Ο Steven Pifer (Στίβεν Πάιφερ) εργάστηκε στο υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ με έμφαση στις σχέσεις με τη Σοβιετική Ενωση και αργότερα με τη Ρωσία για περισσότερα από 25 χρόνια. Υπηρέτησε ως πρέσβης στην Ουκρανία από το 1998 έως το 2000 και ως αναπληρωτής βοηθός υπουργός Εξωτερικών στο Γραφείο Ευρωπαϊκών και Ευρασιατικών Υποθέσεων από το 2001 έως το 2004. Υπήρξε υψηλόβαθμο στέλεχος της αντιπροσωπείας των ΗΠΑ στη διαπραγμάτευση για τις πυρηνικές δυνάμεις μέσου βεληνεκούς στη Γενεύη. Την ίδια ώρα, οι συνομιλίες για την κατάπαυση του πυρός παραπαίουν, ενώ η μάχη για την Ανατολική Ουκρανία εντείνεται. Το ερώτημα, όμως, είναι μέχρι πότε θα είναι σε θέση οι δυνάμεις της να απωθούν τις ρωσικές επιθέσεις, με το απόθεμα σε όπλα και πυρομαχικά να μειώνεται συνεχώς και την προμήθεια του Κιέβου με ρωσικούς αντιβαλλιστικούς πυραύλους Patriot να είναι μετέωρη, παρά τη θετική πλέον στάση του προέδρου Τραμπ, επισημαίνει ο πρώην πρέσβης στην Ουκρανία και συνεργάτης του Κέντρου Διεθνούς Ασφάλειας και Συνεργασίας Στάνφορντ.

Διαβάστε: Το Κρεμλίνο δεν αποκλείει το ενδεχόμενο συνάντησης μεταξύ του Πούτιν και του Τραμπ στην Κίνα

Μία από τις δεσμεύσεις του προέδρου Τραμπ, πριν από την επανεκλογή του, ήταν ότι θα τερμάτιζε τον πόλεμο τόσο στην Ουκρανία όσο και στη Γάζα εντός 24 ωρών. Εκτιμάτε ότι υπάρχει νέα δέσμευση εκ μέρους των ΗΠΑ να στηρίξουν την Ουκρανία μετά και την πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ;

Μετά τις συναντήσεις στο Βατικανό και στη Χάγη, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, φαίνεται να υπάρχει μια καλύτερη σχέση μεταξύ των προέδρων Τραμπ και Ζελένσκι, ενώ προηγήθηκε το ναυάγιο στο Οβάλ Γραφείο τον Φεβρουάριο. Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι ο πρόεδρος επιθυμεί να αποστείλει πρόσθετη αμερικανική βοήθεια στην Ουκρανία. Είπε ότι θα σκεφτόταν να πουλήσει μερικούς πυραύλους Patriot, ωστόσο δεν υπήρξε κανένα αίτημα προς το Κογκρέσο να εγκρίνει περισσότερα χρήματα για την Ουκρανία. Φοβάμαι ότι η αμερικανική υποστήριξη προς την Ουκρανία είτε θα τερματιστεί είτε θα μειωθεί δραματικά.

Ποιος πιστεύετε ότι θα είναι ο αντίκτυπος για την Ουκρανία;

Βρέθηκα στο Χάρκοβο πριν από περίπου επτά εβδομάδες και ρώτησα έναν Ουκρανό αξιωματούχο ποια θα είναι η επίδραση της αμερικανικής βοήθειας που τελειώνει. Μου απάντησε πως θα ήταν μια εξαιρετικά κακή κατάσταση, αλλά όχι και καταστροφική. Η Ουκρανία σήμερα παράγει πιθανότατα το 35%-40% του οπλισμού που χρειάζεται. Πριν από τρία χρόνια περίπου, το ποσοστό άγγιζε μόλις το 5%. Επιπλέον, η Ευρώπη ήταν πολύ υποστηρικτική. Φαίνεται να «διαβάζει» σωστά την κατάσταση, ότι ο αγώνας που δίνει η Ουκρανία προστατεύει επίσης τη Γηραιά Ήπειρο και πως, αν η Ρωσία κερδίσει στην Ουκρανία, τότε η Μόσχα θα αποτελέσει μεγαλύτερη απειλή, όχι μόνο για την Ευρώπη, αλλά και για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη είναι ότι δεν διαθέτει τώρα την αμυντική βιομηχανική ικανότητα να παρέχει όλα όσα χρειάζεται η Ουκρανία. Επομένως, τίθεται το ερώτημα σε τι ποσοστό θα καλύψει αυτό το κενό. Αν ο κύριος Τραμπ δεν είναι έτοιμος να παράσχει περισσότερη αμερικανική βοήθεια στην Ουκρανία, ίσως θα ήταν διατεθειμένος να πουλήσει όπλα. Πάντως, η κατάσταση γίνεται πιο δύσκολη για την Ουκρανία, δεδομένου ότι οι ΗΠΑ υπήρξαν υποστηρικτικές στο παρελθόν.

