Σε κόλαση επί Γης έχει μετατραπεί τους τελευταίους μήνες η Γάζα, όπου οι ισραηλινοί βομβαρδισμοί έχουν προκαλέσει δεκάδες χιλιάδες θανάτους, ενώ παράλληλα οι Παλαιστίνιοι καλούνται να αντιμετωπίσουν ακόμα έναν εχθρό: Τον λιμό. Ο επικεφαλής ανθρωπιστικών υποθέσεων του ΟΗΕ, Τομ Φλέτσερ, κατηγόρησε το Ισραήλ ότι χρησιμοποιεί την πείνα ως όπλο πολέμου στη Γάζα. Μάλιστα, τόνισε χαρακτηριστικά ότι «τέτοιες ενέργειες συνιστούν έγκλημα πολέμου βάσει του διεθνούς δικαίου».

Διαβάστε: Ξέσπασε σε κλάματα ο πρέσβης της Παλαιστίνης στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για την κατάσταση στη Γάζα: Έχω κι εγώ εγγόνια (Βίντεο)

«Βλέπουμε τρόφιμα να τοποθετούνται στα σύνορα και να μην τους επιτρέπεται η είσοδος, ενώ στην άλλη πλευρά των συνόρων υπάρχει πληθυσμός που λιμοκτονεί και ακούμε Ισραηλινούς υπουργούς να λένε ότι αυτό γίνεται για να ασκηθεί πίεση στον πληθυσμό της Γάζας», δήλωσε χαρακτηριστικά στο BBC.

Η διεθνής κριτική κλιμακώνεται κατά του σχεδόν ολοκληρωτικού αποκλεισμού της Γάζας από το Ισραήλ, που έχει βάλει στοπ τις παραδόσεις τροφίμων, φαρμάκων και καυσίμων για σχεδόν τρεις μήνες. Παρά το γεγονός ότι το Ισραήλ ήρε εν μέρει τον αποκλεισμό τις προηγούμενες ημέρες, οι Οργανώσεις που βοηθούν τους Παλαιστίνιους αναφέρουν ότι η τρέχουσα ροή προμηθειών απέχει πολύ από το να είναι επαρκής για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης.

Οι εικόνες από τη Γάζα, όπου πεινασμένα παιδιά και γυναίκες ψάχνουν απεγνωσμένα για τροφή, ξυπνούν εφιάλτες του παρελθόντος. Ποιοι ήταν οι μεγάλοι λιμοί που προκλήθηκαν από πολέμους;

Τα παιδιά της Μπιάφρας

Πρόκειται για έναν λιμό που συγκλόνισε τον πλανήτη, καθώς φωτογραφίες με αποστεωμένα παιδιά έκαναν τον γύρο του κόσμου και το απόλυτο δράμα που βίωσαν εκατομμύρια άνθρωποι ήταν πρωτοσέλιδο στις μεγαλύτερες εφημερίδες της εποχής. «Πώς αδυνάτισες έτσι; Σαν παιδί από τη Μπιάφρα έγινες», ήταν μια φράση που ακούγονταν στα 90’s από Ελληνίδες γιαγιάδες και παππούδες. Η Μπιάφρα συνδέθηκε με τα σκελετωμένα παιδιά, που υπέφεραν και πέθαιναν από ασιτία.

Τι συνέβη όμως; Στις 30 Μαΐου 1967, η Μπιάφρα, μια μεγάλη περιοχή ανατολικά της Νιγηρίας, κήρυξε την ανεξαρτησία της. Δεδομένου ότι τα αποθέματα πετρελαίου της Μπιάφρας ήταν καθοριστικής σημασίας για την οικονομία, οι αρχές της Νιγηρίας αντιτάχθηκαν στην απόσχιση. Μέχρι τον Ιούνιο, τα νιγηριανά στρατεύματα προέλασαν, τοποθέτησαν οδοφράγματα και χρησιμοποίησαν την πείνα ως όπλο.

Από δημοσιεύματα της εποχής, αλλά και μεταγενέστερες αναλύσεις, προκύπτει ότι 13 εκατομμύρια κάτοικοι της Μπιάφρας δεν είχαν πρόσβαση σε τροφή. Η πείνα ξέσπασε για πρώτη φορά στην περιοχή τον Σεπτέμβριο του 1967 και για τρία χρόνια οι κάτοικοι της Μπιάφρας λιμοκτονούσαν σκόπιμα μέχρι θανάτου.

Να σημειωθεί ότι στο αποκορύφωμα του πολέμου, εκτιμάται ότι 10.000 άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων 6.000 παιδιών, πέθαιναν από την πείνα κάθε μέρα. Σε τρία χρόνια, εκτιμάται ότι 2 εκατομμύρια άμαχοι, δηλαδή το 15% του πληθυσμού της Μπιάφρα, έχασαν τη ζωή τους.


Εφιάλτης στο Βιετνάμ

Ο λιμός του Βιετνάμ την περίοδο 1944–45 εκδηλώθηκε στο βόρειο τμήμα της χώρας, στη Γαλλική Ινδοκίνα κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Τα δεινά άρχισαν τον Οκτώβριο του 1944 και η πείνα κράτησε μέχρι τα τέλη του 1945 στο Βιετνάμ, που εκείνη την εποχή βρισκόταν υπό ιαπωνική κατοχή. Υπολογίζεται ότι μέσα σε περίπου έναν χρόνο πέθαναν από την πείνα από 400.000 έως 2 εκατομμύρια άνθρωποι.


