Τι θα σηµαίνουν έπειτα από λίγα χρόνια οι όροι: ∆εξιά, Κέντρο και Αριστερά; Μήπως είναι πλέον ξεπερασµένες οι ιδεολογικές ετικέτες που προέρχονται από την εποχή της Γαλλικής Επαναστάσεως; Πιστεύω ότι στις αµέσως επόµενες δεκαετίες η πολιτική ζωή, τουλάχιστον στην Ευρώπη, θα κινηθεί µε επίκεντρο δύο νέους ιδελογικούς πόλους: α) Τους οπαδούς της διαφύλαξης της ταυτότητας µε βάση το έθνος, τη γλώσσα, τη θρησκεία, την ταυτότητα φύλου κ.ά., και β) τους οπαδούς διαφόρων µορφών παγκοσµιοποίησης και κατάργησης ή, έστω, χαλάρωσης των ταυτοτικών δεσµών.

Οι εξελίξεις που ζήσαµε στην Ευρώπη και στον κόσµο κατά τις τελευταίες δεκαετίες ήσαν καταλυτικές. ∆ιαµορφώνουν νέο γεωπολιτικό και ιδεολογικό τοπίο. Θυµίζω τις κυριότερες: Η κατάρρευση των κοµµουνιστικών καθεστώτων άφησε µεγάλο τµήµα της Αριστεράς χωρίς όραµα. Η υποχώρηση της παγκοσµοποίησης και η ανάδειξη της σηµασίας των συνόρων απέδειξε την αντοχή των εθνικών ταυτοτήτων και των εθνικών κρατών. Η αποτυχία των διαφόρων µοντέλων ενσωµάτωσης µεταναστών οδήγησε ακόµη και σοσιαλδηµοκρατικά κόµµατα της Ευρώπης να εφαρµόσουν πολύ αυστηρά µέτρα φύλαξης των συνόρων και περιορισµού των µεταναστευτικών ροών. Η επάνοδος της θρησκείας στο κέντρο των κοινωνικών εξελίξεων άνοιξε τη συζήτηση για την «αποεκκοσµίκευση» και κατέδειξε τα κενά των ιδεολογιών που βασίζονται στον υλισµό, όπως είναι ο µαρξισµός και ο νεοφιλελευθερισµός. Η αποτυχία κυβερνήσεων µε διαχειριστική λογική έκανε εµφανή την ανάγκη αποδοχής νέων ιδεολογικών σχηµάτων. Παράδειγµα ο Μακρόν στη Γαλλία, κάποια βραχυχρόνια κυβερνητικά σχήµατα στη Βουλγαρία κ.ά. Οι κοινωνίες δεν χρειάζονται διαχειριστές, αλλά πολιτικούς µε όραµα. Οι εξελίξεις στον τοµέα της τεχνολογίας και της Τεχνητής Νοηµοσύνης (ή Τεχνητής Ευφυΐας) προκαλούν αγωνιώδη ερωτήµατα για τον ρόλο του ανθρώπου και για την ανάγκη θεσπίσεως ορίων ώστε να µην χαθεί η ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Οι Ταυτοτικοί και οι Παγκοσµιοποιητές θα είναι πιθανότατα τα δύο νέα ιδεολογικά ρεύµατα, τα οποία θα κυριαρχήσουν στην πολιτική ζωή του δυτικού κόσµου. Επίκεντρο, όπως πάντα, η Ευρώπη, όπου κατά κανόνα γεννώνται όλα τα µεγάλα πολιτικά και κοινωνικά ρεύµατα. Αυτό που έχει σηµασία είναι να συνδυασθούν αυτές οι νέες τάσεις µε ορισµένες θεµελιώδεις αρχές δηµοκρατίας, ανθρωπισµού και αλληλοσεβασµού. Η ελληνική κοινωνία από την ίδρυση του ελεύθερου ελληνικού κράτους απέδειξε ότι έχει δυνατότητες συνθέσεως των θετικών στοιχείων από διαφορετικές ιδεολογικές κληρονοµιές.

Τα Συντάγµατα των Εθνικών Συνελεύσεων του Αγώνος του 1821 συνδύαζαν τον σεβασµό προς την Ορθοδοξία, την Αρχαιότητα και το Βυζάντιο µε την αξιοποίηση των ευρωπαϊκών δηµοκρατικών αρχών. Ας µην ληµονούµε ότι το πρώτο Σύνταγµα παγκοσµίως, το οποίο καθιέρωσε το δικαίωµα καθολικής ψηφοφορίας για όλους τους άνδρες άνω των 25 ετών, ήταν το ελληνικό Σύνταγµα του 1844. Την ίδια εποχή στη Βρετανία και στη Γαλλία δικαίωµα ψήφου είχαν µόνο όσοι (άνδρες) ήταν ιδιοκτήτες γης (τιµηµατική ψήφος). Σε µία Εθνοσυνέλευση, στην οποία κυριαρχούσαν η φουστανέλα και οι αγώνες του Μακρυγιάννη για το θρήσκευµα του διαδόχου, η όντως δύσκολη συνεργασία λογίων και πολεµιστών έδωσε ορισµένα θαυµαστά αποτελέσµατα παρά τις επιµέρους ελλείψεις. Η συνύπαρξη της Ορθοδοξίας, του διαχρονικού ελληνικού Πολιτισµού και του σεβασµού στην αξία του ανθρώπου µε τη λελογισµένη αξιοποίηση των τεχνολογιών µπορεί να είναι η πρόταση του Ελληνισµού στο νέο ιδεολογικό τοπίο.

Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά