνωρίζω 13%. Αρνήθηκαν να απαντήσουν 4%. Και να τα αποτελέσµατα ως εκτίµηση ψήφου: Συντηρητικοί 18%. Εργατικοί 19%. Φιλελεύθερο Κόµµα 15%. SNP 3%. Plaid Cymru 1%. Reform U.K. 25%. Πράσινοι 16%. Αλλο κόµµα 3%. Σύνολο 100%. Προσέξτε το ποσοστό του Reform U.K. Στην πρόθεση ψήφου είναι στο 19%. Στην εκτίµηση απογειώνεται στο 25%. Αλλο «παράδοξο»: στην πρόθεση ψήφου Συντηρητικοί και Εργατικοί ισοβαθµούν µε 13%. Στην εκτίµηση ψήφου µε 19% οι Εργατικοί προηγούνται των Συντηρητικών (18%).
Μία άλλη έγκυρη, διεθνώς, εταιρεία, η Ipsos, υποπίπτει και αυτή στο «αµάρτηµα» της εκτίµησης ψήφου. Ας δούµε τις µετρήσεις της για τη Μεγάλη Βρετανία, για τον µήνα Νοέµβριο. Reform U.K. 33%. Εργατικοί 18%. Συντηρητικοί 16%. Πράσινοι 15%. Φιλελεύθεροι 12%. Αλλο κόµµα 6%. Προσέξτε: στη µία µέτρηση (YouGov) το Reform U.K. έχει εκτίµηση25% και στην άλλη (Ipsos) 33%. Αν στην Ελλάδα µια εταιρεία δηµοσκοπήσεων έδινε 8 µονάδες υψηλότερα το πρώτο κόµµα από άλλη εταιρεία, µην αµφιβάλλετε ότι θα είχαµε σύγκληση της Επιτροπής ∆ιαφάνειας στη Βουλή, ίσως και συζήτηση πολιτικών αρχηγών για τις δηµοσκοπήσεις. Στη Βρετανία δεν κουνιέται φύλλο…
Στο ίδιο µοτίβο και η έρευνα της γερµανικής Forsa. Παραθέτουµε τη µέτρηση της 1ης ∆εκεµβρίου: AfD 26%. CDU-CSU 25%. SPD 14%. Grune 12%. Linke 11%. BSW 3%. FPD 3%. Αλλο κόµµα 6%. Με άλλα λόγια, εκτίµηση ψήφου και εδώ. Συνεπώς, το επιχείρηµα ότι η εκτίµηση ψήφου είναι µια «διαβολική εφεύρεση» των Ελλήνων δηµοσκόπων δεν έχει βάση.
Κάθε εταιρεία εντός και εκτός συνόρων χρησιµοποιεί εργαλεία και µεθόδους ώστε να καταγράψει µε καλύτερη προσέγγιση τις τρέχουσες τάσεις και µόνο. Εκτός και αν δεχτούµε ότι υπάρχει µια διεθνής συνωµοσία για τον επηρεασµό της κοινής γνώµης...
Σε τελευταία ανάλυση είναι εξαιρετικά αµφίβολο αν ο πολίτης θα καθορίσει τη στάση του στην κάλπη από ένα διάγραµµα εκτίµησης ψήφου. Οι πολιτικές εξελίξεις, τα προβλήµατα και οι εµπειρίες του είναι αυτές που καθορίζουν την τελική επιλογή του. Οι δηµοσκοπήσεις δεν δηµιουργούν κοινή γνώµη, την καθρεφτίζουν.
Δημοσιεύτηκε στην Κυριακάτικη Απογευματινή
Πριν µπούµε στην ουσία του προβλήµατος, ας σηµειώσουµε ότι οι εταιρείες δηµοσκοπήσεων δεν λειτουργούν ανεξέλεγκτα, εκτός πλαισίων στις µετρήσεις τους. Εχουν περιορισµούς από αυστηρό νοµικό πλαίσιο, έλεγχο και διαφάνεια, διαθέτουν, δε, επιπλέον ικανή εµπειρία και γνώση για τη διαχείριση των δεδοµένων που συλλέγουν. Επιπροσθέτως, οι καταγγελίες για «πειραγµένες» δηµοσκοπήσεις δεν τεκµηριώνονται µε στοιχεία, αλλά συγκλίνουν µε το γενικότερο κλίµα καχυποψίας και αµφισβήτησης των θεσµών. Αλλωστε, οι έρευνες δηµοσιοποιούνται σε Μέσα Ενηµέρωσης που κάθε άλλο παρά φιλικά διάκεινται προς την κυβέρνηση. Εποµένως, µήπως τα πράγµατα δεν είναι όπως φαίνονται;
Ακόµη µία ενδιαφέρουσα παράµετρος είναι πως οι επιθέσεις στρέφονται αποκλειστικά στον δείκτη της εκτίµησης ψήφου -ή και της πρόθεσης ψήφου, εφόσον δεν «βολεύει»- αφήνοντας στο απυρόβλητο άλλους δείκτες ποιοτικούς, που συνθέτουν µια πιο συνολική εικόνα. Ενδεικτικά, ας αναφέρουµε πως στις µετρήσεις των τελευταίων µηνών οι γνώµες για τον βαθµό ικανοποίησης από το κυβερνητικό έργο ή στο ερώτηµα αν πάει καλά η χώρα είναι συντριπτικά αρνητικές για την κυβέρνηση. Ταυτόχρονα, ο δείκτης για τον «καταλληλότερο πρωθυπουργό», όπου ο Κ. Μητσοτάκης παίζει µόνος του, δεν σχολιάζεται από τους επικριτές. Είναι αξιοσηµείωτο πως οι επικριτές της «εκτίµησης ψήφου» αγνοούν τους δείκτες που αφορούν την ακρίβεια, τη διαφθορά ή την υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ, που διαθέτουν επίσης «αρνητικό φορτίο» για την κυβέρνηση.