Πιστεύετε ότι η στάση των ΗΠΑ στον πόλεμο στην Ουκρανία μπορεί να έχει επιπτώσεις και στην Ευρώπη;

Εκτιμώ ότι θα ήταν πολύ δύσκολο για τη Ρωσία να καταλάβει όλη την Ουκρανία. Τους τελευταίους έξι μήνες, οι Ρώσοι έχουν καταλάβει μόλις το 1% της έκτασης της Ουκρανίας. Σύμφωνα με μελέτη του ρυθμού με τον οποίο οι Ρώσοι κατέκτησαν ουκρανικά εδάφη πέρυσι, οι δυνάμεις τους θα χρειαστούν 100 χρόνια για να κατακτήσουν όλη την Ουκρανία. Οι Ρώσοι επιτίθενται με σφοδρότητα, αλλά οι Ουκρανοί έχουν το απόλυτο κίνητρο. Τον Φεβρουάριο του 2022, σχεδόν όλοι στη Δύση περίμεναν ότι ο ρωσικός στρατός θα υπερτερούσε των Ουκρανών μέσα σε λίγους μήνες, αν όχι εβδομάδες. Οι Ουκρανοί μάς εκπλήσσουν. Αν ο πρόεδρος Τραμπ θέλει να μεσολαβήσει για μια λύση στον πόλεμο, τότε μπορεί να χρησιμοποιήσει την επιρροή του στο Κρεμλίνο και να ζητήσει περισσότερη στρατιωτική βοήθεια, που πρέπει να εγκριθεί από το Κογκρέσο. Επιπλέον, μπορεί να συνεργαστεί με το G7 και την Ευρωπαϊκή Ενωση για την αυστηροποίηση των κυρώσεων, που θα αύξαναν την πίεση στη ρωσική οικονομία. Θα μπορούσε να προτείνει την κατάσχεση των 300 δισ. δολαρίων της Ρωσίας, προκειμένου αυτά να διατεθούν στην Ουκρανία, με σκοπό το Κίεβο να συνεχίσει τον πόλεμο για 4 ή 5 ή 6 χρόνια ακόμη. Είναι ο Πούτιν διατεθειμένος να θυσιάσει ρωσικές ζωές με τον ρυθμό που είδαμε τον τελευταίο χρόνο για άλλα τρία, τέσσερα ή πέντε χρόνια. Αυτό ίσως θα άλλαζε τον σχεδιασμό του.

Γιατί πιστεύετε ότι δεν το έχει κάνει;

Φαίνεται να σέβεται τον Πούτιν, αν και ο ίδιος απλώς εμπαίζει τον Τραμπ.

Αυτό όμως δεν αλλάζει την ουσία της σύγκρουσης, καθώς διαφαίνεται μια απειλή για τη συμμαχία του ΝΑΤΟ ή και τις διαφιλονικούμενες εκτάσεις στον Βόρειο Πόλο;

Η Ρωσία καθίσταται μεγαλύτερη απειλή τόσο για την Ευρώπη όσο και για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Δύση έχει συμφέρον να συνεχίσει η Ουκρανία να αντέχει και τελικά να μπορέσει να νικήσει τους Ρώσους, επειδή αυτό θα προστατεύσει τη Δύση.

Σε ποια φάση του πολέμου βρισκόμαστε πλέον;

Οταν ήμουν στο Κίεβο, η αίσθηση που είχα ήταν ότι οι Ουκρανοί έχουν κουραστεί από τον πόλεμο. Θα ήθελαν κατάπαυση του πυρός και ενδεχομένως έναν διακανονισμό. Είναι έτοιμοι για μια πραγματική διαπραγμάτευση και κατανοούν ότι θα πρέπει να κάνουν ορισμένες παραχωρήσεις.

