Με αφορμή την νέα ταινία του Γιάννη Σμαραγδή, για τον Ιωάννη Καποδίστρια, ο οποίος αναμφίβολα συγκαταλέγεται στους Μεγάλους Έλληνες, τελευταία επιχειρείται μια προσπάθεια «αγιοποίησης» του. Οι «Καποδιστριακοί» τονίζουν και εμβαθύνουν στην δράση αυτού του σπουδαίου Έλληνα, διπλωμάτη και πολιτικού από το 1828-1831, από όταν ανέλαβε την διακυβέρνηση του νεοσύστατου ελληνικού κράτους μέχρι και την δολοφονία του από τους Μαυρομιχαλαίους.

Διαβάστε: 28η Οκτωβρίου: Το "ΟΧΙ" που καθόρισε την ιστορία της Ελλάδας

Όμως ελάχιστα αναφέρουν για τα όσα έκανε ο Ιωάννης Καποδίστριας από την ίδρυση της Φιλικής Εταιρείας αλλά και κατά την διάρκεια της Ελληνικής Επαναστάσεως.

 

Ο Ιωάννης Καποδίστριας και η Φιλική Εταιρεία

Η πρώτη επαφή: Νικόλαος Γαλάτης (1817)

Ο Ιωάννης Καποδίστριας από όταν έμαθε για την ύπαρξη της Φιλικής Εταιρείας, από τον Νικόλαο Γαλάτη μακρινό του συγγενή, ήταν τουλάχιστον αρνητικός, ενώ τον απέτρεψε να εμπλακεί ο ίδιος και άλλοι σε αυτά τα σχέδια για Επανάσταση.

Η δεύτερη προσπάθεια: Κυριάκος Καμαρινός και η δολοφονία του (1818)

Ακολούθησε το 1818, μια νέα προσπάθεια από έναν έμπορο της Πελοποννήσου τον Κυριάκο Καμαρινό να μυήσει τον Ιωάννη Καποδίστρια στην Φιλική Εταιρεία, ωστόσο και αυτή η προσπάθεια του ήταν ανεπιτυχής. Ο Κυριάκος Καμαρινός στην προσπάθεια του να μυήσει στην Φιλική Εταιρεία τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, εκείνος του ζήτησε αποδείξεις ότι στηρίζει την Φιλική Εταιρεία ο Τσάρος της Ρωσίας Αλέξανδρος.

Έτσι ο Κυριάκος Καμαρινός πήγε στην Ρωσία ζητώντας ακρόαση από τον Ιωάννη Καποδίστρια και τον Τσάρο, για την χρηματοδότηση ενός σχολείου στην Μάνη. Ο τότε Υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας έμαθε για την Φιλική Εταιρεία γνωστοποιώντας στον τσάρο της Ρωσίας Αλέξανδρο, ο οποίος σε γράμμα του προς τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη καταδίκαζε τις ενέργειες των Φιλικών. Μάλιστα για να μην γίνει γνωστό ότι τόσο ο Ιωάννης Καποδίστριας όσο και ο Τσάρος Αλέξανδρος όχι μόνο δεν ήταν η «Αόρατος» Αρχή της Φιλικής αλλά δεν την στήριζαν κιόλας, οι Φιλικοί σκότωσαν τον Κυριάκο Καμαρινό κατά το ταξίδι της επιστροφής του στην Πελοπόννησο.

Η πρόταση αρχηγίας από την Φιλική Εταιρεία (1819-1820)

Και αυτή δεν ήταν η τελευταία φορά, που ο Ιωάννης Καποδίστριας γινόταν κοινωνός της δράσης της Φιλικής Εταιρείας. Τον Σεπτέμβριο του 1819, οι Φιλικοί αποφάσισαν να προτείνουν την αρχηγία στον Υπουργό Εξωτερικών της Ρωσίας, μια πρόταση την οποία του κατέθεσε ο ίδιος ο Εμμανουήλ Ξάνθος τον Ιανουάριο του 1820. Μια πρόταση την οποία αρνήθηκε λόγω της θέσης του.

Εκείνη την περίοδο η Φιλική Εταιρεία ξεπερνούσε τα 3.000 ενεργά μέλη, καθιστώντας ως μονόδρομο την κήρυξη της Επαναστάσεως.

Η τελευταία συνάντηση: Αλέξανδρος Υψηλάντης

Η τελευταία φορά που ο Ιωάννης Καποδίστριας, πληροφορήθηκε για την Φιλική Εταιρεία ήταν λίγο πριν την ανάληψη της ηγεσίας της από τον Αλέξανδρο Υψηλάντης. Ο πρίγκιπας και Υπασπιστής του Τσάρου, Αλέξανδρος Υψηλάντης, συναντήθηκε με τον Ιωάννη Καποδίστρια και τον ενημέρωσε αναλυτικά για τα σχέδια του και την πορεία της Φιλικής Εταιρείας για την κήρυξη του εθνικοαπελευθερωτικού Αγώνα.

