EnΔέκα χρόνια από το δημοψήφισμα του 2015: Από την ''περήφανη'' διαπραγμάτευση στο δημοψήφισμα, την ''kolotoumba'' και το τρίτο Μνημόνιο
10 χρόνια από το δημοψήφισμα του 2015
Το κείμενο συμφωνίας ήταν πολύ σκληρότερο από τα δύο προηγούμενα με τα ξένα ΜΜΕ να μιλούν για «kolotoumba», ενώ περιελάμβανε ιδιωτικοποιήσεις, αύξηση φόρων, μεταρρυθμίσεις που είχαν απορριφθεί στο παρελθόν
Γιαννης Α. Πολιτης
Ήταν λίγα λεπτά τα μεσάνυχτα και το ημερολόγιο έδειχνε 27 Ιουνίου 2015. Οι τηλεοπτικοί σταθμοί μετέδωσαν το πρόγραμμά τους και συνδέθηκαν με το Μέγαρο Μαξίμου, προκειμένου ο τότε πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας να απευθύνει τηλεοπτικό μήνυμα προς τον ελληνικό λαό. Ο Αλέξης Τσίπρας γεμάτος προβληματισμό και επικαλούμενος τον κυρίαρχο λαό ανακοίνωσε ότι θα οδηγήσει τη χώρα σε δημοψήφισμα, καθώς οι συζητήσεις της κυβέρνησης με τους δανειστές είχαν προσκρούσει στα βράχια.
Ο Αλέξης Τσίπρας βλέποντας ότι οι διαπραγματεύσεις με τους Θεσμούς οδηγούνταν σε αδιέξοδο αποφάσισε να τραβήξει το χαρτί του δημοψηφίσματος, ζητώντας από τον λαό να τοποθετηθεί σε ένα σχεδόν ακατανόητο κείμενο με προτάσεις των δανειστών. Η αντίδραση της αντιπολίτευσης ήταν άμεση κατηγορώντας τον Αλέξη Τσίπρα για τυχοδιωκτισμό και για κινήσεις που οδηγούν τη χώρα εκτός ευρώ.
Την ίδια ώρα χιλιάδες πολίτες άρχισαν να συρρέουν κατά κύματα στα ΑΤΜ προκειμένου να αποσύρουν από τις τράπεζες τις καταθέσεις τους. Ανάλογα σκηνικά με δεκάδες ουρές βλέπαμε σε βενζινάδικα όπου οι οδηγοί των αυτοκινήτων περίμεναν υπομονετικά για να γεμίσουν τα ρεζερβουάρ τους. Μία μέρα αργότερα ήρθε η απόφαση για την επιβολή των capital controls και το κλείσιμο των τραπεζών.
Όσοι πήγαιναν στα ΑΤΜ μπορούσαν να σηκώσουν μέχρι 60 ευρώ ενώ οι προβλέψεις του Γιάνη Βαρουφάκη - έλεγε ότι ο Ντράγκι δεν θα κόψει τη ρευστότητα των ελληνικών τραπεζών - έπεσαν στο κενό. Τα επόμενα 24ωρα τα τηλεοπτικά συνεργεία κατέγραψαν εικόνες που έμειναν βαθιά χαραγμένες στο μυαλό όλων. Πολίτες γεμάτοι άγχος που δεν ήξεραν τι ξημερώνει, αλλά και ηλικιωμένοι που περίμεναν με υπομονή για να σηκώσουν από τα ΑΤΜ τα 60 ευρώ. Η πλήρης άρση των capital controls έγινε τον Σεπτέμβριο του 2019 και ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ είχε ηττηθεί στις εκλογές από τη Νέα Δημοκρατία.
Εντέλει στις 5 Ιουλίου ο ελληνικός λαός ψήφισε συντριπτικά υπέρ του «Όχι» (61,3%), με τους θιασώτες του να ξεσπούν σε πανηγυρισμούς. Όμως αυτοί δεν κράτησαν για πολύ. Και αυτό διότι αμέσως μετά ξεκίνησε η συζήτηση σχετικά με τους όρους που θα υπήρχε συμφωνία με τους δανειστές. Το βράδυ της 5ης Ιουλίου, σε κλειστές συσκέψεις στο Μαξίμου, άρχισε να γίνεται σαφές πως μια στρατηγική ρήξης δεν θα είχε επόμενο βήμα. Ο υπουργός Οικονομικών, Γιάνης Βαρουφάκης, ο οποίος όλο το προηγούμενο διάστημα είχε παίξει ρόλο στις διαπραγματεύσεις παραμερίστηκε και την επόμενη υπέβαλε την παραίτησή του από την κυβέρνηση. Τον διαδέχθηκε ο Ευκλείδης Τσακαλώτος ο οποίος ανέλαβε το δύσκολο έργο για την επίτευξη συμφωνίας.
Τις επόμενες μέρες τα πάντα κρέμονταν από ένα σκοινί. Στις 12 Ιουλίου 2015, στην Ευρωπαϊκή Σύνοδο Κορυφής, η ελληνική αντιπροσωπεία εισήλθε σε μία μαραθώνια συνεδρίαση. Οι ώρες περνούσαν και η πίεση εντεινόταν. Τα τηλεγραφήματα διαδέχονταν το ένα το άλλο ενώ είχαν αρχίσει να κυκλοφορούν οι φήμες για Grexit, όπως επίσης και για ρήξη ακόμα και στο εσωτερικό της ΕΕ. Έπρεπε να περάσουν 17 ώρες με πολλές διακοπές, αλλά και σκληρές διαπραγματεύσεις προκειμένου να έχουμε συμφωνία ανάμεσα στην κυβέρνηση και τους δανειστές.
Το κείμενο συμφωνίας ήταν πολύ σκληρότερο από τα δύο προηγούμενα με τα ξένα ΜΜΕ να μιλούν για «kolotoumba», ενώ περιελάμβανε ιδιωτικοποιήσεις, αύξηση φόρων, μεταρρυθμίσεις που είχαν απορριφθεί στο παρελθόν. Σύμφωνα με τον τότε επικεφαλής του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ βασική ιδέα της συμφωνίας ήταν η δημιουργία ταμείου στο οποίο θα μεταφέρονταν περιουσιακά στοιχεία της χώρας, που είτε θα ρευστοποιούνταν είτε θα αξιοποιούνταν για να αποφέρουν χρήματα με στόχο την αποπληρωμή των δανείων και την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών.
Στις 20 Αυγούστου, ο Αλέξης Τσίπρας υπέβαλε την παραίτηση της κυβέρνησης και προκήρυξε πρόωρες εκλογές για τις 20 Σεπτεμβρίου. «Με τη συνείδησή μου καθαρή και με απόλυτη ειλικρίνεια απέναντί σας, αισθάνομαι την ηθική και πολιτική υποχρέωση να θέσω στην κρίση σας όσα πετύχαμε, όσα δεν καταφέραμε, όσα αναγκαστήκαμε να αποδεχθούμε» είχε πει στο διάγγελμά του ο Αλέξης Τσιπρας. Παρά την «kolotoumba» ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε και πάλι τις εκλογές. Για την ιστορία η χώρα βγήκε από τα Μνημόνια το καλοκαίρι του 2018 και πλέον βαδίζει σε τροχιά ανάπτυξης, ενώ για το 2024 το πρωτογενές πλεόνασμα διαμορφώθηκε στο τεράστιο ποσοστό του 4,8% του ΑΕΠ, το οποίο σε «καθαρούς» αριθμούς μεταφράζεται σε 11,4 δισ. ευρώ.
Αλέξης Τσίπρας: Στόχος τους η ταπείνωση του ελληνικού λαού
«Μας ζήτησαν να εφαρμόσουμε τα μνημόνια, στόχος τους είναι η ταπείνωση του ελληνικού λαού. Η ευθύνη απέναντι στη χώρα μάς υποχρεώνει να απαντήσουμε στο τελεσίγραφο…» ανέφερε μεταξύ άλλων. «Αποφασίστε κυρίαρχα και περήφανα, όπως προστάζει η ιστορία του ελληνικού λαού. Στον αυταρχισμό στείλτε απάντηση δημοκρατίας».Ο Αλέξης Τσίπρας βλέποντας ότι οι διαπραγματεύσεις με τους Θεσμούς οδηγούνταν σε αδιέξοδο αποφάσισε να τραβήξει το χαρτί του δημοψηφίσματος, ζητώντας από τον λαό να τοποθετηθεί σε ένα σχεδόν ακατανόητο κείμενο με προτάσεις των δανειστών. Η αντίδραση της αντιπολίτευσης ήταν άμεση κατηγορώντας τον Αλέξη Τσίπρα για τυχοδιωκτισμό και για κινήσεις που οδηγούν τη χώρα εκτός ευρώ.