Και τώρα στην ουσία: Τι είναι τελικά η «εκτίµηση ψήφου»; Μήπως είναι µια ελληνική «πατέντα», που στόχο έχει να θολώσει τα νερά και να επηρεάσει τις επιλογές των πολιτών; Αναζητώντας µία εξήγηση, δεν έχουµε παρά να αναζητήσουµε τις διεθνείς πρακτικές στα γκάλοπ. Πώς στ’ αλήθεια κινούνται οι µεγαλύτερες και πιο έγκυρες εταιρείες ερευνών στην Ευρώπη; Η απάντηση θα καταπλήξει ίσως τους πολέµιους της επίµαχης µεθόδου. Η «εκτίµηση ψήφου» είναι η επικρατούσα µέθοδος για την αποτύπωση των τάσεων διεθνώς. Ας δούµε ορισµένα παραδείγµατα:
Η βρετανική YouGov χρησιµοποιεί την εκτίµηση ψήφου ως βασικό εργαλείο καταγραφής τάσεων, χρησιµοποιώντας µια δική της µέθοδο αναγωγής (MRP model). Ανατρέξαµε στις µετρήσεις στις 23-24 Νοεµβρίου 2025. Ας δούµε αρχικά την πρόθεση ψήφου: Συντηρητικοί 13%. Εργατικοί 13%. Φιλελεύθερο Κόµµα 10%. Σκοτσέζικο Εθνικό Κόµµα (SNP) 2%. Plaid Cymru (Ουαλία) 1%. Reform U.K. (Φάρατζ) 19%. Πράσινοι 12%. Αλλο κόµµα 2%. ∆εν θα ψηφίσω 10%. ∆εν γνωρίζω 13%. Αρνήθηκαν να απαντήσουν 4%. Και να τα αποτελέσµατα ως εκτίµηση ψήφου: Συντηρητικοί 18%. Εργατικοί 19%. Φιλελεύθερο Κόµµα 15%. SNP 3%. Plaid Cymru 1%. Reform U.K. 25%. Πράσινοι 16%. Αλλο κόµµα 3%. Σύνολο 100%. Προσέξτε το ποσοστό του Reform U.K. Στην πρόθεση ψήφου είναι στο 19%. Στην εκτίµηση απογειώνεται στο 25%. Αλλο «παράδοξο»: στην πρόθεση ψήφου Συντηρητικοί και Εργατικοί ισοβαθµούν µε 13%. Στην εκτίµηση ψήφου µε 19% οι Εργατικοί προηγούνται των Συντηρητικών (18%).
Μία άλλη έγκυρη, διεθνώς, εταιρεία, η Ipsos, υποπίπτει και αυτή στο «αµάρτηµα» της εκτίµησης ψήφου. Ας δούµε τις µετρήσεις της για τη Μεγάλη Βρετανία, για τον µήνα Νοέµβριο. Reform U.K. 33%. Εργατικοί 18%. Συντηρητικοί 16%. Πράσινοι 15%. Φιλελεύθεροι 12%. Αλλο κόµµα 6%. Προσέξτε: στη µία µέτρηση (YouGov) το Reform U.K. έχει εκτίµηση25% και στην άλλη (Ipsos) 33%. Αν στην Ελλάδα µια εταιρεία δηµοσκοπήσεων έδινε 8 µονάδες υψηλότερα το πρώτο κόµµα από άλλη εταιρεία, µην αµφιβάλλετε ότι θα είχαµε σύγκληση της Επιτροπής ∆ιαφάνειας στη Βουλή, ίσως και συζήτηση πολιτικών αρχηγών για τις δηµοσκοπήσεις. Στη Βρετανία δεν κουνιέται φύλλο…
Στο ίδιο µοτίβο και η έρευνα της γερµανικής Forsa. Παραθέτουµε τη µέτρηση της 1ης ∆εκεµβρίου: AfD 26%. CDU-CSU 25%. SPD 14%. Grune 12%. Linke 11%. BSW 3%. FPD 3%. Αλλο κόµµα 6%. Με άλλα λόγια, εκτίµηση ψήφου και εδώ. Συνεπώς, το επιχείρηµα ότι η εκτίµηση ψήφου είναι µια «διαβολική εφεύρεση» των Ελλήνων δηµοσκόπων δεν έχει βάση.
Κάθε εταιρεία εντός και εκτός συνόρων χρησιµοποιεί εργαλεία και µεθόδους ώστε να καταγράψει µε καλύτερη προσέγγιση τις τρέχουσες τάσεις και µόνο. Εκτός και αν δεχτούµε ότι υπάρχει µια διεθνής συνωµοσία για τον επηρεασµό της κοινής γνώµης...
Σε τελευταία ανάλυση είναι εξαιρετικά αµφίβολο αν ο πολίτης θα καθορίσει τη στάση του στην κάλπη από ένα διάγραµµα εκτίµησης ψήφου. Οι πολιτικές εξελίξεις, τα προβλήµατα και οι εµπειρίες του είναι αυτές που καθορίζουν την τελική επιλογή του. Οι δηµοσκοπήσεις δεν δηµιουργούν κοινή γνώµη, την καθρεφτίζουν.
Δημοσιεύτηκε στην Κυριακάτικη Απογευματινή
