Τα fake news των social media στις φλόγες της Μ. Ανατολής
Άρθρο γνώμης
Για παράδειγµα, το BBC Verify εντόπισε τρία ψεύτικα βίντεο από ιρανικές πηγές, που είχαν περισσότερες από 100.000.000 θεάσεις στα διάφορα µέσα κοινωνικής δικτύωσης
Το έχουµε πια εµπεδώσει: οι νέοι δεν εµπιστεύονται για την ενηµέρωσή τους τα κανάλια, τα ραδιόφωνα, τις εφηµερίδες - πολλές φορές ούτε καν τις ειδησεογραφικές ιστοσελίδες. ∆ιαβάζουν µόνο τους τίτλους στα σάιτ πριν ανατρέξουν στα σχόλια, αποφεύγουν τις µεγάλης διάρκειας αναγνώσεις και δείχνουν µία σαφή προτίµηση στο να λαµβάνουν πάσης φύσεως πληροφορίες από τους λεγόµενους influencers που, όπως όλα δείχνουν, εµπιστεύονται συχνά µε κλειστά µάτια. Στις ΗΠΑ, σύµφωνα µε δηµοσκόπηση από το Pew Research Center, το ένα τρίτο των ενηλίκων κάτω των 30 ετών και το 14% όλων των ενηλίκων στη χώρα ενηµερώνονται κυρίως µέσω των viral βίντεο του TikTok. Η τάση αυτή είναι εµφανής και στην Ελλάδα.
«Η άνοδος των µέσων κοινωνικής δικτύωσης στο πεδίο της ενηµέρωσης µε δηµιουργούς περιεχοµένου που είναι αφοσιωµένοι στην επικαιρότητα δεν συναντάται µόνο στις Ηνωµένες Πολιτείες, αλλά οι αλλαγές φαίνεται να συµβαίνουν ταχύτερα -και µε µεγαλύτερο αντίκτυπο- από ό,τι σε άλλες χώρες», αναφέρει η τελευταία έκθεση «The Digital News Report 2025» του Reuters Institute, που εµφανίζει τους διαδικτυακούς δηµιουργούς περιεχοµένου να διαδραµατίζουν ολοένα και πιο κεντρικό ρόλο. Και ύστερα ήρθε ένα κυριακάτικο πρωινό, πριν καλά καλά βγει ο ήλιος στην Ελλάδα αλλά και συνολικά στην Ευρώπη, η επίθεση των ΗΠΑ στο Ιράν. Επτά βοµβαρδιστικά B-2 Spirit απογειώθηκαν από τη βάση Whiteman της αµερικανικής πολεµικής αεροπορίας στο Μισούρι, διέσχισαν από αέρος τη µισή υφήλιο, έριξαν 12 βόµβες Bunker Buster στην πυρηνική εγκατάσταση του Φορντό, άλλες δύο στην εγκατάσταση στο Νατάνζ και γύρισαν πίσω στις ΗΠΑ. Ακολούθησε κύµα δηλώσεων, που καθεµιά είχε τη δική της σηµασία: του Ντόναλντ Τραµπ, του Τζέι Ντι Βανς, του Πιτ Χέγκσεθ, του Μπενιαµίν Νετανιάχου, του Μασούντ Πεζεσκιάν, µιας σειράς Ευρωπαίων ηγετών και άλλων πολιτικών και στρατιωτικών ηγετών.
Και εκεί, πάνω στο αµόνι του πολέµου και στο βουητό των ειδήσεων, µετρήθηκαν τα λεγόµενα παραδοσιακά µίντια µε τους Influencers, τους YouTubers και τους TikTokers. Ο καθένας µπορεί -χρειάζεται ταλέντο και κατάλληλος εξοπλισµός βέβαια- να στήσει ένα βίντεο, να πει µια άποψη, να κάνει µια ανάλυση από τον καναπέ του σπιτιού του ή από τη θέση του οδηγού στο αυτοκίνητό του. Και δεν αντιλέγω, αρκετές φορές οι απόψεις και οι παρουσιάσεις αυτές έχουν βάθος, έχουν περιεχόµενο, έχουν κάτι να πουν.
