Βρέθηκα με φιλική παρέα στα Τίρανα την εβδομάδα που πέρασε. Είχα χρόνια να ταξιδέψω εκεί και οι μνήμες μου δεν βοήθησαν να αναγνωρίσω την πόλη. Βεβαίως, απέχει από το να ονομασθεί μια σύγχρονη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα, αλλά σιγά-σιγά το προσπαθεί.

Ο προηγούμενος δήμαρχος των Τιράνων και νυν πρωθυπουργός της χώρας είχε γίνει γνωστός γιατί γκρέμισε εκατοντάδες καλύβες στο κέντρο της πόλης και έφτιαξε ένα ποταμάκι που διασχίζει την πρωτεύουσα της γειτονικής χώρας, δίνοντας άλλη μορφή στην πόλη.

Εμείς αυτές τις μέρες συμπληρώσαμε ακριβώς ογδόντα χρόνια από τότε που στην Αθήνα σκεπάσαμε τον Ιλισό και η πρωτεύουσα της χώρας μας στερήθηκε έναν από τους ωραιότερους ποταμούς που έρρεαν στην Αττική επί χιλιάδες χρόνια.

Η πρώτη φορά που πήγα στην Αλβανία ήταν το 1990, επί Ραμίζ Αλία, διαδόχου του Εμβέρ Χότζα. Οι κάτοικοι ζούσαν ακόμη κάτω από τον τρόμο ενός βάρβαρου καθεστώτος.

Οι μέθοδοι παρακολούθησης και τα βασανιστήρια εκτίθενται τώρα σε σχετικό μουσείο στο κέντρο της πόλης, ακριβώς απέναντι από τον ορθόδοξο καθεδρικό ναό που έχτισε ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος, για τον οποίον θέλω να σας μιλήσω σήμερα. Συμπλήρωσε 27 χρόνια ζωής στην Αλβανία. Πήγε τον Ιούλιο του 1991 ως πατριαρχικός έξαρχος, όταν ήταν 62 ετών, και πλησιάζει θαλερός τα 90. Βρήκε στην Αλβανία το απόλυτο μηδέν ως προς τις εκκλησιαστικές υποδομές, αφού ο Χότζα είχε βαλθεί να εξαφανίσει κάθε θρησκεία και θρησκευτικό σύμβολο. Είχε γκρεμίσει τον καθεδρικό ναό στο κέντρο των Τιράνων και στη θέση του είχε χτίσει ξενοδοχείο.

Τα ξωκλήσια στις περιοχές της ελληνικής μειονότητας ήταν εγκαταλελειμμένα και η λατρεία εδιώκετο ως έγκλημα. Επί ερειπίων ανέλαβε. Επί ακάνθων πορεύτηκε. Με σύντροφο την καχυποψία από την αλβανική πλευρά, αφού όχι μόνον ήταν χριστιανός ορθόδοξος αλλά και Ελληνας. Η σεμνότητα και η ταπεινοφροσύνη του κέρδισαν τους πάντες. Η γλυκύτητα του ύφους του και η αγνότητα των προθέσεών του τον αναδεικνύουν σε θρησκευτική και ιστορική μορφή παγκοσμίως.

Η δυναμικότητά του και η αποφασιστικότητά απέδειξαν ηγέτη με διοικητικές ικανότητες. Σχολεία, νηπιαγωγεία, νεανικά κέντρα, κέντρα υγείας, μητροπολιτικές έδρες, ξενώνες, εργαστήρια, συσσίτια για φτωχούς, καθεδρικό ναό, συνεδριακό κέντρο υψηλών προδιαγραφών και τόσα ακόμα που υπό φυσιολογικές συνθήκες δεν γίνονται σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα.

Οταν κάποιος από την παρέα το επισημαίνει, ο Αναστάσιος κοιτάζει ψηλά και επικαλείται τη βοήθεια του θεού. Η πνευματικότητά του πλησιάζει τη θέωση σε επίπεδα που ελάχιστοι ιεράρχες κατέκτησαν. Η συζήτηση μαζί του σου δίνει κουράγιο. Αφού στα συντρίμμια γεννήθηκε τόσο δυναμικό το νέο, όλα μπορούν να γίνουν.

Ο Αναστάσιος δεν κέρδισε μόνον τους ορθοδόξους αλλά και τους ηγέτες των άλλων δογμάτων και πολλών πολιτικών της γείτονος, οι οποίοι πρόσφατα συνυπέγραψαν μαζί του επιστολή προς τη Μέρκελ να δείξει και στην Αλβανία τον δρόμο της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Το ταξίδι αυτό στη γείτονα το οφείλω σε έναν από τους πολλούς Ελληνες που αγάπησαν τα Βαλκάνια και δραστηριοποιούνται επαγγελματικά εκεί.

Στον αγαπητό φίλο, δικηγόρο Ευθύμη Ναυρίδη, άοκνο βοηθό της επιστήμης που διακονεί, με τις υποτροφίες που δίνει το γραφείο του στην Αλβανία σε φοιτητές. «Εμπνέομαι από τον Αναστάσιο», μου είπε, και τώρα καταλαβαίνω πολύ καλά τι εννοούσε. Οσο υπάρχουν Αναστάσιοι, υπάρχει ελπίδα.