Τα πυρηνικά όπλα παραμένουν ένα από τα πιο κρίσιμα θέματα διεθνούς ασφάλειας. Σήμερα, εννέα χώρες κατέχουν πυρηνικά οπλοστάσια με συνολικά περίπου 12.100 πυρηνικές κεφαλές. Η εξάπλωση αυτών των όπλων συνεχίζει να απασχολεί την παγκόσμια κοινότητα. 

Οι κλιμακούμενες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή δείχνουν ότι η απειλή διάδοσης πυρηνικών όπλων παραμένει άμεση.

Διαβάστε: New York Times: Ποιο είναι το "μυστικό" πυρηνικό πρόγραμμα του Ισραήλ

Ιστορική εξέλιξη των πυρηνικών όπλων

Στην αυγή της πυρηνικής εποχής, οι Ηνωμένες Πολιτείες ήλπιζαν να διατηρήσουν μονοπώλιο στο νέο όπλο. Το 1945 πραγματοποίησαν την πρώτη πυρηνική δοκιμή και έριξαν δύο ατομικές βόμβες στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι.

Μόλις τέσσερα χρόνια αργότερα, η Σοβιετική Ένωση πραγματοποίησε τη δική της πυρηνική δοκιμή. Ακολούθησαν το Ηνωμένο Βασίλειο (1952), η Γαλλία (1960) και η Κίνα (1964).

Για την αποτροπή περαιτέρω διάδοσης, διαπραγματεύτηκαν τη Συνθήκη Μη Διάδοσης (NPT) το 1968. Αυτή αναγνωρίζει πέντε επίσημες πυρηνικές χώρες: ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Γαλλία και Ηνωμένο Βασίλειο.

Οι χώρες που έχουν πυρηνικά όπλα

Χώρες που κατέχουν πυρηνικά όπλα σήμερα

Επίσημες πυρηνικές χώρες (NPT)

Ρωσία

Η Ρωσία διαθέτει το μεγαλύτερο πυρηνικό οπλοστάσιο παγκοσμίως.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2024:

  • 1.549 στρατηγικές κεφαλές σε λειτουργία
  • 4.380 συνολικές πυρηνικές κεφαλές στο στρατιωτικό οπλοστάσιο
  • 1.000-2.000 τακτικά πυρηνικά όπλα

Ηνωμένες Πολιτείες

Οι ΗΠΑ διατηρούν το δεύτερο μεγαλύτερο πυρηνικό οπλοστάσιο:

  • 1.419 στρατηγικές κεφαλές σε λειτουργία
  • 3.748 ενεργές και ανενεργές κεφαλές συνολικά
  • 100 βόμβες B-61 σε ευρωπαϊκές βάσεις του ΝΑΤΟ

Κίνα

Η Κίνα επεκτείνει ταχέως το πυρηνικό της οπλοστάσιο:

  • 600 πυρηνικά όπλα σύμφωνα με το Πεντάγωνο (2024)
  • Έως 1.000 κεφαλές μέχρι το 2030
  • Συνεχής εκσυγχρονισμός των πυρηνικών δυνάμεων

Γαλλία

Η Γαλλία διαθέτει:

  • 290 επιχειρησιακές κεφαλές
  • 98 στρατηγικά συστήματα εκτόξευσης
  • Αποκλειστικά θαλάσσια και εναέρια συστήματα

Ηνωμένο Βασίλειο

Το ΗΒ διατηρεί:

  • 225 πυρηνικές κεφαλές συνολικά
  • 120 επιχειρησιακές κεφαλές
  • Αποκλειστικά υποβρύχιο πυρηνικό σύστημα αποτροπής


Χώρες εκτός NPT με πυρηνικά όπλα

Ινδία

Η Ινδία πραγματοποίησε την πρώτη πυρηνική δοκιμή το 1974:

  • Έως 172 πυρηνικές κεφαλές
  • Χρήση πλουτωνίου στα όπλα
  • Συνεχής ανάπτυξη βαλλιστικών πυραύλων

Πακιστάν

Το Πακιστάν ανέπτυξε πυρηνικά όπλα ως απάντηση στην Ινδία:

  • Περίπου 170 πυρηνικές κεφαλές
  • Χρήση εμπλουτισμένου ουρανίου
  • Νέα συστήματα κρουζ και βαλλιστικών πυραύλων

Ισραήλ

Το Ισραήλ δεν επιβεβαιώνει ούτε αρνείται την κατοχή πυρηνικών όπλων:

  • 90 πυρηνικές κεφαλές κατά εκτίμηση
  • Υλικό για 200 όπλα
  • Πολιτική "πυρηνικής ασάφειας"

Βόρεια Κορέα: Αποχώρηση από NPT

Η Βόρεια Κορέα αποχώρησε από το NPT το 2003:

  • Περίπου 30 πυρηνικές κεφαλές
  • Ανάπτυξη διηπειρωτικών βαλλιστικών πυραύλων
  • Συνεχείς πυρηνικές δοκιμές παρά τις κυρώσεις

Πληροφορίες για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν

Το Ιράν δεν έχει πυρηνικές κεφαλές. Οι πιο πρόσφατες πληροφορίες επιβεβαιώνουν ότι η χώρα δεν έχει κατασκευάσει πυρηνικά όπλα.

Ωστόσο, ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας έχει εκτιμήσει ότι το Ιράν έχει περισσότερα από 400 κιλά εμπλουτισμένου ουρανίου σε 60% U-235, αρκετό για να τροφοδοτήσει έως και οκτώ πυρηνικές κεφαλές, σύμφωνα με ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες.

  • Το Ιράν επικύρωσε τη Συνθήκη Μη-Διάδοσης το 1970 αλλά επιδόθηκε σε παράνομες πυρηνικές δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένου ενός οργανωμένου προγράμματος πυρηνικών όπλων, μέχρι το 2003, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (IAEA) και την αμερικανική κοινότητα πληροφοριών.
  • Ο IAEA ανέφερε το Ιράν στο Συμβούλιο Ασφαλείας το 2006 αφότου η Τεχεράνη απέτυχε να συνεργαστεί με την έρευνα του οργανισμού για τις αναντιστοιχίες γύρω από το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Το Συμβούλιο Ασφαλείας ενέκρινε έξι ψηφίσματα κατευθυνόμενα στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν από το 2006-2010.
  • Το 2007, η αμερικανική κοινότητα πληροφοριών κατέληξε σε μια μη διαβαθμισμένη εθνική εκτίμηση πληροφοριών ότι «το Ιράν έχει την επιστημονική, τεχνική και βιομηχανική ικανότητα να παράγει τελικά πυρηνικά όπλα εάν αποφασίσει να το κάνει».
  • Τον Ιούλιο 2015, το Ιράν και έξι παγκόσμιες δυνάμεις διαπραγματεύτηκαν μια συμφωνία για τον περιορισμό του πυρηνικού προγράμματος της χώρας και την ενίσχυση της διαφάνειας σε αντάλλαγμα για την άρση των κυρώσεων που επιβλήθηκαν στο Ιράν για την παραβίαση των υποχρεώσεών του στη Συνθήκη Μη-Διάδοσης. Τον Μάιο 2018, οι Ηνωμένες Πολιτείες αποχώρησαν από τη JCPOA και επανέβαλαν κυρώσεις στο Ιράν. Τον επόμενο χρόνο το Ιράν άρχισε να παραβιάζει τους πυρηνικούς περιορισμούς της JCPOA. Η Τεχεράνη διατηρεί ότι δεν προτίθεται να επιδιώξει πυρηνικά όπλα και ότι οι ενέργειές της είναι απάντηση στην αμερικανική αποχώρηση από την πυρηνική συμφωνία και την επαναεπιβολή κυρώσεων. (Η συνεχής κάλυψη της JCPOA μπορεί να βρεθεί στο Arms Control Today και στο P4+1 and Iran Nuclear Deal Alert.)
  • Η αμερικανική κοινότητα πληροφοριών εκτίμησε στην Παγκόσμια Αξιολόγηση Απειλών του 2024 ότι το Ιράν δεν έχει επαναλάβει βασικές δραστηριότητες σχετικές με πυρηνικά όπλα, αλλά οι πυρηνικές του προόδους το θέτουν σε καλύτερη θέση για την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων εάν ληφθεί η απόφαση να το κάνει.
  • Το Ιράν έχει συσσωρεύσει αρκετό ουράνιο εμπλουτισμένο σε 60 τοις εκατό για να κατασκευάσει πυρηνικά όπλα, αλλά η κεφαλή θα ήταν μεγάλη, δυσκίνητη και ασύμβατη με την εργασία σχετική με όπλα που έκανε το Ιράν πριν από το 2003.
  • Ο IAEA ερευνά επί του παρόντος στοιχεία ότι το Ιράν διεξήγαγε δραστηριότητες που αφορούσαν ουράνιο ως μέρος του προγράμματος του 2003 που δεν δηλώθηκαν στον IAEA όπως απαιτείται στο πλαίσιο της έρευνας διασφαλίσεων.
  • Ιρανοί αξιωματούχοι συνεχίζουν να αρνούνται ότι η χώρα επιδίωξε πυρηνικά όπλα στο παρελθόν, αλλά άρχισαν να υποδηλώνουν μετά από μια επίθεση τον Απρίλιο 2024 στο Ισραήλ ότι η χώρα θα επανεξετάσει το πυρηνικό της δόγμα εάν αλλάξουν οι συνθήκες ασφαλείας ή εάν δεχθούν επίθεση οι πυρηνικές της εγκαταστάσεις.

Πρώην πυρηνικές χώρες

Αρκετές χώρες είχαν πυρηνικά προγράμματα αλλά τα εγκατέλειψαν:

Επιτυχείς Απαγκυρώσεις

  • Νότια Αφρική: Εγκατέλειψε το πρόγραμμα το 1991
  • Ουκρανία, Καζακστάν, Λευκορωσία: Επέστρεψαν όπλα στη Ρωσία
  • Λιβύη: Εθελοντική παραίτηση το 2003

Άλλες Χώρες

Αργεντινή, Βραζιλία, Νότια Κορέα, Σουηδία, Αυστραλία και Ταϊβάν επίσης εγκατέλειψαν πυρηνικά προγράμματα.

Συμφωνίες Ελέγχου Εξοπλισμών

New START

Η συνθήκη New START μεταξύ ΗΠΑ-Ρωσίας:

  • 1.550 στρατηγικές κεφαλές ανά χώρα
  • Επέκταση μέχρι το 2026
  • Ρωσική αναστολή συμμετοχής (2023)


Με πληροφορίες από το Arms Control Association