Το τελευταίο 48ωρο όµως, όπως αποδείχθηκε, αυτό δεν φτάνει. Στην περίπτωση της Ελλάδας, για να επικεντρώσουµε λίγο το ενδιαφέρον στη χώρα µας, χρειάζονται δηµοσιογράφοι που να ξέρουν πού πέφτει το Ιράν, να γνωρίζουν στοιχειωδώς έστω τι έγινε στην επανάσταση του 1979, να αντιλαµβάνονται ότι υπάρχει διαφορά µεταξύ σιιτικού και σουνιτικού Ισλάµ, να ξέρουν πώς κινούνται τα πιόνια στη σκακιέρα της Μέσης Ανατολής. Χρειάζονται ανταποκριτές στις µεγάλες πρωτεύουσες, στα κέντρα λήψης αποφάσεων διεθνώς, όπως είναι η Ουάσινγκτον, οι Βρυξέλλες, το Βερολίνο, το Παρίσι, η Ιερουσαλήµ, οι οποίοι να γνωρίζουν πρόσωπα και καταστάσεις. Χρειάζονται τηλεοπτικοί αρχισυντάκτες, ραδιοφωνικοί παραγωγοί και διευθυντές εφηµερίδων που να µπορούν να αξιολογήσουν τους διεθνολόγους, τους απόστρατους αξιωµατικούς, τους πρέσβεις επί τιµή, τους στρατιωτικούς αναλυτές και να εντάξουν εκείνους που κρίνουν στη «χορογραφία» της διαρκούς ειδησεογραφίας και σχολιασµού. Χρειάζεται πρόσβαση στα µεγάλα ειδησεογραφικά πρακτορεία όπως το Reuters ή το Associated Press, που έχουν ρεπόρτερ και φωτογράφους στα µέτωπα. Χρειάζονται -ανάλογα µε το Μέσο- συντάκτες ύλης, διορθωτές, ηχολήπτες, εικονολήπτες και άλλοι ώστε να φτάνει η είδηση στον τηλεθεατή, ακροατή ή αναγνώστη µε τη δέουσα επιµέλεια και προσοχή.
Είναι και άλλα πολλά που απαιτούνται, αλλά δεν χρειάζεται να επεκταθούµε περισσότερο. Η ουσία γίνεται εύκολα αντιληπτή. Απαιτούνται χρήµατα. Πόροι σηµαντικοί. Και οργάνωση. Για να υπάρχει το ανθρώπινο δυναµικό σε όλα τα επίπεδα και όλος ο απαραίτητος εξοπλισµός και τα συναφή προκειµένου να µπορεί ένας δηµοσιογραφικός οργανισµός, µικρός ή µεγάλος, να δουλέψει σωστά και σε ένα διεθνούς βεληνεκούς γεγονός, όπως είναι ο πόλεµος στη Μέση Ανατολή, να ανταποκριθεί µε επάρκεια.
Χρειάζεται ακόµα και οι µεγάλοι δηµοσιογραφικοί οργανισµοί να καλύπτουν το χάος στην πληροφόρηση που σπέρνουν συχνά τα social media. Τις προάλλες , για παράδειγµα, το BBC Verify εντόπισε τρία ψεύτικα βίντεο από ιρανικές πηγές, που είχαν αθροιστικά περισσότερες από 100.000.000 θεάσεις στα διάφορα µέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Ο «θάνατος» των παραδοσιακών ΜΜΕ ίσως εξαγ γέλθηκε πρόωρα. Θα είχε ενδιαφέρον αν µπορούσε να γίνει ένα πείραµα του µαζικού ψεύτικου θανάτου τους. Να σταµατούσαν τη λειτουργία τους, για πα ράδειγµα, το τελευταίο 48ωρο όλοι οι τηλεοπτικοί και ραδιοφωνικοί σταθµοί παγκοσµίως, οι ιστοσελί δες και οι εφηµερίδες και να παρατηρούσαµε πόση και ποια ενηµέρωση θα λάµβαναν για τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή όλοι όσ οι οµνύουν τυφλά στην παντοκρατορία και αξιοπιστία των social media.
Δημοσιεύθηκε στην Απογευματινή
«Η άνοδος των µέσων κοινωνικής δικτύωσης στο πεδίο της ενηµέρωσης µε δηµιουργούς περιεχοµένου που είναι αφοσιωµένοι στην επικαιρότητα δεν συναντάται µόνο στις Ηνωµένες Πολιτείες, αλλά οι αλλαγές φαίνεται να συµβαίνουν ταχύτερα -και µε µεγαλύτερο αντίκτυπο- από ό,τι σε άλλες χώρες», αναφέρει η τελευταία έκθεση «The Digital News Report 2025» του Reuters Institute, που εµφανίζει τους διαδικτυακούς δηµιουργούς περιεχοµένου να διαδραµατίζουν ολοένα και πιο κεντρικό ρόλο. Και ύστερα ήρθε ένα κυριακάτικο πρωινό, πριν καλά καλά βγει ο ήλιος στην Ελλάδα αλλά και συνολικά στην Ευρώπη, η επίθεση των ΗΠΑ στο Ιράν. Επτά βοµβαρδιστικά B-2 Spirit απογειώθηκαν από τη βάση Whiteman της αµερικανικής πολεµικής αεροπορίας στο Μισούρι, διέσχισαν από αέρος τη µισή υφήλιο, έριξαν 12 βόµβες Bunker Buster στην πυρηνική εγκατάσταση του Φορντό, άλλες δύο στην εγκατάσταση στο Νατάνζ και γύρισαν πίσω στις ΗΠΑ. Ακολούθησε κύµα δηλώσεων, που καθεµιά είχε τη δική της σηµασία: του Ντόναλντ Τραµπ, του Τζέι Ντι Βανς, του Πιτ Χέγκσεθ, του Μπενιαµίν Νετανιάχου, του Μασούντ Πεζεσκιάν, µιας σειράς Ευρωπαίων ηγετών και άλλων πολιτικών και στρατιωτικών ηγετών.
