Η εμφάνιση μαύρου ή λευκού καπνού από την καμινάδα του Βατικανού αποτελεί ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα σύμβολα της παπικής εκλογής παγκοσμίως. Κατά την εκλογή του Πάπα Φραγκίσκου το 2013, εκατομμύρια πιστοί παρακολούθησαν με δέος τον έντονα μαύρο καπνό που σηματοδοτούσε τις αποτυχημένες ψηφοφορίες, πριν εμφανιστεί ο πολυπόθητος λευκός καπνός. Αλλά πώς ακριβώς επιτυγχάνεται αυτή η χρωματική διαφορά και ποια επιστήμη κρύβεται πίσω από αυτή την αιώνια παράδοση;

Η συμβολική σημασία του καπνού στο Κονκλάβιο

Το χρώμα του καπνού στο Βατικανό λειτουργεί ως άμεσο μήνυμα προς τους πιστούς σε ολόκληρο τον κόσμο. Πρέπει να είναι απόλυτα σαφές και αδιαμφισβήτητο, ώστε να μην υπάρχει καμία αμφιβολία για το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας στο Κονκλάβιο. Ο μαύρος καπνός σηματοδοτεί ότι οι καρδινάλιοι δεν κατέληξαν σε απόφαση, ενώ ο λευκός καπνός αναγγέλλει την εκλογή νέου Πάπα.

Βατικανό: Πώς παράγεται ο καπνός

Μέσα στην ιστορική Καπέλα Σιξτίνα λειτουργεί ένα προσεκτικά σχεδιασμένο σύστημα δύο σομπών:
Η πρώτη σόμπα, που χρησιμοποιείται από το 1939, έχει ως κύριο ρόλο την καύση των ψηφοδελτίων μετά από κάθε ψηφοφορία των καρδιναλίων.
Η δεύτερη σόμπα, εγκατεστημένη το 2005, είναι εξοπλισμένη με σύγχρονη ηλεκτρονική συσκευή παραγωγής καπνού και περιέχει ειδικά φυσίγγια με χημικά μείγματα.
Οι δύο αυτές σόμπες συνδέονται μέσω ενός σωλήνα που καταλήγει στην προσωρινή καμινάδα στην οροφή της Καπέλα Σιξτίνα. Η καμινάδα αυτή αφαιρείται μετά την ολοκλήρωση του Κονκλαβίου.

Τα χημικά για να γίνει μαύρος ο καπνός

Ο χαρακτηριστικός μαύρος καπνός που σηματοδοτεί την αποτυχία εκλογής νέου Πάπα δημιουργείται από ένα προσεκτικά μελετημένο χημικό μείγμα. Οι επιστήμονες που συνεργάζονται με το Βατικανό έχουν αναπτύξει μια συγκεκριμένη σύνθεση που περιλαμβάνει:
Υπερχλωρικό κάλιο: Λειτουργεί ως οξειδωτικό στο μείγμα
Ανθρακένιο: Το βασικό συστατικό που παράγει τον πυκνό μαύρο καπνό
Θείο: Προστίθεται για να διευκολύνει την καύση του ανθρακενίου, το οποίο από μόνο του καίγεται δύσκολα
Αυτός ο συνδυασμός εξασφαλίζει έναν πυκνό, έντονα μαύρο καπνό που είναι ορατός από μεγάλη απόσταση και δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνείας.

Τα χημικά για να γίνει λευκός ο καπνός

Η παραγωγή του λευκού καπνού αποτελεί μια πιο περίπλοκη διαδικασία. Πολλές χημικές ενώσεις που θα μπορούσαν θεωρητικά να παράγουν λευκό καπνό προκαλούν ερεθισμούς και αποφεύγονται για λόγους ασφαλείας. Το τελικό μείγμα που χρησιμοποιείται περιλαμβάνει:
Χλωρικό κάλιο: Βασικό οξειδωτικό συστατικό
Λακτόζη: Συμβάλλει στη δημιουργία ανοιχτόχρωμου καπνού
Ρετσίνι πεύκου: Το κρίσιμο συστατικό για τον λευκό καπνό
Σύμφωνα με έρευνα του Scientific American, το ρετσίνι πεύκου αποτελεί το συστατικό-κλειδί για τη δημιουργία του χαρακτηριστικού λευκού καπνού. Η υψηλή περιεκτικότητά του σε νερό και η παρουσία καρβοξυλικών οξέων δημιουργούν κατά την καύση ένα πυκνό σύννεφο ατμού που εμφανίζεται ως λευκός καπνός.

Το τελετουργικό με τον καπνό και το νέο πάπα

Η όλη διαδικασία έχει σχεδιαστεί με επιστημονική ακρίβεια ώστε ο καπνός να είναι είτε καθαρά μαύρος είτε καθαρά λευκός, χωρίς ενδιάμεσες αποχρώσεις ή ασάφειες. Αυτή η σαφήνεια είναι κρίσιμη για τους χιλιάδες πιστούς που συγκεντρώνονται στην Πλατεία του Αγίου Πέτρου και τα εκατομμύρια που παρακολουθούν παγκοσμίως, περιμένοντας με αγωνία το αποτέλεσμα.

Η συγκεκριμένη χημική σύνθεση των μειγμάτων αποτελεί ένα εντυπωσιακό παράδειγμα του πώς η σύγχρονη επιστήμη υποστηρίζει μια αιώνια παράδοση, διασφαλίζοντας ότι αυτή η συμβολική επικοινωνία παραμένει ξεκάθαρη και αποτελεσματική στη σύγχρονη εποχή, για να καταδείξει πως έχουμε το νέο Πάπα.