Η δολοφονία Λαµπράκη και η λάσπη περί ''παρακράτους'' - Το χρονικό της επίθεσης στις 22 Μαΐου 1963 στη Θεσσαλονίκη

Μία από τις σκοτεινές υποθέσεις που είχαν συγκλονίσει την πολιτική ζωή της χώρας και είχαν αναγκάσει μάλιστα τον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραµανλή να διερωτηθεί «Ποιος επιτέλους κυβερνάει αυτήν την χώρα;» ήταν η δολοφονία στη Θεσσαλονίκη, στις 22 Μαΐου του 1963, του βουλευτή της Ε∆Α Γρηγόρη Λαµπράκη, ο οποίος είχε εκλεγεί µε το κόµµα αυτό της Αριστεράς, στον Πειραιά, το 1961.

Διαβάστε: Γρηγόρης Λαμπράκης: Πέθανε ο γιος του, Γιώργος - Την ίδια ακριβώς ημέρα, 61 χρόνια μετά

Ο Λαµπράκης το βράδυ εκείνης της µέρας είχε προσέλθει να µιλήσει σε εκδήλωση που είχε διοργανώσει η «Επιτροπή για τη ∆ιεθνή Υφεση και Ειρήνη», καθώς ήταν µάλιστα αντιπρόεδρός της. Η εκδήλωση είχε προγραµµατιστεί να γίνει στο κέντρο «Πικαντίλι» της συµπρωτεύουσας, αλλά κατόπιν παρέµβασης της Αστυνοµίας, που δεν ήθελε να πραγµατοποιηθεί η εκδήλωση αυτή, ο ιδιοκτήτης του κέντρου αποφάσισε να µην επιτρέψει τελικά την πραγµατοποίησή της. Οπότε η συγκέντρωση και οµιλία έγιναν στα γραφεία του ∆ηµοκρατικού Συνδικαλιστικού Κινήµατος.

Ο Γρηγόρης Λαµπράκης δέχθηκε επίθεση από τρίκυκλο όχηµα στο οποίο επέβαιναν δύο ύποπτα πρόσωπα

Οταν ολοκληρώθηκε η οµιλία, ο Λαµπράκης έφυγε πεζή από το σηµείο της συγκέντρωσης για να πάει στο ξενοδοχείο του. Καθ’ οδόν όµως δέχθηκε επίθεση από τρίκυκλο όχηµα στο οποίο επέβαιναν δύο ύποπτα πρόσωπα, που ονοµάζονταν ο ένας Γκοτζαµάνης και ο άλλος Εµµανουηλίδης. Ο βουλευτής της Ε∆Α τραυµατίστηκε θανάσιµα και εξέπνευσε τρεις µέρες µετά στο νοσοκοµείο ΑΧΕΠΑ, όπου είχε µεταφερθεί.

''Οδυνηρός αιφνιδιασµός''

Τα πολιτικά πνεύµατα οξύνθηκαν και η Ένωσις Κέντρου, υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου, επεχείρησε να εκµεταλλευθεί το θλιβερό συµβάν καταγγέλλοντας τον Καραµανλή ως ηθικό αυτουργό της δολοφονίας! Ήταν η δολοφονία Λαµπράκη µία σκοτεινή και τραγική ιστορία από εκείνες που πυροδοτούν τα πολιτικά πάθη, ακριβώς επειδή οι ιστορίες αυτές είναι εκµεταλλεύσιµες για πολιτικούς λόγους. Ο Γεώργιος Παπανδρέου, όπως είχαν καταλάβει στην τότε κυβέρνηση Καραµανλή, θα ενσωµάτωνε το τραγικό συµβάν στον ανένδοτο αγώνα τον οποίο είχε κηρύξει ως αρχηγός της αξιωµατικής αντιπολίτευσης, µετά το αποτέλεσµα των εκλογών του 1961.

Όπως ανέφερε στην «Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας» ο Σόλων Γρηγοριάδης, «επρόκειτο για οδυνηρό αιφνιδιασµό της κυβερνητικής παρατάξεως. Και την ίδια εκείνη νύκτα, όταν αργά ο δηµοσιογράφος Σάββας Κωνσταντόπουλος, διευθυντής της “Απογευµατινής”, συνήντησε στο γραφείο του τον διευθυντή συντάξεως της εφηµερίδας “Ακρόπολις’’, του είπε, βάζοντας το δάκτυλο τεντωµένο στον κρόταφό του: “Βλέπεις το αστάθµητο; Τι ρόλο θα παίξει στην ιστορία;’’». Ο Γεώργιος Παπανδρέου είχε σπεύσει να δηλώσει: «Η Ενωσις Κέντρου καταγγγέλλει και ενώπιον του Εθνους και ενώπιον της διεθνούς κοινής γνώµης τον αρχηγόν της ΕΡΕ κ. Καραµανλήν ως ηθικόν αυτουργόν της πολιτικής δολοφονίας του βουλευτού Λαµπράκη».

