Σε µια εποχή βαθιάς πολιτικής και οικονοµικής αβεβαιότητας, µεταβαλλόµενων γεωπολιτικών συµµαχιών, κλιµατικής καταστροφής, αλλά και συνεχιζόµενων καταστροφικών συγκρούσεων σε όλο τον κόσµο, η τεκµηριωµένη και έγκυρη δηµοσιογραφία θα έπρεπε να ευδοκιµεί, µε τις εφηµερίδες να φεύγουν από τα ράφια, τα ραδιοτηλεοπτικά µέσα και την επισκεψιµότητα στο ∆ιαδίκτυο να ανθούν. Οµως, όπως δείχνει η φετινή έκθεση του Reuters για τη µελέτη της δηµοσιογραφίας, η πραγµατικότητα είναι πολύ διαφορετική. Στις περισσότερες χώρες διαπιστώνουµε ότι η επιταχυνόµενη στροφή προς την καταναλωτική ενηµέρωση µέσω των µέσων κοινωνικής δικτύωσης και των πλατφορµών βίντεο µειώνει περαιτέρω την επιρροή της «θεσµικής δηµοσιογραφίας» και ενισχύει ένα κατακερµατισµένο περιβάλλον εναλλακτικών µέσων ενηµέρωσης, που περιλαµβάνει µια σειρά από podcasters, YouTubers και TikTokers.

Διαβάστε: Εννέα κατηγορίες προβληματικής χρήσης των social media από τους έφηβους: Εθισμός στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Instagram και το TikTok

Ως µια χώρα σηµαδεµένη από τις κοινωνικές αντιδράσεις για τα Τέµπη και τις πρώτες ενέργειες της νέας κυβέρνησης Τραµπ, η ετήσια έκθεση του Ινστιτούτου Reuters αποτυπώνει µε σαφήνεια τις µεταβολές στις συνήθειες του ελληνικού κοινού απέναντι στην ενηµέρωση.
33% θεωρεί πως και οι ειδησεογραφικές ιστοσελίδες ευθύνονται για την παραπληροφόρηση
Στη φετινή έρευνα αποτυπώνονται διαχρονικές τάσεις στην ενηµέρωση στην Ελλάδα, όπως η πολύ χαµηλή εµπιστοσύνη στις ειδήσεις (22%, το χαµηλότερο ποσοστό ανάµεσα στις 48 χώρες του δείγµατος), η αποφυγή ειδήσεων και η υψηλή χρήση µέσων κοινωνικής δικτύωσης για ενηµέρωση. H έκθεση εστιάζει επίσης σε δύο καίρια ζητήµατα, την τεχνητή νοηµοσύνη και την παραπληροφόρηση, προσφέροντας µια πιο επίκαιρη αποτύπωση των σύγχρονων προβληµατισµών γύρω από την ενηµέρωση.

Η Τεχνητή Νοηµοσύνη διεκδικεί ρόλο στην παραγωγή περιεχοµένου - Η χρήση του ChatGPT 

Με µόλις το 22% των πολιτών να δηλώνει ότι εµπιστεύεται τις ειδήσεις και την τεχνητή νοηµοσύνη να διεκδικεί πλέον ρόλο στην παραγωγή περιεχοµένου, η έκθεση του Reuters για το 2025 φωτίζει όχι µόνο την κρίση αξιοπιστίας, αλλά και τις προκλήσεις της επόµενης ηµέρας για τα µέσα ενηµέρωσης στην Ελλάδα. Συγκεκριµένα, από τον Νοέµβριο του 2022 και την εµφάνιση του ChatGPT, η τεχνητή νοηµοσύνη έχει φέρει στο προσκήνιο τη συζήτηση για τον ρόλο της στη δηµοσιογραφία. Σήµερα, οι πιο συνηθισµένες εφαρµογές της περιλαµβάνουν µετάφραση, διόρθωση και αποµαγνητοφώνηση, ενώ πιο σύνθετες χρήσεις, όπως η δηµιουργία τίτλων και περιλήψεων, γίνονται µε ανθρώπινη επίβλεψη. Σύµφωνα µε την έκθεση, το 35% του κοινού σε 48 χώρες αισθάνεται άνετα µε την επικουρική χρήση A.I., έναντι 24% που δηλώνει άβολα. Στην Ελλάδα, θετικό εµφανίζεται µόλις το 21%, ενώ 43% δηλώνει ουδέτερο. Οταν πρόκειται για ειδήσεις που παράγονται κυρίως από A.I., το ποσοστό άνεσης πέφτει στο 21% παγκοσµίως και στο 12% στην Ελλάδα. Παρά την επιφυλακτικότητα, οι Ελληνες δείχνουν ενδιαφέρον να χρησιµοποιούν A.I. για σύνοψη (26%), µετάφραση (26%) και προτάσεις ειδήσεων (23%). Ωστόσο, η χρήση chatbots για ενηµέρωση προσελκύει µόλις το 16%.
35% του κοινού σε 48 χώρες αισθάνεται άνετα µε την επικουρική χρήση A.I., ενώ στην Ελλάδα θετικό εµφανίζεται µόλις το 21%, µε το 43% να δηλώνει ουδέτερο

