Πόλεµοι δίχως ορατή λήξη

Στα δύο µεγάλα πολεµικά µέτωπα που σοβούν τα τελευταία χρόνια και που εν πολλοίς είναι διασυνδεδεµένα, στην Ουκρανία και στη Μέση Ανατολή, το ερώτηµα είναι κοινό: Πότε θα λήξουν; Η απάντηση και στα δύο είναι επίσης κοινή: Οχι σύντοµα. Στην Ουκρανία οι δύο πλευρές έχουν καταθέσει στους Αµερικανούς τις προτάσεις τους για το τι υποτίθεται ότι είναι διατεθειµένοι να δεχθούν, στην πράξη όµως τα πράγµατα απέχουν από αυτό που αποτυπώνεται στα χαρτιά. Εξάλλου, µέχρι στιγµής δεν φαίνεται να υπάρχει σύγκλιση µεταξύ των δύο προσεγγίσεων. Η κυβέρνηση Ζελένσκι δύσκολα µπορεί να δεχθεί de jure αναγνώριση ρωσικής κυριαρχίας ακόµα και στην Κριµαία, ο δε Πούτιν φαίνεται να ακολουθεί µία παρελκυστική τακτική εµφανιζόµενος να συµφωνεί σε διατήρηση των κεκτηµένων στο πεδίο, αλλά είναι ασαφές ποια µέρη από τις περιοχές του Ντονµπάς θα µπορούσε να επιστρέψει για να διευκολύνει µία κατ’ αρχήν συµφωνία για πάγωµα της σύγκρουσης. Εν τω µεταξύ η συµφωνία ΗΠΑ - Ουκρανίας για την αξιοποίηση των ορυκτών πόρων της χώρας ξεκλείδωσε νέους εξοπλισµούς προς τις ουκρανικές Ενοπλες ∆υνάµεις, µε τον Αµερικανό πρόεδρο να ανάβει το πράσινο φως για την επανέναρξη ροής όπλων, πιέζοντας µε αυτόν τον τρόπο και τη ρωσική πλευρά.

Οι Αµερικανοί εκτιµούν ότι παρά τα εδαφικά κέρδη των Ρώσων και παρά το σχέδιο ανανέωσης των ρωσικών δυνάµεων µε νέο δυναµικό, η Ρωσία δεν είναι σε θέση να διατηρήσει µια µακρά παράταση του πολέµου χωρίς κόστος και αύξηση της εσωτερικής πίεσης. Το ίδιο ισχύει και για την Ουκρανία. Υπό αυτή την έννοια ο Ντόναλντ Τραµπ κρατά µαστίγιο και καρότο και προς τις δύο πλευρές, αλλά µένει να διαπιστωθεί αν ο συνδυασµός θα λειτουργήσει. Για τους Ρώσους το καρότο είναι το ίδιο µε την Ουκρανία, δηλαδή η αξιοποίηση των απέραντων ρωσικών πόρων µε αµερικανική τεχνογνωσία και η συνεργασία στον αρκτικό κύκλο. ∆εν είναι τυχαίο ότι εδώ και καιρό ο Ελον Μασκ δηµοσιεύει χάρτες µε τα αρκτικά σύνορα Αµερικής - Ρωσίας, συνοδευόµενους από κείµενα που υπογραµµίζουν τη γεωγραφική εγγύτητα και τα κοινά συµφέροντα των δύο πλευρών. Αυτό ίσως είναι µία εξιδανικευµένη προσέγγιση από πλευράς ΗΠΑ, διότι είναι πολύ πιθανό η Ρωσία να έχει µία πολύ πιο βαθιά ατζέντα.

Οι Ευρωπαίοι παραµένουν καχύποπτοι για τις ρωσικές προθέσεις και συνεχίζουν να ετοιµάζονται µε αυξανόµενους ρυθµούς για µία πιθανή στρατιωτική σύγκρουση µε τη Ρωσία µέσα στην επόµενη πενταετία, για την οποία είναι σχεδόν πεπεισµένοι ότι θα συµβεί. Εκθέσεις µυστικών υπηρεσιών ευρωπαϊκών χωρών συγκλίνουν σε αυτή την εκτίµηση, η οποία ενισχύεται από την εκ νέου συγκέντρωση και συγκρότηση ρωσικών δυνάµεων στα σύνορα µε ευρωπαϊκές χώρες στα παλαιότερα, σοβιετικά, σηµεία στρατιωτικής επαφής. Εξάλλου, η άρνηση αρκετών ευρωπαϊκών χωρών να αναγνωρίσουν επισήµως τα εδαφικά κέρδη των Ρώσων, καθώς και το ευρωπαϊκό σχέδιο το οποίο απέχει από αυτό των Αµερικανών, επιβεβαιώνει ότι η ∆ύση πορεύεται µε δύο αντίθετα σενάρια για την εξέλιξη της σύγκρουσης.