Είναι τότε που ο Καραµανλής ανέφερε ότι «για την δήλωσή του αυτή ο κ. Παπανδρέου θα ντρέπεται σε όλη του την ζωή»! Οµως µόλις ο Καραµανλής πληροφορήθηκε τη δολοφονική απόπειρα στη Θεσσαλονίκη, έστειλε αµέσως εκεί τους υπουργούς ∆ικαιοσύνης Κ. Παπακωνσταντίνου και Εσωτερικών Γ. Ράλλη µε ειδική εντολή να θέσουν στη διάθεση της δικαστικής εξουσίας στη συµπρωτεύουσα όλα τα κατάλληλα µέσα, για να καταστεί δυνατή η σύλληψη και τιµωρία των δολοφόνων. Οι οποίοι βεβαίως είχαν προσπαθήσει να διαφύγουν, αλλά συνελήφθησαν από έναν πολίτη, τον Μανώλη Χατζηαποστόλου, που είχε το παρατσούκλι «Τίγρης» και ήταν κάτι σαν σωµατοφύλακας του Λαµπράκη.

Όπως περιέγραφαν το περιστατικό τα ρεπορτάζ της εποχής, ενώ το τρίκυκλο έτρεχε ολοταχώς, ο Χατζηαποστόλου ρίχτηκε πάνω στον κοντόσωµο άνδρα του αµαξώµατος. ∆εν δυσκολεύτηκε να τον εξουδετερώσει και τότε έπεσε πάνω στο κουβούκλιο του τρίκυκλου. Με τις γροθιές του κτυπούσε το κρυστάλλινο δεξί παράθυρο του οδηγού για να τον αναγκάσει να σταµατήσει. Το έσπασε γρήγορα, αλλά ο οδηγός συνέχιζε τον ξέφρενο δρόµο του. Τελικά όµως έστριψε στην οδό Τσιµισκή και στη διασταύρωση µε την Καρόλου Ντηλ σταµάτησε τόσο απότοµα, ώστε από το αµάξωµα οι δύο αντίπαλοι πετάχτηκαν έξω...

Μάλιστα στο βιβλίο του «Οπως τα έζησα 1961-1981» ο Γιάννης Βαρβιτσιώτης, αναφερόµενος στη θλιβερή εκείνη υπόθεση, παρατηρεί: «Eίναι προφανές ότι δεν επρόκειτο για προσχεδιασµένη πράξη από κάποια συγκροτηµένη οργάνωση επικουρούµενη από την εξουσία. Αλλωστε σε αυτήν την περίπτωση πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι θα λαµβανόταν µέριµνα για την διαφυγή και προστασία των δραστών. Επιπλέον, για ποιο λόγο µία κυβέρνηση, η οποιαδήποτε κυβέρνηση να προέβαινε σε µία τέτοια ενέργεια, αφού ήταν δεδοµένο ότι θα έβλαπτε πρωτίστως την ίδια;».

Εντολή διαφάνειας από τον Καραµανλή

Αξιοσηµείωτο είναι ότι ο Καραµανλής είχε εµπιστευθεί σε αρεοπαγίτη τη διενέργεια διοικητικών ανακρίσεων, µε εντολή να τεθεί σε διαθεσιµότητα κάθε πρόσωπο της ∆ιοικήσεως ή της Αστυνοµίας αν θα αποκαλυπτόταν ότι συµµετείχε στη δολοφονική απόπειρα ή θα αναγνωρίζονταν τυχόν ευθύνες του. Είχε θέσει µάλιστα στη διάθεση της οικογένειας Λαµπράκη ένα αεροσκάφος για να µεταφέρει από το Λονδίνο έναν φηµισµένο χειρουργό, καθώς ο τότε πρωθυπουργός πίστευε ότι µία επέµβαση από τα χέρια ενός διάσηµου χειρουργού θα έσωζε τον βαριά τραυµατισµένο βουλευτή της Ε∆Α.

Είναι άλλωστε χαρακτηριστικό ότι ο τότε ανακριτής -και χρόνια µετά Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας- Χρήστος Σαρτζετάκης και ο εισαγγελέας Στυλιανός Μπούτης είχαν αποφανθεί ότι δεν υπήρχε πολιτική ευθύνη της κυβέρνησης ως προς τη δολοφονία. Επίσης τόσο το Συµβούλιο Πληµµελειοδικών όσο και το Συµβούλιο Εφετών είχαν απορρίψει µε βουλεύµατά τους τις κατηγορίες σε βάρος πολιτικών προσώπων. Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος τον ∆εκέµβριο του 1966, έχοντας αντικαταστήσει στην αρχηγία της ΕΡΕ τον Κωνσταντίνο Καραµανλή, ο οποίος είχε αυτοεξοριστεί στο Παρίσι, είχε κάνει για την υπόθεση Λαµπράκη την εξής δήλωση: «Επί τρία έτη και επτά µήνας διεσύρθη το όνοµα της Ελλάδος. Και τώρα έρχεται, µάλιστα, η Ελληνική ∆ικαιοσύνη και αποκρούει, εις την περίπτωσιν του Λαµπράκη, τον εκ προθέσεως φόνον; Τι να είπω διά την ανίερον εκµετάλλευσιν του τραγικού τέλους ενός ατυχούς συναδέλφου (...) προς τον εθνικώς και ηθικώς απαράδεκτον σκοπόν της ενσταλάξεως εις τας αθώας ψυχάς ανίδεων Ελληνοπαίδων του δηλητηρίου του µίσους κατά του Κράτους, κατά των Σωµάτων Ασφαλείας και κατά παντός θεσµού;».

Ο Γκοτζαµάνης και ο Εµµανουηλίδης είχαν παραπεµφθεί µε βούλευµα ως φυσικοί αυτουργοί σε ανθρωποκτονία εκ προθέσεως. Στον πρώτο επιβλήθηκε ποινή 11 ετών και στον δεύτερο 8 ετών και έξι µηνών.

Δημοσιεύτηκε στην Κυριακάτικη Απογευματινή