Στις 21 Ιουλίου 1974, ακριβώς σαν σήμερα το 1974, καθώς η τουρκική εισβολή στην Κύπρο εξελισσόταν δραματικά, η κυβέρνηση «μαριονέτα» που είχε ορκίσει η χούντα με πρωθυπουργό τον Αδαμάντιο Ανδρουτσόπουλο στην Αθήνα σχεδίασε μια επιχείρηση που θα καταγραφεί ως μία από τις πιο τραγικές στρατιωτικές αποστολές της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Η επιχείρηση «Νίκη», όπως ονομάστηκε στόχευε στην ενίσχυση των ελληνικών δυνάμεων στο νησί, αλλά εξελίχθηκε σε πραγματικό εφιάλτη.


Ο σχεδιασμός της επιχείρησης "Νίκη"

Η ελληνική πλευρά εκτιμούσε λανθασμένα ότι οι τουρκικές δυνάμεις θα αιφνιδιάζονταν από νυχτερινή αεροπορική επιχείρηση. Το σχέδιο προέβλεπε την αερομεταφορά της Α' Μοίρας Καταδρομών στην Κύπρο κατά τη διάρκεια της νύχτας, με πτήση σε χαμηλό ύψος και χωρίς συνοδεία μαχητικών αεροσκαφών.

Η προετοιμασία πραγματοποιήθηκε στην αεροπορική βάση της Σούδας στην Κρήτη. Η αποστολή περιλάμβανε 20 αεροσκάφη Nord 250 1D Noratlas της 354ης Μοίρας Μεταφορών «Πήγασος» και 10 αεροσκάφη C-47 Dakota της 355ης Μοίρας Μεταφορών. Ο ξένος Τύπος χαρακτήρισε το συγκεκριμένο σχέδιο ως «αποστολή αυτοκτονίας».

Η εκτέλεση της αποστολής στις 21 Ιουλίου

Το βράδυ της 21ης Ιουλίου ξεκίνησε η επιχείρηση «Νίκη» με χρονικό περιορισμό μέχρι τα μεσάνυχτα. Από τα προγραμματισμένα 20 αεροσκάφη, μόνο 15 κατάφεραν να απογειωθούν εγκαίρως από τη Σούδα. Αμέσως μετά την απογείωση, το Κέντρο Επιχειρήσεων έστειλε κωδικό μήνυμα στο ΓΕΕΦ Λευκωσίας: «έρχονται τα 15 πορτοκάλια». Το «Νίκη 13» με πλήρωμα τους Β. Νικολάου, Γ. Χατζηδάκη, Α. Κλεφτογιάννη και Β. Γκορέζη δεν έφτασε ποτέ στην Κύπρο, καθώς αναγκάστηκε να προσγειωθεί στη Ρόδο λόγω προβλημάτων πτήσης.

Η τραγωδία στο αεροδρόμιο Λευκωσίας

Οι προσγειώσεις στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας άρχισαν στη 01.52 της 22ας Ιουλίου. Πρώτο προσγειώθηκε το «Νίκη 2», ακολουθούμενο από το «Νίκη 1». Ωστόσο, η καθυστερημένη ενημέρωση του ΓΕΕΦ Λευκωσίας από το Αρχηγείο Ενόπλων Δυνάμεων προκάλεσε καταστροφικό παρεξηγήμα.

Τα κυπριακά αντιαεροπορικά, μη γνωρίζοντας για την επιχείρηση «Νίκη», θεώρησαν τα ελληνικά αεροσκάφη εχθρικά και άνοιξαν πυρ εναντίον τους. Το «Νίκη 4» τυλίχθηκε στις φλόγες και συνετρίβη 3 χιλιόμετρα μακριά από τον διάδρομο προσγείωσης, στον λόφο της Μακεδονίτισσας.

Παρά τις δραματικές συνθήκες, άλλα αεροσκάφη κατάφεραν να προσγειωθούν: το «Νίκη 6» δέχθηκε πυρά και προσγειώθηκε σχεδόν χωρίς μηχανές, ενώ το «Νίκη 12» επίσης βλήθηκε αλλά προσγειώθηκε χωρίς ανθρώπινες απώλειες χάρη στην επιδεξιότητα των πιλότων.


Οι απώλειες και η επιστροφή

Η τραγωδία της επιχείρησης «Νίκη» είχε βαρύ τίμημα σε ανθρώπινες ζωές:
• Από το «Νίκη 4» επέζησε μόνο ένας καταδρομέας, ενώ 30 επιβαίνοντες καταδρομείς έχασαν τη ζωή τους
• Από το «Νίκη 6» σκοτώθηκαν δύο καταδρομείς και τραυματίστηκαν εννέα ακόμα
• Συνολικά 32 Έλληνες καταδρομείς έχασαν τη ζωή τους στην επιχείρηση

Από τη συνολική δύναμη των 318 ανδρών της Α' Μοίρας Καταδρομών, 278 παρέμειναν στην Κύπρο και συμμετείχαν στις μάχες κατά της τουρκικής εισβολής. Τα αεροσκάφη που μπορούσαν να πετάξουν απογειώθηκαν για επιστροφή στην Ελλάδα, παίρνοντας μαζί τα πληρώματα των κατεστραμμένων αεροσκαφών.


H μνήμη των πεσόντων

Ο επισμηναγός Δημήτριος Χατζηπαναγιώτης και ο ανθυπασπιστής Ιωάννης Κομνιανός έλαβαν διαταγή να καταστρέψουν τα τρία αεροσκάφη που είχαν μείνει στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας. Το πλήρωμα του «Νίκη 12» επέστρεψε στην Ελλάδα δέκα ημέρες αργότερα με το πλοίο «Σαπφώ».

Στις 5 Οκτωβρίου 2016 πραγματοποιήθηκε τελετή υποδοχής των οστών των καταδρομέων που επέβαιναν στο «Νίκη 4». Τα οστά 15 εκ των καταδρομέων ενταφιάστηκαν στις 5 Ιουλίου 2017 στο στρατιωτικό κοιμητήριο στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας στη Λευκωσία, καθώς δεν κατέστη δυνατή η ταυτοποίησή τους.

Η επιχείρηση «Νίκη» παραμένει ένα από τα πιο σκοτεινά κεφάλαια της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, αποτυπώνοντας την τραγική κατάσταση του ελληνικού στρατού και τις καταστροφικές συνέπειες του κακού σχεδιασμού σε κρίσιμες στιγμές.