Κόλαση στο Σουδάν

Από το 1983, όταν άρχισε ο δεύτερος εμφύλιος πόλεμος του Σουδάν, μέχρι και το 1998 τέσσερις λιμοί έπληξαν την αφρικανική χώρα. Ο πρώτος λιμός κηρύχθηκε στις 29 Νοεμβρίου 1984 και διήρκεσε μέχρι το 1985. Εκτός από τις αιματηρές επιθέσεις με όπλα, βόμβες και ματσέτες, οι άμαχοι ήρθαν αντιμέτωποι και με μια πρωτοφανή ξηρασία στην περιοχή. Το αποτέλεσμα ήταν να πεθάνουν από πείνα 250.000 Σουδανοί. Το 1988 ακολούθησε νέος λιμός, στο Μπαχρ Ελ Γκαζάλ (στο σημερινό Νότιο Σουδάν) με περίπου 250.000 νεκρούς.

Έκθεση της Επιτροπής Africa Watch, περιέγραφε την ως «μια εντελώς ανθρωπογενή καταστροφή». Οι κυβερνητικές και οι επαναστατικές δυνάμεις «χρησιμοποίησαν στρατιωτικές τακτικές που είχαν ως συνέπεια τη δημιουργία λιμού, συμπεριλαμβανομένης της συστηματικής άρνησης της επισιτιστικής βοήθειας», σημειώνεται χαρακτηριστικά.

Ο εφιάλτης όμως δεν σταμάτησε εκεί. Το 1993 ένας νέος λιμός στο σημερινό κεντρικό Νότιο Σουδάν σκότωσε 20.000 ανθρώπους. Πέντε χρόνια αργότερα, το 1998, ο 4ος κατά σειρά λιμός σκότωσε επιπλέον 70.000 ανθρώπους στην περιοχή, σύμφωνα με το Human Rights Watch.

Η πείνα της Κατοχής στην Ελλάδα

Εκτός από τις βαρβαρότητες των Ναζί, ο άμαχος πληθυσμός στην Ελλάδα ήρθε αντιμέτωπος με έναν ακόμα φονικό εχθρό την περίοδο της Κατοχής, από το 1941 έως και το 1944. Ο εφιάλτης της πείνας που βίωσε ο πληθυσμός, άφησε το λεγόμενο «κατοχικό σύνδρομο», ένα βαθύ και σε πολλές περιπτώσεις «αγιάτρευτο» ψυχικό τραύμα.

Η πείνα κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής στην Ελλάδα ήταν ουσιαστικά ένας μεγάλος λιμός και υπήρξε το αποτέλεσμα των αυθαιρεσιών των κατακτητών. Σε μελέτες, δημοσιεύματα και αναφορές επισημαίνεται ότι τα περισσότερα θύματα ήταν στα μεγάλα αστικά κέντρα της Ελλάδας. Ο πρώτος χειμώνας της Κατοχής (1941–1942) θεωρείται ο πιο πολύνεκρος, καθώς υπολογίζεται ότι την Αθήνα και στον Πειραιά, πέθαναν από την πείνα πάνω από 63.700 άνθρωποι. Τα συνολικά θύματα σε όλη την Ελλάδα ήταν περίπου 100.000.

Στα απομνημονεύματα του ο Σουηδός διπλωμάτης και μέλος του Ερυθρού Σταυρού στην Ελλάδα, Πολ Μον, έγραψε για την «κόλαση» που επικρατούσε στην Αθήνα: «Η πόλη παρουσίαζε θέαμα απελπιστικό. Άντρες πεινασμένοι, με τα μάγουλα ρουφηγμένα, σέρνονταν στους δρόμους. Παιδιά, με όψη σταχτιά και γάμπες λιγνές σαν πόδια αράχνης, μάχονταν με τα σκυλιά γύρω στους σωρούς των σκουπιδιών».

Σύμφωνα με τον ίδιο,  όταν το φθινόπωρο του 1941 άρχισε το κρύο, οι άνθρωποι έπεφταν στους δρόμους από εξάντληση.

«Τους μήνες εκείνου του χειμώνα σκόνταφτε κανείς κάθε πρωί πάνω σε πτώματα. Σε διάφορες συνοικίες της Αθήνας οργανώθηκαν νεκροφυλάκεια. Τα καμιόνια της δημαρχίας έκαναν κάθε μέρα τον γύρο τους, για να μαζεύουν τους πεθαμένους», σημειώνεται στην ανατριχιαστική του περιγραφή.


Ανθρωπιστική κρίση στην Υεμένη

Εδώ και 9 περίπου χρόνια, από το 2016 μέχρι και σήμερα βρίσκεται σε εξέλιξη μια ανθρωπιστική κρίση στην Υεμένη εξαιτίας της έλλειψης τροφής. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, ο εμφύλιος πόλεμος στη χώρα είχε προκαλέσει περίπου 130.000 θανάτους από έμμεσες αιτίες, όπως η έλλειψη τροφίμων, υπηρεσιών υγείας και υποδομών, μέχρι τον Δεκέμβριο του 2020.

Το 2018, η οργάνωση Save the Children εκτίμησε ότι 85.000 παιδιά είχαν πεθάνει λόγω πείνας μέσα σε τρία χρόνια. Να σημειωθεί ότι τον Μάιο του 2020, η UNICEF χαρακτήρισε την κατάσταση στην Υεμένη ως «τη μεγαλύτερη ανθρωπιστική κρίση στον κόσμο» και εκτίμησε ότι το 80% του πληθυσμού, πάνω από 24 εκατομμύρια άνθρωποι, χρειάζονταν ανθρωπιστική βοήθεια.