Χιλιάδες πολίτες στα ΑΤΜ για να αποσύρουν τις καταθέσεις τους
Την ίδια ώρα χιλιάδες πολίτες άρχισαν να συρρέουν κατά κύματα στα ΑΤΜ προκειμένου να αποσύρουν από τις τράπεζες τις καταθέσεις τους. Ανάλογα σκηνικά με δεκάδες ουρές βλέπαμε σε βενζινάδικα όπου οι οδηγοί των αυτοκινήτων περίμεναν υπομονετικά για να γεμίσουν τα ρεζερβουάρ τους. Μία μέρα αργότερα ήρθε η απόφαση για την επιβολή των capital controls και το κλείσιμο των τραπεζών. @parapolitika Σαν σήμερα, δέκα χρόνια από το δημοψήφισμα του 2015 #parapolitikagr #tiktokgreece #greece #dimopsifisma
♬ original sound - Parapolitika.gr - Parapolitika.gr
Όσοι πήγαιναν στα ΑΤΜ μπορούσαν να σηκώσουν μέχρι 60 ευρώ ενώ οι προβλέψεις του Γιάνη Βαρουφάκη - έλεγε ότι ο Ντράγκι δεν θα κόψει τη ρευστότητα των ελληνικών τραπεζών - έπεσαν στο κενό. Τα επόμενα 24ωρα τα τηλεοπτικά συνεργεία κατέγραψαν εικόνες που έμειναν βαθιά χαραγμένες στο μυαλό όλων. Πολίτες γεμάτοι άγχος που δεν ήξεραν τι ξημερώνει, αλλά και ηλικιωμένοι που περίμεναν με υπομονή για να σηκώσουν από τα ΑΤΜ τα 60 ευρώ. Η πλήρης άρση των capital controls έγινε τον Σεπτέμβριο του 2019 και ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ είχε ηττηθεί στις εκλογές από τη Νέα Δημοκρατία.
10 χρόνια από το δημοψήφισμα του 2015: Ο διχασμός της ελληνικής κοινωνίας
Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ την εβδομάδα που ακολούθησε μέχρι το δημοψήφισμα επέλεξε να πολώσει το κλίμα. Το «Ναι» είχε χαρακτηριστεί ως «πράξη υποταγής», ενώ το «Όχι» ως «πράξη εθνικής αξιοπρέπειας». Ο διχασμός της ελληνικής κοινωνίας ήταν έντονος ενώ μεταφέρθηκε και στα social media. Στις 3 Ιουλίου χιλιάδες κόσμου συγκεντρώθηκαν στο κέντρο της Αθήνας, όπου το κυρίαρχο στοιχείο ήταν οι σημαίες του «Όχι», με τον Αλέξη Τσίπρα να δηλώνει ότι το «Όχι» δεν σημαίνει έξοδος από το ευρώ αλλά πίεση στους δανειστές για μία καλύτερη συμφωνία. Λίγο πιο κάτω στο Καλλιμάρμαρο οι υπέρμαχοι του «Μένουμε Ευρώπη» είχαν οργανώσει συγκέντρωση του «Ναι», με τους συμμετέχοντες να εκφράζουν φόβους και ανησυχία για ενδεχόμενη έξοδο από την Ευρωζώνη.Εντέλει στις 5 Ιουλίου ο ελληνικός λαός ψήφισε συντριπτικά υπέρ του «Όχι» (61,3%), με τους θιασώτες του να ξεσπούν σε πανηγυρισμούς. Όμως αυτοί δεν κράτησαν για πολύ. Και αυτό διότι αμέσως μετά ξεκίνησε η συζήτηση σχετικά με τους όρους που θα υπήρχε συμφωνία με τους δανειστές. Το βράδυ της 5ης Ιουλίου, σε κλειστές συσκέψεις στο Μαξίμου, άρχισε να γίνεται σαφές πως μια στρατηγική ρήξης δεν θα είχε επόμενο βήμα. Ο υπουργός Οικονομικών, Γιάνης Βαρουφάκης, ο οποίος όλο το προηγούμενο διάστημα είχε παίξει ρόλο στις διαπραγματεύσεις παραμερίστηκε και την επόμενη υπέβαλε την παραίτησή του από την κυβέρνηση. Τον διαδέχθηκε ο Ευκλείδης Τσακαλώτος ο οποίος ανέλαβε το δύσκολο έργο για την επίτευξη συμφωνίας.