Παραπληροφόρηση 

Οι πρόσφατες αλλαγές στις πολιτικές των social media για την παραπληροφόρηση και το επικίνδυνο περιεχόµενο, όπως η διακοπή συνεργασίας της Meta µε fact-checkers στις ΗΠΑ και η χαλάρωση των κανόνων σε Facebook και X, αναζωπυρώνουν τη συζήτηση για το πώς αντιλαµβάνεται το κοινό αυτές τις πρακτικές. Στην έρευνα ζητήθηκε από τους πολίτες να αναφέρουν ποιους θεωρούν υπεύθυνους για τη διάδοση παραπληροφόρησης. Στην Ελλάδα, η καχυποψία είναι έντονη απέναντι στους πολιτικούς και τα κόµµατα (62%), ποσοστό από τα υψηλότερα διεθνώς. Ακολουθούν οι δηµοσιογράφοι και τα ΜΜΕ (59%), έναντι µόλις 32% του διεθνούς µέσου όρου. Σηµαντικές πηγές παραπληροφόρησης θεωρούνται επίσης οι infl uencers (52%) και οι ξένες κυβερνήσεις (35%), ενώ χαµηλότερα κατατάσσονται διασηµότητες (21%), ακτιβιστές (18%) και απλοί πολίτες (13%). Οσον αφορά τα κανάλια διάδοσης, το ελληνικό κοινό θεωρεί πιο επικίνδυνες πλατφόρµες το Facebook και το TikTok. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι το 33% θεωρεί πως και οι ειδησεογραφικές ιστοσελίδες ευθύνονται για την παραπληροφόρηση. Οταν οι Ελληνες θέλουν να επαληθεύσουν µια είδηση, οι πιο συχνές επιλογές είναι ένα Μέσο που εµπιστεύονται (43%), µηχανές αναζήτησης (35%) και άνθρωποι του περιβάλλοντός τους (29%).
22% το χαµηλότερο ποσοστό ανάµεσα στις 48 χώρες του δείγµατος, αποτυπώνει την πολύ χαµηλή εµπιστοσύνη των Ελλήνων στις ειδήσεις
Το ίδιο ποσοστό (29%) βασίζεται σε σχόλια χρηστών στα social media, τα οποία λειτουργούν ως άτυπο «fact-checking». Μόνο το 22% καταφεύγει σε επίσηµες πηγές (π.χ. κυβερνητικές ιστοσελίδες), έναντι 35% διεθνώς. Σχετικά µε τις πολιτικές περιεχοµένου, στις περισσότερες χώρες επικρατεί η άποψη ότι αφαιρείται λιγότερο επικίνδυνο υλικό απ’ όσο θα έπρεπε. Αντίθετα, Ελλάδα και Βουλγαρία ξεχωρίζουν, καθώς µεγαλύτερο ποσοστό πιστεύει ότι αφαιρείται περισσότερο επικίνδυνο περιεχόµενο από το αναγκαίο. Οι πιο έντονα επικριτικοί είναι νέοι άνδρες στα πολιτικά άκρα, επιβεβαιώνοντας την ευρεία πεποίθηση ότι η αλήθεια αποκρύπτεται τόσο από τα παραδοσιακά ΜΜΕ όσο και από τις πλατφόρµες. Τα ευρήµατα δείχνουν έντονη δυσπιστία απέναντι στα µέσα ενηµέρωσης και τους πολιτικούς θεσµούς στην Ελλάδα. Παρότι η δηµόσια συζήτηση για την παραπληροφόρηση εστιάζει στα social media, πολλοί πολίτες θεωρούν ότι οι ίδιοι οι δηµοσιογράφοι και οι πολιτικοί συµβάλλουν στη διάδοσή της.

Παράλληλα, ο ρόλος της τεχνητής νοηµοσύνης στην ενηµέρωση παραµένει ασαφής, µε την κοινή γνώµη να την αντιµετωπίζει προς το παρόν µε επιφυλακτικότητα. Εποµένως, από την αυξανόµενη χρήση των social media έως τις αντιφατικές στάσεις απέναντι στην παραπληροφόρηση και τους αλγόριθµους, οι ψηφιακές ειδήσεις τού σήµερα διαµορφώνουν ένα τοπίο που απαιτεί διαφάνεια, τεχνολογική επάρκεια και, κυρίως, ένα νέο συµβόλαιο εµπιστοσύνης µε το κοινό.


Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά