Ο Προφήτης Ηλίας, ένας από τους πιο δυναμικούς και θαρραλέους προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης, τιμάται από την Ορθόδοξη Εκκλησία στις 20 Ιουλίου κάθε έτους. Ο άγιος Ηλίας, που σύμφωνα με την παράδοση δεν πέθανε αλλά αναλήφθηκε στον ουρανό με πύρινο άρμα, συνδέεται βαθιά με τα φυσικά φαινόμενα, τον ήλιο, τη βροχή και τον άνεμο. Η γιορτή του συνοδεύεται από πλούσια λαϊκά έθιμα και παραδόσεις σε όλη την Ελλάδα — από την Κεφαλονιά μέχρι τον Ταΰγετο και από τη Θράκη έως τη Μακεδονία.


Προφήτης Ηλίας και τα παλαιά επαγγέλματα: Μυλωνάδες & φουρνάρηδες

Σύμφωνα με την ελληνική παράδοση, ο Προφήτης Ηλίας ήταν προστάτης των μυλωνάδων και των φουρνάρηδων, καθώς συνδεόταν με τη δύναμη του ανέμου και της φωτιάς. Αυτή η λαϊκή πίστη αντλείται από το συναξάρι του, όπου γίνεται αναφορά στη φωτιά που καταβιβάστηκε από τον ουρανό, αλλά και από τη δέησή του για ανομβρία ή βροχή.



Λιτανείες για βροχή – Η σύνδεση με την ξηρασία

Σε περιόδους ανομβρίας, οι πιστοί πραγματοποιούν λιτανείες στον Προφήτη Ηλία, ακολουθώντας μια πανάρχαια παράδοση που εδράζεται στην Παλαιά Διαθήκη:

«Ηλίας προσηύξατο του μη βρέξει... και πάλιν προσηύξατο και ο ουρανός υετόν έδωκεν» (Ιακ. 5, 17-18).
Η πίστη στη δύναμη του Αγίου να φέρει βροχή είναι διαδεδομένη σε όλη την Ελλάδα και ιδιαίτερα στη Βόρεια Ελλάδα.


Γιατί οι εκκλησίες του Προφήτη Ηλία βρίσκονται στις κορυφές;

Κατά τη λαϊκή παράδοση, ο Προφήτης Ηλίας δεν πάτησε ποτέ στον κάμπο. Έζησε στα βουνά και αναλήφθηκε στον ουρανό, γι’ αυτό και τα ξωκλήσια του βρίσκονται πάντα στις ψηλότερες κορυφές.
  • Κεφαλονιά: Ο άγιος «δεν θάφτηκε σε χώμα» και εμφανίζεται μόνο σε βουνοκορφές, απ’ όπου ανασαίνει.
  • Ταΰγετος: Την ημέρα της εορτής του, οι πιστοί ανεβαίνουν στην κορυφή του βουνού, ανάβουν φωτιές και ρίχνουν λιβάνι ως προσφορά. Όταν δουν τη φωτιά από τις γύρω περιοχές, απαντούν ανάβοντας και δικές τους και γιορτάζουν με χορούς και πηδήματα πάνω από τις φλόγες.


Θράκη και Μακεδονία: Ο Προφήτης Ηλίας ως κύριος του καιρού

Στη Θράκη και τη Μακεδονία, ο Προφήτης Ηλίας θεωρείται προστάτης από τις καταιγίδες, τη βροντή και τον κεραυνό. Οι πρόσφυγες από τη Βόρεια Θράκη που εγκαταστάθηκαν μετά το 1923, διατήρησαν το έθιμο του κουρμπανιού — θυσιαστική προσφορά προς τιμήν του αγίου, ώστε να ευλογηθεί η σοδειά και να προστατευθούν οι καλλιέργειες.


Από τον Δία στον Προφήτη Ηλία: Συνέχεια της λατρείας των καιρικών φαινομένων

Οι ερευνητές εντοπίζουν αναλογίες ανάμεσα στον Προφήτη Ηλία και τον Δία τον νεφεληγερέτη των αρχαίων Ελλήνων. Ο Δίας, όπως και ο Ηλίας, ήταν κυρίαρχος των κεραυνών, της βροντής και της βροχής. Δεν είναι τυχαίο ότι η γιορτή του Προφήτη Ηλία πέφτει στα μέσα του Ιουλίου, περίοδο των λεγόμενων "κυνικών καυμάτων", όταν το καλοκαίρι κορυφώνεται.


Μακεδονία και Βουλγαρία: Ο Προφήτης κυνηγάει τη λάμια

Σε παραδόσεις από τη Δυτική Μακεδονία και τη Βουλγαρία, ο Προφήτης Ηλίας καταδιώκει δαιμονικά πλάσματα, όπως η λάμια, η οποία απειλεί τις σοδειές. Μάλιστα, τον φαντάζονται να κάθεται πάνω σε χρυσό άρμα και να καταδιώκει τον δράκο που τρώει τα γεννήματα, ρίχνοντας πάνω του κεραυνούς.


Κοζάνη – Άνω Βόιο: Το τυχερό έθιμο της αυγής

Στον Πεντάλοφο και τον Βυθό, περιοχές του Άνω Βοΐου Κοζάνης, κάθε χρόνο στις 20 Ιουλίου, δεκάδες κάτοικοι ξεκινούν πριν την αυγή για το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία. Η πρώτη οικογένεια που θα φτάσει, θεωρείται ευλογημένη και έχει τη χάρη του αγίου για όλη τη χρονιά.


Προφήτης Ηλίας – Ένας άγιος συνυφασμένος με τη φύση

Η λαϊκή πίστη βλέπει τον Προφήτη Ηλία ως φύλακα της φύσης και των καιρικών φαινομένων. Είναι ο άγιος που στέκει στις κορυφές και βλέπει μακριά, που φέρνει τη βροχή όταν τη χρειάζεται η γη, και που προστατεύει τους ανθρώπους από τους κεραυνούς, τη φωτιά και την ξηρασία.