Ο Καλιφορνέζος διπλωμάτης καριέρας Τζέφρι Πάιατ έφθασε στην Αθήνα, προερχόμενος από την ταραχώδη Ουκρανία, τον Σεπτέμβριο του 2016. Την περίοδο εκείνη η Ελλάδα ήταν υπό τη διακυβέρνηση της «πρώτη φορά Αριστεράς» του ΣΥΡΙΖΑ, με πρωθυπουργό τον κ. Τσίπρα, σε μια κυβέρνηση συνασπισμού με το δεξιό σχήμα των Ανεξάρτητων Ελλήνων του Π. Καμμένου. Η ατμόσφαιρα στην ελληνική πρωτεύουσα έμοιαζε αρκούντως περίτεχνη και ρευστή για την αμερικανική διπλωματική αντιπροσωπία, αφού η χώρα μας βρισκόταν σε καθεστώς «επιλεκτικής χρεοκοπίας», υπό πλήρη εποπτεία από τις ευρωπαϊκές δομές και το ΔΝΤ. Αξιωματούχοι του γερμανικού παράγοντα, όπως οι κ. Ράιχενμπαχ και Φούχτελ, θεωρείτο ότι είχαν αποκτήσει πλήρη επιρροή σε πολιτικά πρόσωπα και επιλογές του κεντρικού κράτους, της Αυτοδιοίκησης αλλά και της ελληνικής επιχειρηματικής κοινότητας.

Η ανακοίνωση του διορισμού του Τζ. Πάιατ στην πρεσβεία των Αθηνών ως διαδόχου του εξόχως διακριτικού και τυπικού Ντέιβιντ Πιρς (2013-2016) προκάλεσε ποικίλα σχόλια και εκτιμήσεις στους πολιτικούς και διπλωματικούς κύκλους της Αθήνας. Ο Τζ. Πάιατ θήτευσε στο Κίεβο την περίοδο του εμφυλίου στην Ουκρανία. Ετσι, έφθασε στην Αθήνα ως ένας «player» ειδικών αποστολών της αμερικανικής διπλωματίας. Εμπειροι εγχώριοι διπλωματικοί κύκλοι ως «επαΐοντες» προέβλεπαν ότι η θητεία Πάιατ στην Ελλάδα θα αποτελούσε ένα «ευχάριστο διάλειμμα» γι’ αυτούς μετά την περιπέτεια στην Ουκρανία. Διπλωματικοί παρατηρητές ανησυχούσαν, από την άλλη, ότι ο Τζ. Πάιατ θα εξελισσόταν σε έναν πλήρως «παρεμβατικό» πρέσβη, λειτουργώντας με ύφος «ανθύπατου» στη χώρα μας. Η πραγματικότητα τους διέψευσε και επιβεβαίωσε εκείνους που το 2016 εκτιμούσαν ότι η επιλογή ενός τέτοιου επιπέδου και δυνατοτήτων πρέσβη προδίκαζε την πρόθεση της Ουάσινγκτον να προχωρήσει σε μια πολυεπίπεδη, και όχι μόνον στρατιωτική, στρατηγικού τύπου αναβάθμιση της σχέσης με την Ελλάδα.

Ο πρώτος σταθμός της παρουσίας Πάιατ στην πρεσβεία των Αθηνών ήταν η ιστορικού χαρακτήρα επίσκεψη του απερχόμενου προέδρου των ΗΠΑ Μπ. Ομπάμα στις 15 Νοεμβρίου 2016. Η ομιλία του με τα πολλά μηνύματα, η ξενάγησή του στην Ακρόπολη και η μη ταυτόχρονη επίσκεψή του στην Τουρκία συμβόλισαν τη νέα εποχή στις σχέσεις Ελλάδας και ΗΠΑ. Λίγες ημέρες πριν, στις 8 Νοεμβρίου, είχαν επικρατήσει στις εκλογές στις ΗΠΑ οι Ρεπουμπλικανοί και είχε αναδειχθεί νέος πρόεδρος ο Ντ. Τραμπ. Με δεδομένο ότι ήταν γνωστός για τις σχέσεις του με το Δημοκρατικό Κόμμα ο Τζ. Πάιατ, κάποιοι έσπευσαν να προβλέψουν τη γρήγορη αντικατάστασή του. Διαψεύσθηκαν. Τα επόμενα χρόνια και με διακυβέρνηση της Αριστεράς στη χώρα μας, οι σχέσεις εμπιστοσύνης με τον αμερικανικό παράγοντα εμπεδώθηκαν και διευρύνθηκαν.

ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ

Στον εμπορικό τομέα εμβληματική της νέας εποχής στις σχέσεις των δύο χωρών χαρακτηρίζεται η ΔΕΘ του 2018, όπου τιμώμενη χώρα ήταν οι ΗΠΑ και η δεσπόζουσα παρουσία του ισχυρού υπουργού Εμπορίου, από τον κύκλο του Ντ Τραμπ, Γ. Ρος, με συμμετοχή σειράς πολυεθνικών κολοσσών των ΗΠΑ, αποτέλεσε την «αυλαία» για όσα ακολουθούν στον χώρο της τεχνολογίας, της ενέργειας, των εξοπλισμών, των ψηφιακών επικοινωνιών και των φαρμακευτικών. Ο Τζ. Πάιατ, σύμφωνα με τις οδηγίες της Ουάσινγκτον, προώθησε πολύ σημαντικές συμφωνίες, όπως η στρατηγική μεταξύ των δύο χωρών, που αφορά και τις στρατιωτικές βάσεις στη χώρα μας, η οποία οργανώθηκε επί πρωθυπουργίας Αλ. Τσίπρα και υπογράφηκε επί πρωθυπουργίας Κ. Μητσοτάκη. Η συμμαχία 3+1 μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ και ΗΠΑ, αλλά και η ευρύτερη συνεργασία στη Μεσόγειο μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ και Αιγύπτου. Η Συμφωνία των Πρεσπών με τα Σκόπια, που για την Αριστερά αλλά και την αμερικανική διπλωματία έλυνε ένα «λιμνάζον» ζήτημα και επέτρεπε στην Ελλάδα να αναδειχθεί σε σταθεροποιητική και περιφερειακή δύναμη στη Βαλκανική.

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ

Κρίσιμες ήταν οι εξελίξεις σε σχέση με τον ενεργειακό τομέα και τον EastMed, ενώ καθοριστικός υπήρξε ο ρόλος Πάιατ, αποτελώντας σχεδόν «προσωπικό στοίχημα», στην ανάδειξη της Αλεξανδρούπολης ως ενεργειακού κέντρου για το αμερικανικό αέριο προς την Ευρώπη, με στρατιωτική βάση των ΗΠΑ στα ελληνικά σύνορα με την Τουρκία.

Η συμβολή του Αμερικανού πρέσβη θεωρείται, εξάλλου, κρίσιμη και για την επανενεργοποίηση του ναυπηγικού τομέα της Ελλάδας, με αμερικανικές επενδύσεις ή στήριξη (Νεώριο, Ελευσίνα, Σκαραμαγκάς), αλλά και για τη συνεργασία εμβληματικών αμερικανικών ομίλων στην εποχή του 5G και της Τεχνητής Νοημοσύνης.

Η θητεία του Τζ. Πάιατ έληξε το καλοκαίρι του 2019, εξαιτίας όμως των αμερικανικών εκλογών έχει παραμείνει μέχρι σήμερα. Ο κύκλος κλείνει ουσιαστικά με την τελευταία επίσκεψη Πομπέο στη χώρα μας. Προβλέπεται ότι σε σύντομο χρονικό διάστημα θα επιστρέψει στην Ουάσινγκτον, όπου αναφέρεται ότι έχει εκλεκτικές σχέσεις με τον κύκλο της προεδρίας Μπάιντεν και προβλέπεται να συνεχίσει να συμβάλλει στις εξελίξεις στην περιοχή μας, αλλά και στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις.