Μέσα στο δαιδαλώδες τοπίο των µέσων κοινωνικής δικτύωσης, η πληθώρα των αναρτήσεων για τον πόλεµο στη Γάζα συχνά δηµιουργεί κλίµα σύγχυσης, µε τη διασπορά της παραπληροφόρησης να επισκιάζει τα αληθινά δεδοµένα. Το δύσκολο έργο της αποκρυπτογράφησης των λεγόµενων fake news έχει αναλάβει η διακεκριµένη επιστήµονας µε ειδίκευση στην Επιστήµη ∆εδοµένων και στις Τεχνολογίες Πληροφορικής, καθηγήτρια στα Πανεπιστήµια της Ουάσινγκτον και του Τελ Αβίβ, Καρίν Ναχόν, που επισκέφθηκε την Ελλάδα, στο πλαίσιο του συνεδρίου «From experience to wisdom», που διοργάνωσαν ο ισραηλινός όµιλος MER Group και τα ινστιτούτα IDIS και JISS. Στη συνέντευξή της στην «Κυριακάτικη Απογευµατινή» εξηγεί πώς το Ισραήλ βρέθηκε σε δυσµενή θέση στην εξίσωση του πολέµου και από εκεί που στην κοινή γνώµη είχε αρχικά, το 2023, την εικόνα του αποδέκτη των επιθέσεων της «Χαµάς», ξαφνικά θεωρήθηκε υπεύθυνο για γενοκτονία.

«Υπάρχει φανερή έλλειψη ισορροπίας ανάµεσα στο πώς παρουσιάζονται οι επιθέσεις κατά Εβραίων και κατά Παλαιστινίων» τονίζει χαρακτηριστικά η κ. Ναχόν, που αναλύει τις µεθόδους που χρησιµοποίησε µε την οµάδα της για να εντοπιστούν οι αιχµάλωτοι της «Χαµάς». Αναφέρεται στις ψευδείς ειδήσεις που έχουν επικρατήσει για το Ισραήλ και παράλληλα µιλά για τις σχέσεις Νετανιάχου - Τραµπ και το στοιχείο του αιφνιδιασµού στις κινήσεις της «Χαµάς».

Καρίν Ναχόν: "Όταν λήξει ο πόλεµος, σταδιακά το Ισραήλ θα βελτιώσει την εικόνα του"

∆ηµιουργήσατε µε την οµάδα σας νέες µεθόδους εξακρίβωσης στοιχείων για να χυθεί φως στις επιχειρήσεις της «Χαµάς» και για την ταυτότητα των οµήρων και θυµάτων της. Πώς κινήθηκε η εξτρεµιστική οµάδα το 2023, οπότε ξεκίνησε ο πόλεµος;

H επίθεση στις 7 Οκτωβρίου ήταν προσχεδιασµένη. Το ενδιαφέρον ήταν η αντίδραση του κόσµου. Η «Χαµάς» ήταν έτοιµη για τη σφαγή, µάλιστα είχαν και κάµερες για να τραβούν τις στιγµές από τις βαρβαρότητες. Αναλύσαµε 200.000 βίντεο και µόλις καταλάβαµε πόσοι είναι οι αγνοούµενοι και οι όµηροι, ξεκίνησε η προπαγάνδα στα κοινωνικά δίκτυα, στο Telegram. Ήµασταν σε έναν αγώνα δρόµου. Η «Χαµάς» ήταν όµως πολύ προετοιµασµένη.

Πώς µε τη βοήθεια εργαλείων Τεχνητής Νοηµοσύνης εντοπίσατε εκείνους που είναι αιχµάλωτοι της «Χαµάς»;

Είχαµε έναν τεράστιο όγκο δεδοµένων. Ηταν πρόκληση να το αναλύσουµε. Στην αρχή έγινε χειροκίνητα. Μόλις είχαµε εκατοντάδες χιλιάδες βίντεο και εικόνες, τότε δεν µπορούσαµε να µη χρησιµοποιήσουµε εργαλεία Τεχνητής Νοηµοσύνης. ∆ηµιουργήσουµε πέντε διαφορετικούς αλγόριθµους που µας βοήθησαν να αναγνωρίσουµε άτοµα. Κάτι τέτοιο συνήθως παίρνει τρία χρόνια, σε µας πήρε 150 ώρες.

Πολλοί στο εξωτερικό µιλούν για γενοκτονία εις βάρος των Παλαιστινίων από τους Ισραηλινούς. Ποιες θα λέγατε ότι είναι οι ψευδείς ειδήσεις για τις επιθέσεις των Ισραηλινών;

Υπάρχουν αφηγήµατα βασισµένα στην παραπληροφόρηση που έχουν κάνει τον γύρο του κόσµου. Ενα από αυτά είναι ότι Ισραηλινοί στρατιώτες ευθύνονται για γενοκτονία. Σε µία ζώνη πολέµου, όµως, υπάρχουν παράπλευρες απώλειες. Το Ισραήλ βρίσκεται και σε δυσµενή θέση όσον αφορά τις κοινότητες στα κοινωνικά δίκτυα. ∆είτε πόσες αναρτήσεις υποστηρίζουν τους Παλαιστίνιους στα social media. Είµαστε λιγότεροι στον αριθµό. Στην αρχή ήµασταν εµείς τα θύµατα, στις 7 Οκτωβρίου, όµως µετά αντιστράφηκε το αφήγηµα και µπήκαµε άτυπα στη θέση του επιτιθέµενου. ∆εν επιλέξαµε εµείς τον πόλεµο. Ακόµη η «Χαµάς» κρατά οµήρους. 

Γιατί όµως δεν είναι ευρέως γνωστό ότι το Ισραήλ στοχεύει αποκλειστικά τη «Χαµάς» και όχι την εξόντωση αµάχων;

Το Ισραήλ δεν ήταν ποτέ δηµοφιλές τόσο από την άποψη του γεωπολιτικού του ρόλου όσο και στα κοινωνικά δίκτυα. Πώς αλλάζει αυτό; Η κυβέρνηση του Ισραήλ έχει αρχίσει να αναπτύσσει διαφορετικές καµπάνιες προώθησης που στοχεύουν την καταπολέµηση της προπαγάνδας. Οµως δεν δουλεύουν, είναι δύσκολο κάτι κυβερνητικό να λειτουργήσει. Οι Παλαιστίνιοι εργάζονται επί σειρά ετών πάνω στην οικοδόµηση του προφίλ τους και στην προβολή των θέσεών τους στα κοινωνικά δίκτυα. Εχουν ειδικές τακτικές, αυτό φάνηκε και στις 7 Οκτωβρίου.

Τι είδους fake news διακινούνται στα κοινωνικά δίκτυα;

Υπάρχει φανερή έλλειψη ισορροπίας ανάµεσα στο πώς παρουσιάζονται οι επιθέσεις κατά Εβραίων και κατά Παλαιστινίων. ∆εν αρκούν µόνο τα φυλλάδια ενηµέρωσης. Χρειάζεται συνεργασία µε τοµείς που σχετίζονται µε την κοινωνία και τις επιχειρήσεις. Τα fake news, από εκεί που θεωρούνταν εξαίρεση, τώρα εµφανίζονται παντού. Σε πολλές µορφές, είτε µε τη µορφή παραπληροφόρησης είτε µε τη µορφή χειραγώγησης. Μιλάµε για ένα πολυεπίπεδο ζήτηµα και οι κυβερνήσεις δεν έχουν τρόπο να το αντιµετωπίσουν. Οσοι έχουν τη στρατηγική να διασπείρουν fake news θα το πετύχουν και έτσι γίνεται η παραπληροφόρηση.

Θεωρείτε ότι κατά κάποιον τρόπο υποτιµήθηκε, από τη διεθνή κοινότητα, η βαρβαρότητα των επιθέσεων της «Χαµάς»;

Κανένας δεν στάθηκε στη σφαγή της «Χαµάς», αλλά στο γιατί δεν αντιληφθήκαµε νωρίτερα ότι ετοίµαζαν επίθεση. Γιατί δεν υπήρξαν σηµάδια. Κανένας όµως στην ουσία δεν το είδε. Ηταν µία µεγάλη έκπληξη, υπήρχαν σηµάδια. Ηταν µία αποτυχία σε επίπεδο στρατού και κυβέρνησης. Υπήρχε η εντύπωση ότι η «Χαµάς» ήταν σαν το σκυλί που µπορεί να ελεγχθεί, όµως µιλάµε για µία οµάδα εξτρεµιστών.

Το Ισραήλ µπορεί να αντιστρέψει το παιχνίδι, να αλλάξει την εικόνα του στην εξίσωση του πολέµου;

Όταν λήξει ο πόλεµος, σταδιακά το Ισραήλ θα βελτιώσει την εικόνα του, εξαρτάται όµως πώς θα κινηθεί η κυβέρνηση και πώς θα συνεργαστεί µε την Ευρώπη.

Κυβερνήσεις της Ευρώπης έχουν ταχθεί υπέρ της λύσης δύο κρατών. ∆εδοµένων των αντεγκλήσεων ανάµεσα σε Μακρόν και Νετανιάχου, θα λέγατε ότι το Ισραήλ έχει αδικηθεί;

Επί χρόνια ΗΠΑ και Ευρώπη ήταν υπέρ της δηµιουργίας δύο κρατών. Mετά την 7η Οκτωβρίου όµως κάτι τέτοιο είναι πολύ δύσκολο, έχει χαθεί η εµπιστοσύνη.

Πώς θα µπορούσε να λήξει ο πόλεµος ανάµεσα σε Ισραήλ και «Χαµάς»;

Ο πόλεµος είναι διαφορετική υπόθεση. Η κυβέρνηση Νετανιάχου δεν έχει παρουσιάσει στρατηγικό πλάνο για το πώς θα αντικατασταθεί η «Χαµάς». Η κοινωνία του Ισραήλ χρειάζεται να δει την εικόνα να αλλάζει.

Επί προεδρίας Τραµπ είστε αισιόδοξη για την εκτόνωση της πολεµικής κρίσης;

Η σχέση ΗΠΑ - Ισραήλ είναι ισχυρή. Ο Τραµπ είναι όµως λαϊκιστής, προχωρά σε αµφιλεγόµενα βήµατα. Αυτό επιτείνει την αστάθεια. Εδώ όµως δεν έχουµε παιχνίδια, έχουµε ανθρώπους...

Δημοσιεύτηκε στην Κυριακάτικη Απογευματινή