Η κλιματική κρίση, που επιταχύνει την τήξη παγετώνων και πάγων, ενδέχεται να προκαλέσει νέο κύμα εκρηκτικών ηφαιστειακών εκρήξεων, σύμφωνα με πρόσφατη επιστημονική μελέτη.

Η απώλεια του παγοκαλύμματος μειώνει την πίεση που ασκείται στους υπόγειους θαλάμους μάγματος, διευκολύνοντας τη διαστολή των αερίων και την εκρηκτική δραστηριότητα. Το φαινόμενο αυτό έχει ήδη καταγραφεί στην Ισλανδία, ωστόσο τα νέα ευρήματα από τη Χιλή προσφέρουν τεκμηρίωση για αύξηση ηφαιστειακής δραστηριότητας και σε ηπειρωτικές περιοχές, μετά το τέλος της τελευταίας εποχής των παγετώνων.

Η υπερθέρμανση του πλανήτη, αποτέλεσμα της καύσης ορυκτών καυσίμων, προκαλεί παγκόσμια απόσυρση των παγετώνων. Οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου κυρίως για τη δυτική Ανταρκτική, όπου περισσότερα από 100 ηφαίστεια βρίσκονται κάτω από στρώμα πάγου που προβλέπεται να λιώσει σταδιακά τις επόμενες δεκαετίες.


"Καθώς οι παγετώνες υποχωρούν, τα ηφαίστεια εκρήγνυνται συχνότερα και με μεγαλύτερη σφοδρότητα"

Αν και οι ηφαιστειακές εκρήξεις μπορούν προσωρινά να μειώσουν τη θερμοκρασία της Γης, εκτοξεύοντας σωματίδια που αντανακλούν την ηλιακή ακτινοβολία, παρατεταμένα ηφαιστειακά επεισόδια απελευθερώνουν μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα και μεθανίου, εντείνοντας την υπερθέρμανση. Έτσι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος: η άνοδος της θερμοκρασίας λιώνει πάγους, πυροδοτεί ηφαιστειακές εξάρσεις, οι οποίες με τη σειρά τους επιταχύνουν το φαινόμενο.

Ο επικεφαλής της έρευνας, Pablo Moreno-Yaeger από το Πανεπιστήμιο Wisconsin-Madison, εξηγεί: «Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι καθώς οι παγετώνες υποχωρούν, τα ηφαίστεια εκρήγνυνται συχνότερα και με μεγαλύτερη σφοδρότητα».

Η μελέτη, που παρουσιάστηκε στο συνέδριο γεωχημείας Goldschmidt στην Πράγα και βρίσκεται σε φάση αξιολόγησης για δημοσίευση, εστιάζει στο ηφαίστειο Mocho-Choshuenco των Άνδεων. Εκεί χρησιμοποιήθηκαν ραδιοϊσοτοπικές τεχνικές για τη χρονολόγηση ηφαιστειακών πετρωμάτων πριν, κατά και μετά την τελευταία εποχή των παγετώνων, όταν η περιοχή καλυπτόταν από το παγοκάλυμμα της Παταγονίας πάχους 1.500 μέτρων.

Τα αποτελέσματα έδειξαν πως η παρουσία του παγετώνα περιόριζε τη συχνότητα και ένταση των εκρήξεων μεταξύ 26.000 και 18.000 ετών πριν. Μετά την αποπαγοποίηση, περίπου πριν από 13.000 χρόνια, η πίεση στον θάλαμο μάγματος μειώθηκε, με αποτέλεσμα την ενίσχυση της ηφαιστειακής δραστηριότητας.

Ο Moreno-Yaeger προσθέτει: «Η απελευθέρωση της πίεσης επέτρεψε στο μάγμα να λιώσει περισσότερα πετρώματα, αυξάνοντας το ιξώδες και την εκρηκτικότητα του. Οι εκρήξεις έγιναν πιο συχνές και πιο έντονες».

Τα δεδομένα της έρευνας ενισχύουν τις ανησυχίες ότι η συνεχιζόμενη υπερθέρμανση μπορεί να προκαλέσει απρόβλεπτες γεωλογικές αλυσιδωτές αντιδράσεις, με σημαντικές επιπτώσεις σε παγκόσμια κλίμακα.


H ηφαιστειακή δραστηριότητα αυξήθηκε παγκοσμίως κατά 2 έως 6 φορές μετά την τελευταία εποχή των παγετώνων

Η έρευνα υπογραμμίζει ότι το φαινόμενο αυτό δεν περιορίζεται στην Ισλανδία, αλλά μπορεί να επαναληφθεί στην Ανταρκτική, ενώ περιοχές όπως η Βόρεια Αμερική, η Νέα Ζηλανδία και η Ρωσία χρειάζονται επίσης επιστημονική παρακολούθηση.

Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι η ηφαιστειακή δραστηριότητα αυξήθηκε παγκοσμίως κατά 2 έως 6 φορές μετά την τελευταία εποχή των παγετώνων, όμως η νέα χιλιανή έρευνα είναι από τις πρώτες που εξηγεί πώς συνέβη αυτό. Παρόμοιο φαινόμενο είχε καταγραφεί στην ανατολική Καλιφόρνια το 2004.

Τέλος, οι επιστήμονες τονίζουν ότι απαιτείται περισσότερη έρευνα για να κατανοηθεί πώς η κλιματική κρίση επηρεάζει την ηφαιστειακή δραστηριότητα, ώστε να είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι για τις επιπτώσεις τόσο στους ανθρώπους όσο και στο κλίμα. Για παράδειγμα, αναμένεται ότι οι πιο ακραίες βροχοπτώσεις θα ενισχύσουν περαιτέρω τις βίαιες ηφαιστειακές εκρήξεις.