Ποια θα είναι η «κόκκινη γραμμή» για τους Ουκρανούς;

Δεν είναι διατεθειμένοι να δεχτούν περιορισμούς στο μέγεθος του στρατού τους. Οι Ρώσοι πριν από τρία χρόνια πρότειναν ο στρατός της Ουκρανίας να μην ξεπερνάει τις 85.000 σε προσωπικό, όταν αντίστοιχα ο ρωσικός αριθμεί σήμερα μεταξύ 1,3 και 1,5 εκατομμύρια. Οι Ουκρανοί θα αρνηθούν κάτι τέτοιο, ενώ δεν επιθυμούν κανέναν περιορισμό στην δυνατότητά τους να επιλέγουν τις συμμαχίες τους. Οι Ουκρανοί είναι έτοιμοι να αποδεχθούν -τουλάχιστον προσωρινά- κάποια de facto απώλεια εδαφών. Αυτό υποδηλώνει ότι η ουκρανική κυβέρνηση είναι διατεθειμένη να αποδεχτεί, τουλάχιστον για κάποιο χρονικό διάστημα, τη ρωσική κατοχή του 19% της χώρας, αλλά δήλωσε επίσης ότι δεν θα αναγνωρίσει την παράνομη κατοχή της Ουκρανίας από τη Ρωσία. Στο παρελθόν, ο πρόεδρος Ζελένσκι πρότεινε ακόμα και ότι το Κίεβο θα ήταν έτοιμο να συμφωνήσει ότι η χώρα του δεν θα χρησιμοποιήσει στρατιωτική δύναμη για να προσπαθήσει να ανακτήσει τα κατεχόμενα εδάφη. Θέτουν όμως ως αδιαπραγμάτευτο όρο την ύπαρξη μιας σταθερής εγγύησης ασφαλείας, φοβούμενοι ότι, αν τώρα το δεχτούν αυτό, ίσως σε τρία χρόνια οι Ρώσοι θα έχουν ανασυντάξει τον στρατό τους και θα μπορούσαν να επιτεθούν ξανά. Η καλύτερη εγγύηση ασφαλείας θα ήταν να ενταχθεί η Ουκρανία στο ΝΑΤΟ, ωστόσο αυτό είναι δύσκολο να γίνει υπό τις παρούσες συνθήκες. Μια άλλη πιθανότητα θα ήταν η σύσταση ενός συνασπισμού των «προθύμων», όπως είχαν προτείνει οι Βρετανοί και οι Γάλλοι, με δυνάμεις στο έδαφος στην Ουκρανία. Και αυτό όμως θα ήταν περίπλοκο. Ενα τρίτο σενάριο θα ήταν οι Δυτικοί να συνεχίσουν να προμηθεύουν την Ουκρανία με οπλισμό, ικανό να συστήσει και να διατηρήσει έναν μεγάλο, μόνιμο στρατό, που από μόνος του θα αποτρέψει τη Ρωσία. Δεν συζητάμε για την προμήθεια 40 μαχητικών F-16, αλλά για 400 ή για παροχή χιλιάδων αρμάτων μάχης, ώστε ο ουκρανικός στρατός να λειτουργεί ως δύναμη αποτροπής απέναντι σε μια νέα ρωσική επίθεση.

Ποια από αυτές τις επιλογές είναι εφικτή;

Το κόστος του πολέμου στην Ουκρανία είναι πολύ υψηλό, ακόμα και για τις ευρωπαϊκές οικονομίες αυτή τη στιγμή. Το ΝΑΤΟ δεν έχει τη νομική βάση να συμμετάσχει σε αυτόν τον πόλεμο. Οι Ουκρανοί θα συνεχίσουν να πολεμούν. Δεν πρόκειται να μπορέσουν να διαπραγματευτούν μια πλήρη αποχώρηση της Ρωσίας από την Ουκρανία και δεν είναι διατεθειμένοι να συνθηκολογήσουν.

Εκτός από τις ανθρώπινες απώλειες, ο πόλεμος αυτός έχει γεωπολιτικές, οικονομικές και εμπορικές επιπτώσεις.

Οι συνέπειες αυτού του πολέμου από γεωπολιτική άποψη θα είναι αρνητικές για τη Ρωσία. Πριν από τέσσερα χρόνια θα έλεγα ότι η Ρωσία ήταν ένα κράτος σε παρακμή. Αυτός ο πόλεμος επιταχύνει τις δημογραφικές επιπτώσεις στη Ρωσία. Τα τελευταία δύο χρόνια, η ρωσική οικονομία αναπτύχθηκε, γιατί η κυβέρνηση διέθεσε τεράστιους πόρους για την άμυνα. Στο Διεθνές Οικονομικό Φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης πριν από τρεις εβδομάδες πολλοί Ρώσοι, συμπεριλαμβανομένου του επικεφαλής της Ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας, εξέφρασαν την ανησυχία τους ότι η ρωσική οικονομία θα δυσκολευτεί να συνεχίσει να αναπτύσσεται, ότι έχουν εξαντλήσει το εργατικό δυναμικό και το μεγαλύτερο μέρος του ταμείου εθνικού πλούτου. Ταυτόχρονα, ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει καταστήσει τη Ρωσία υποτελές κράτος της Κίνας.

Πώς εκτιμάτε ότι η Κίνα αντιμετωπίζει αυτόν τον πόλεμο; Η Κίνα έχει υποστηρίξει τη Ρωσία στη σύγκρουσή της με την Ουκρανία, αλλά το έκανε εντός ορίων. Οι Κινέζοι δεν έχουν παράσχει οπλικά συστήματα, βλήματα πυροβολικού ή πυραύλους στους Ρώσους. Το Πεκίνο δείχνει να προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στη στήριξη προς τη Ρωσία και τη λελογισμένη παροχή βοήθειας, για να αποφευχθεί η αντίδραση της Δύσης, ιδιαίτερα της Ευρώπης. Οι σχέσεις της Κίνας με την Ουάσινγκτον είναι ήδη δύσκολες, αλλά η Κίνα εξακολουθεί να έχει τεράστιο ενδιαφέρον για την οικονομική σχέση που έχει τόσο με τις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και με την Ευρώπη. Αυτοί οι παράγοντες υπερτερούν κατά πολύ της οικονομικής σχέσης της Κίνας με τη Ρωσία και έχουν οδηγήσει σε κάποια μετριοπάθεια της κινεζικής πολιτικής.

Η Τουρκία επιχειρεί να μεσολαβήσει μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας. Τι επιδιώκει;

Η Τουρκία προσπάθησε να παίξει τον ρόλο του «καλού», για να διευκολύνει τις συζητήσεις μεταξύ των Ρώσων και των Ουκρανών. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν δείχνει να επιθυμεί πραγματικά μια διαπραγμάτευση με τον Ντόναλντ Τραμπ. Τελικά, όμως, θα πρέπει να γίνει μια πραγματική διαπραγμάτευση μεταξύ των Ρώσων και των Ουκρανών. Δεν νομίζω ότι έχουμε δει ακόμη τέτοιου είδους δήλωση από την κυβέρνηση Τραμπ, αλλά ελπίζω ότι η Ουάσινγκτον θα καταλάβει ότι οποιαδήποτε συμφωνία διαπραγματευτεί με τους Ρώσους δεν θα χαίρει πολύ θετικής αποδοχής στην Ουκρανία.

Σε ποιον βαθμό πιστεύετε ότι οι Ευρωπαίοι είναι πρόθυμοι και ικανοί να δώσουν όπλα ή να υποστηρίξουν την Ουκρανία με τεχνικά μέσα;

Τα επόμενα χρόνια, η Ευρώπη θα ενισχύσει την αμυντική της ικανότητα και θα μπορεί να επεκτείνει την αμυντική της βιομηχανία σε βαθμό ικανό να βοηθήσει τους Ουκρανούς και να συμβάλει στην αναπλήρωση των εξοπλισμών που οι Ηνωμένες Πολιτείες ενδεχομένως να πάψουν να παρέχουν.

Στο σενάριο που θέλει τη Ρωσία να καταλαμβάνει πλήρως την Ουκρανία, θα απειληθούν και άλλες χώρες, όπως η Πολωνία ή η Μολδαβία;

Οι φιλοδοξίες του Βλαντιμίρ Πούτιν δεν σταματούν στην Ουκρανία. Αν η Ρωσία καταφέρει να κατακτήσει όλη την Ουκρανία, νομίζω ότι η Μολδαβία θα βρισκόταν σε πολύ επικίνδυνη κατάσταση. Αν οι Ρώσοι καταλάμβαναν την περιοχή της Οδησσού και έφταναν στα σύνορα, θεωρώ ότι η ρωσική απειλή για τη Μολδαβία θα αυξανόταν σημαντικά. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν θέλει να αποκαταστήσει τη ρωσική επιρροή και τον φυσικό έλεγχο στον μετασοβιετικό χώρο ή και στην Ανατολική Ευρώπη. Δεν θα πρέπει να υποτιμήσουμε τις φιλοδοξίες του.

Δημοσιεύθηκε στα Παραπολιτικά