Η 17ωρη διαπραγμάτευση που οδήγησε στο τρίτο Μνημόνιο
Τις επόμενες μέρες τα πάντα κρέμονταν από ένα σκοινί. Στις 12 Ιουλίου 2015, στην Ευρωπαϊκή Σύνοδο Κορυφής, η ελληνική αντιπροσωπεία εισήλθε σε μία μαραθώνια συνεδρίαση. Οι ώρες περνούσαν και η πίεση εντεινόταν. Τα τηλεγραφήματα διαδέχονταν το ένα το άλλο ενώ είχαν αρχίσει να κυκλοφορούν οι φήμες για Grexit, όπως επίσης και για ρήξη ακόμα και στο εσωτερικό της ΕΕ. Έπρεπε να περάσουν 17 ώρες με πολλές διακοπές, αλλά και σκληρές διαπραγματεύσεις προκειμένου να έχουμε συμφωνία ανάμεσα στην κυβέρνηση και τους δανειστές.Το κείμενο συμφωνίας ήταν πολύ σκληρότερο από τα δύο προηγούμενα με τα ξένα ΜΜΕ να μιλούν για «kolotoumba», ενώ περιελάμβανε ιδιωτικοποιήσεις, αύξηση φόρων, μεταρρυθμίσεις που είχαν απορριφθεί στο παρελθόν. Σύμφωνα με τον τότε επικεφαλής του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ βασική ιδέα της συμφωνίας ήταν η δημιουργία ταμείου στο οποίο θα μεταφέρονταν περιουσιακά στοιχεία της χώρας, που είτε θα ρευστοποιούνταν είτε θα αξιοποιούνταν για να αποφέρουν χρήματα με στόχο την αποπληρωμή των δανείων και την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών.
Η ψήφιση του τρίτου Μνημονίου και το πολιτικό σοκ που υπέστη ο ΣΥΡΙΖΑ
Όπως ήταν φυσικό ο ΣΥΡΙΖΑ υπέστη πολιτικό σοκ. Η Αριστερή Πλατφόρμα αλλά και άλλα στελέχη όπως η τότε πρόεδρος της Βουλής Ζωή Κωνσταντοπούλου εξέφρασαν αντιρρήσεις με την κατάσταση να μυρίζει μπαρούτι. Έτσι λοιπόν στις 14 Αυγούστου η Βουλή κλήθηκε να κυρώσει το τρίτο μνημόνιο, με τον ΣΥΡΙΖΑ να καταγράφει σημαντικές απώλειες. Από τους 149 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, 32 καταψήφισαν και 11 δήλωσαν «παρών» – μεταξύ αυτών ιστορικά στελέχη, υπουργοί και εκπρόσωποι της λεγόμενης Αριστερής Πλατφόρμας, όπως ο Παναγιώτης Λαφαζάνης, η Ζωή Κωνσταντοπούλου και η Νάντια Βαλαβάνη. Η κυβέρνηση εξασφάλισε την υπερψήφιση της συμφωνίας μόνο χάρη στη στήριξη της αντιπολίτευσης – ΝΔ, Ποτάμι και ΠΑΣΟΚ.Στις 20 Αυγούστου, ο Αλέξης Τσίπρας υπέβαλε την παραίτηση της κυβέρνησης και προκήρυξε πρόωρες εκλογές για τις 20 Σεπτεμβρίου. «Με τη συνείδησή μου καθαρή και με απόλυτη ειλικρίνεια απέναντί σας, αισθάνομαι την ηθική και πολιτική υποχρέωση να θέσω στην κρίση σας όσα πετύχαμε, όσα δεν καταφέραμε, όσα αναγκαστήκαμε να αποδεχθούμε» είχε πει στο διάγγελμά του ο Αλέξης Τσιπρας. Παρά την «kolotoumba» ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε και πάλι τις εκλογές. Για την ιστορία η χώρα βγήκε από τα Μνημόνια το καλοκαίρι του 2018 και πλέον βαδίζει σε τροχιά ανάπτυξης, ενώ για το 2024 το πρωτογενές πλεόνασμα διαμορφώθηκε στο τεράστιο ποσοστό του 4,8% του ΑΕΠ, το οποίο σε «καθαρούς» αριθμούς μεταφράζεται σε 11,4 δισ. ευρώ.