Και εκεί, πάνω στο αµόνι του πολέµου και στο βουητό των ειδήσεων, µετρήθηκαν τα λεγόµενα παραδοσιακά µίντια µε τους Influencers, τους YouTubers και τους TikTokers. Ο καθένας µπορεί -χρειάζεται ταλέντο και κατάλληλος εξοπλισµός βέβαια- να στήσει ένα βίντεο, να πει µια άποψη, να κάνει µια ανάλυση από τον καναπέ του σπιτιού του ή από τη θέση του οδηγού στο αυτοκίνητό του. Και δεν αντιλέγω, αρκετές φορές οι απόψεις και οι παρουσιάσεις αυτές έχουν βάθος, έχουν περιεχόµενο, έχουν κάτι να πουν.
Το τελευταίο 48ωρο όµως, όπως αποδείχθηκε, αυτό δεν φτάνει. Στην περίπτωση της Ελλάδας, για να επικεντρώσουµε λίγο το ενδιαφέρον στη χώρα µας, χρειάζονται δηµοσιογράφοι που να ξέρουν πού πέφτει το Ιράν, να γνωρίζουν στοιχειωδώς έστω τι έγινε στην επανάσταση του 1979, να αντιλαµβάνονται ότι υπάρχει διαφορά µεταξύ σιιτικού και σουνιτικού Ισλάµ, να ξέρουν πώς κινούνται τα πιόνια στη σκακιέρα της Μέσης Ανατολής. Χρειάζονται ανταποκριτές στις µεγάλες πρωτεύουσες, στα κέντρα λήψης αποφάσεων διεθνώς, όπως είναι η Ουάσινγκτον, οι Βρυξέλλες, το Βερολίνο, το Παρίσι, η Ιερουσαλήµ, οι οποίοι να γνωρίζουν πρόσωπα και καταστάσεις. Χρειάζονται τηλεοπτικοί αρχισυντάκτες, ραδιοφωνικοί παραγωγοί και διευθυντές εφηµερίδων που να µπορούν να αξιολογήσουν τους διεθνολόγους, τους απόστρατους αξιωµατικούς, τους πρέσβεις επί τιµή, τους στρατιωτικούς αναλυτές και να εντάξουν εκείνους που κρίνουν στη «χορογραφία» της διαρκούς ειδησεογραφίας και σχολιασµού. Χρειάζεται πρόσβαση στα µεγάλα ειδησεογραφικά πρακτορεία όπως το Reuters ή το Associated Press, που έχουν ρεπόρτερ και φωτογράφους στα µέτωπα. Χρειάζονται -ανάλογα µε το Μέσο- συντάκτες ύλης, διορθωτές, ηχολήπτες, εικονολήπτες και άλλοι ώστε να φτάνει η είδηση στον τηλεθεατή, ακροατή ή αναγνώστη µε τη δέουσα επιµέλεια και προσοχή.
Είναι και άλλα πολλά που απαιτούνται, αλλά δεν χρειάζεται να επεκταθούµε περισσότερο. Η ουσία γίνεται εύκολα αντιληπτή. Απαιτούνται χρήµατα. Πόροι σηµαντικοί. Και οργάνωση. Για να υπάρχει το ανθρώπινο δυναµικό σε όλα τα επίπεδα και όλος ο απαραίτητος εξοπλισµός και τα συναφή προκειµένου να µπορεί ένας δηµοσιογραφικός οργανισµός, µικρός ή µεγάλος, να δουλέψει σωστά και σε ένα διεθνούς βεληνεκούς γεγονός, όπως είναι ο πόλεµος στη Μέση Ανατολή, να ανταποκριθεί µε επάρκεια.
Χρειάζεται ακόµα και οι µεγάλοι δηµοσιογραφικοί οργανισµοί να καλύπτουν το χάος στην πληροφόρηση που σπέρνουν συχνά τα social media. Τις προάλλες , για παράδειγµα, το BBC Verify εντόπισε τρία ψεύτικα βίντεο από ιρανικές πηγές, που είχαν αθροιστικά περισσότερες από 100.000.000 θεάσεις στα διάφορα µέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Ο «θάνατος» των παραδοσιακών ΜΜΕ ίσως εξαγ γέλθηκε πρόωρα. Θα είχε ενδιαφέρον αν µπορούσε να γίνει ένα πείραµα του µαζικού ψεύτικου θανάτου τους. Να σταµατούσαν τη λειτουργία τους, για πα ράδειγµα, το τελευταίο 48ωρο όλοι οι τηλεοπτικοί και ραδιοφωνικοί σταθµοί παγκοσµίως, οι ιστοσελί δες και οι εφηµερίδες και να παρατηρούσαµε πόση και ποια ενηµέρωση θα λάµβαναν για τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή όλοι όσ οι οµνύουν τυφλά στην παντοκρατορία και αξιοπιστία των social media.
Δημοσιεύθηκε στην Απογευματινή