 

Η Στάση του Καποδίστρια κατά την Επανάσταση του 1821

Το Συνέδριο του Λάιμπαχ (1821)

H αρνητική στάση, τουλάχιστον, του Ιωάννη Καποδίστρια όσον αφορά την δράση της Φιλικής Εταιρείας συνεχίστηκε και μετά την κήρυξη της ελληνικής επανάστασης του 1821.

Στο Συνέδριο του Λάιμπαχ το 1821, το οποίο διεξαγόταν κατά την διάρκεια της έναρξης της ελληνικής επανάστασης μετείχαν ο αυτοκράτορας της Αυστρίας, ο τσάρος της Ρωσίας και ο βασιλιάς της Πρωσίας, ενώ υπήρχαν ακόμη αντιπρόσωποι της Γαλλίας και της Αγγλίας, οι βασιλείς των Δύο Σικελιών και της Σαρδηνίας-Πεδεμοντίου και οι δούκες της Μόδενας και της Τοσκάνης.

Τα απολυταρχικά καθεστώτα της Ευρώπης μετά το τέλος των ναπολεοντείων πολέμων είχαν αποφασίσει να καταστείλουν κάθε επαναστατικό κίνημα στη Γηραιά Ήπειρο.

Η αποδοκιμασία του Υψηλάντη και η επιστολή Καποδίστρια

Οι συνθήκες για την ελληνική επανάσταση ήταν ιδιαίτερα δυσμενείς και όταν ο Τσάρος της Ρωσίας, πληροφορήθηκε την εξέγερση του Υψηλάντη, που ήταν στρατηγός του ρωσικού στρατού, τον διέγραψε από τις τάξεις του και τον αποδοκίμασε ενώ την σχετική επιστολή την συνέταξε ο Ιωάννης Καποδίστριας.

Η διπλωματική στρατηγική της ουδετερότητας

Αντιλαμβανόμαστε όλοι την δύσκολη θέση στην οποία βρισκόταν ο Ιωάννης Καποδίστριας και ότι εκείνη την στιγμή θα έπρεπε να αποσυνδεθεί οποιαδήποτε σχέση των επαναστατημένων Ελλήνων με τον ίδιο και κατ'επέκταση τα ρωσικά συμφέροντα. Μια τέτοια τακτική απεδείχθη ωφέλιμη για τα ελληνικά συμφέροντα, καθώς απεφεύχθη με την τακτική του και την πολιτική αυτή απόφαση καταδίκης της ελληνικής επανάστασης εκτός όλων των άλλων και η επέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων κατά των επαναστατημένων Ελλήνων.

Η στάση της ουδετερότητας, που κράτησε ο Ιωάννης Καποδίστριας προεπαναστατικά και κατά την διάρκεια της Επανάστασης ωφέλησε εκ του αποτελέσματος τόσο την Ελλάδα, όσο και τον ίδιο τον Ιωάννη Καποδίστρια ο οποίος από το 1822 μετά την απομάκρυνση του από το πλευρό του Τσάρου της Ρωσίας εγκαταστάθηκε στην Γενεύη.

Η Προσφορά του Καποδίστρια

Είναι αδιαμφισβήτητη η προσφορά και συνεισφορά του Ιωάννη Καποδίστρια στην διαμόρφωση του νεοελληνικού κράτους, καθώς και η «θυσία» του στο να αναλάβει «καμμένη» γη και να κυβερνήσει μετά την απελευθέρωση και μάλιστα με την πλειοψηφία των Μεγάλων Δυνάμεων απέναντι του.

Ωστόσο δεν πρέπει να παραβλέψουμε την στάση ουδετερότητας που κράτησε προεπαναστατικά και κατά την διάρκεια της Επανάστασης. Μια σοβαρή μεν πολιτική και διπλωματική στάση, αλλά δεν μπορεί να συγκριθεί με την απόφαση του Αλέξανδρου Υψηλάντη (Υπασπιστή του Τσάρου) ο οποίος παραιτήθηκε από την θέση του για να ηγηθεί της Επανάστασης και της Φιλικής Εταιρείας, όπως δεν μπορεί να συγκριθεί και με την προσφορά του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη τόσο προεπαναστατικά, όσο και κατά την διάρκεια της Επανάστασης αλλά και μετά.

Είναι άδικο να μπαίνουμε σε σύγκριση σπουδαίων και μεγάλων Ελλήνων οι οποίοι προσέφεραν και θυσιάστηκαν για την Πατρίδα.

Ομοίως δεν είναι δίκαιο και το άτυπο debate που καλλιεργείται για το ποιος είναι ο μεγαλύτερος των Ελλήνων.