Η Τρίτη και 13 θεωρείται παραδοσιακά γρουσούζικη μέρα στην Ελλάδα, ενώ στη Δύση ο αντίστοιχος φόβος συνδέεται με την Παρασκευή και 13. Αυτές οι δεισιδαιμονίες έχουν βαθιές ιστορικές ρίζες που αντανακλούν διαφορετικά τραυματικά γεγονότα στην ιστορία κάθε πολιτισμού. Παρότι συνυπάρχουν και αλληλεπιδρούν εδώ και αιώνες, οι παραδόσεις αυτές αποκαλύπτουν πώς διαφορετικοί λαοί ερμηνεύουν την κακοτυχία.

Η Παρασκευή και 13 για ποιον είναι γρουσούζικη;

Στον δυτικό κόσμο, η Παρασκευή και 13 συνδέεται άρρηκτα με μια σκοτεινή περίοδο της Καθολικής Εκκλησίας τον 14ο αιώνα. Το τάγμα των Ναϊτών ιπποτών, που ιδρύθηκε αρχικά για την προστασία των Αγίων Τόπων και την επέκταση της παπικής επιρροής, είχε αποκτήσει τεράστια οικονομική και πολιτική δύναμη, λειτουργώντας σχεδόν αυτόνομα.

Το 1307, ο Γάλλος βασιλιάς Φίλιππος Δ' ο "Ωραίος", με την υποστήριξη του Πάπα Κλήμη, κήρυξε το τάγμα παράνομο. Σύμφωνα με την παράδοση, την Παρασκευή και 13 Οκτωβρίου του ίδιου έτους, οι Ναΐτες συνελήφθησαν μαζικά και οι ηγέτες τους οδηγήθηκαν στην πυρά (αν και στην πραγματικότητα η εξουδετέρωση του τάγματος διήρκεσε σχεδόν μια δεκαετία).

Ο τελευταίος Μέγας Μάγιστρος των Ναϊτών, Ζακ ντε Μολαί, λίγο πριν καεί ζωντανός, καταράστηκε τόσο τον Πάπα όσο και τον Γάλλο μονάρχη. Η παράδοση αναφέρει ότι ο Πάπας Κλήμης πέθανε μόλις 30 μέρες αργότερα, ενώ ο Φίλιππος ακολούθησε οκτώ μήνες μετά. Από τότε, η Παρασκευή και 13 θεωρείται ημέρα κακοτυχίας στη Δύση.

Η Τρίτη και 13 για τους Έλληνες

Αντίθετα με τη δυτική παράδοση, στην Ελλάδα η γρουσούζικη μέρα είναι η Τρίτη και 13. Αυτή η δεισιδαιμονία συνδέεται άμεσα με δύο καθοριστικά γεγονότα για τον Ελληνισμό: τις δύο Αλώσεις της Κωνσταντινούπολης, που συμβολίζουν την προδοσία και την υποταγή.

Η πρώτη Άλωση πραγματοποιήθηκε στις 13 Απριλίου 1204 από τους Σταυροφόρους. Παρότι θεωρούνταν σύμμαχοι του Βυζαντίου, οι Σταυροφόροι τελικά κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη και μεγάλο μέρος των βυζαντινών εδαφών, προδίδοντας τη συμμαχία τους.

Η δεύτερη και οριστική Άλωση της Πόλης από τους Οθωμανούς το 1453 έχει συνδεθεί στη λαϊκή συνείδηση με την Τρίτη και 13. Αν και ιστορικά η Κωνσταντινούπολη έπεσε στις 29 Μαΐου, η λαϊκή παράδοση επιμένει ότι συνέβη Τρίτη και 13. Αυτή η πεποίθηση ενισχύθηκε από τον θρύλο της κερκόπορτας, μιας μικρής πύλης στα τείχη που σύμφωνα με τον μύθο άφησε ανοιχτή ένας προδότης, επιτρέποντας στους Οθωμανούς να εισέλθουν στην Πόλη.

Η επιρροή των δεισιδαιμονιών στη σύγχρονη κοινωνία

Οι δεισιδαιμονίες γύρω από την Τρίτη και 13 και την Παρασκευή και 13 επιβιώνουν μέχρι σήμερα, επηρεάζοντας ακόμη και σύγχρονες συμπεριφορές. Στην Ελλάδα, πολλοί άνθρωποι αποφεύγουν να ξεκινήσουν νέα εγχειρήματα την Τρίτη και 13, ενώ στις δυτικές χώρες παρατηρείται το ίδιο φαινόμενο με την Παρασκευή και 13.

Αξιοσημείωτα είναι τα ακόλουθα φαινόμενα που σχετίζονται με αυτές τις δεισιδαιμονίες:

  • Πολλά ξενοδοχεία παγκοσμίως δεν έχουν 13ο όροφο ή δωμάτιο με αριθμό 13
  • Αεροπορικές εταιρείες συχνά δεν έχουν σειρά καθισμάτων με αριθμό 13
  • Σε ορισμένες χώρες, οι γάμοι αποφεύγονται τις συγκεκριμένες ημερομηνίες
  • Στατιστικές δείχνουν μειωμένες οικονομικές συναλλαγές τις "γρουσούζικες" μέρες

Παρά την έλλειψη επιστημονικών στοιχείων που να συνδέουν αυτές τις ημερομηνίες με πραγματική κακοτυχία, η δύναμη της παράδοσης και της συλλογικής μνήμης συνεχίζει να διαμορφώνει τις αντιλήψεις μας. Οι ιστορικές ρίζες αυτών των δεισιδαιμονιών αποδεικνύουν πώς τα τραυματικά γεγονότα μπορούν να αποτυπωθούν στη λαϊκή συνείδηση και να μετατραπούν σε πολιτισμικά σύμβολα που αντέχουν στο χρόνο.