Θα µπορούσε οποιαδήποτε από τις δύο πλευρές, οι Αµερικανοί και οι Ευρωπαίοι, να συγκλίνουν ο καθένας προς το σχέδιο του άλλου, αναλόγως του πώς θα κινηθούν οι δύο αντιµαχόµενες πλευρές, αλλά µέχρι στιγµής αυτό δεν φαίνεται πιθανό σενάριο, τουλάχιστον άµεσα. Την ίδια ασαφή εξέλιξη, αλλά µε κλίση προς τη συνέχιση των συγκρούσεων και την κλιµάκωση, ακολουθεί και το µέτωπο της Μέσης Ανατολής. Το ισλαµικό καθεστώς του Αλ Τζολάνι δεν µπορεί ή δεν θέλει να ελέγξει τις τζιχαντιστικές οµάδες, οι οποίες καθηµερινά βιαιοπραγούν κατά των υπόλοιπων εθνικών και θρησκευτικών κοινοτήτων, ∆ρούζων, Χριστιανών, Αλαουιτών, µε τους Κούρδους να παραµένουν καλύτερα προστατευµένοι στα εδάφη τους λόγω της ισχυρής στρατιωτικής συγκρότησής τους και της συνεχιζόµενης έστω και µειωµένης αµερικανικής παρουσίας. Τις τελευταίες ηµέρες καταγράφεται επιδείνωση λόγω των άγριων επιθέσεων των ισλαµιστών κατά των ∆ρούζων, οι οποίοι όµως πλέον και αυτοί έχουν συγκροτήσει ένοπλες δυνάµεις και έχουν έως ένα βαθµό αποκρούσει τους τζιχαντιστές. Οι Ισραηλινοί έχουν προειδοποιήσει τη ∆αµασκό ότι θα παρέµβουν για να προστατεύσουν τους ∆ρούζους και µάλιστα υπήρξαν σχετικές δηλώσεις στο ανώτατο επίπεδο από τον ίδιο τον Ισραηλινό πρωθυπουργό.

Η ένοπλη συγκρότηση των ∆ρούζων αλλάζει τους όρους και πλέον διατυπώνεται ευθέως η απειλή από το Ισραήλ ότι µε τη βοήθειά του οι ∆ρούζοι θα µπορούσαν να επιστρέψουν την πίεση ακόµα και µε προώθηση στα περίχωρα της ∆αµασκού. Επίσης, πρώτη φορά τις τελευταίες ώρες από πλευράς Ισραήλ διατυπώνεται η πρόθεση για διεύρυνση των στρατιωτικών επιχειρήσεων ακόµα και στον Λίβανο µέσω Συρίας... Μετά την ανάληψη της νέας κυβέρνησης στον Λίβανο καθίσταται όλο και πιο σαφές ότι η συµβίωση µε τη «Χεζµπολάχ» καθίσταται όλο και πιο δύσκολη, µε ό,τι αυτό σηµαίνει για την εδαφική ενότητα της χώρας. Σε όλα αυτά θα πρέπει να προστεθεί και η σφοδρή αντίθεση του Ισραήλ στην προσπάθεια προσέγγισης των ΗΠΑ µε το Ιράν, καθώς οι Ισραηλινοί θεωρούν ότι η Τεχεράνη ακολουθεί µία παραπειστική διαπραγµατευτική τακτική για να εγκλωβίσει τους Αµερικανούς και να διατηρήσει το πυρηνικό της πρόγραµµα και τις βαλλιστικές δυνατότητές της. Ολα αυτά και άλλα επιµέρους στοιχεία συντείνουν στην εκτίµηση ότι και τα δύο µέτωπα βρίσκονται µακριά από τη λήξη τους. Αντιθέτως, ίσως βρίσκονται σε σηµείο περαιτέρω όξυνσης ανά πάσα στιγµή.