Οι ολλανδικές εκλογές σηματοδότησαν μια ιστορική πολιτική ανατροπή, καθώς ο 38χρονος Ρομπ Γέτεν με το φιλοευρωπαϊκό κεντρώο κόμμα Democrats 66 (D66) πέτυχε εντυπωσιακή άνοδο, ισοφαρίζοντας το ποσοστό του ακροδεξιού Κόμματος Ελευθερίας (PVV) του Χέερτ Βίλντερς. Η εκλογική αναμέτρηση της Τετάρτης άνοιξε νέα πολιτική σελίδα στη χώρα, με το D66 να διεκδικεί πλέον την πρωθυπουργία.

Τα αποτελέσματα των ολλανδικών εκλογών αποκαλύπτουν σημαντικές αλλαγές στο πολιτικό τοπίο. Ποιες είναι οι προοπτικές για τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης; Πώς διαμορφώνονται οι συμμαχίες μετά την εκλογική νίκη του D66; Ποιοι παράγοντες οδήγησαν στην ήττα του ακροδεξιού Βίλντερς;

Ρομπ Γέτεν: Πώς διαμορφώνει τα νέα δεδομένα στην Ολλανδία

Το D66, υπό την ηγεσία του 38χρονου Ρομπ Γέτεν, πρώην υπουργού Ενέργειας και Κλίματος, αναδεικνύεται ως ο μεγάλος νικητής των ολλανδικών εκλογών. Το κόμμα, που ιδρύθηκε το 1966, διατηρεί φιλοευρωπαϊκό προσανατολισμό και απευθύνεται κυρίως στο αστικό κοινό.

Η προεκλογική εκστρατεία του D66 επικεντρώθηκε σε κρίσιμα ζητήματα όπως η στεγαστική κρίση και η πράσινη ενέργεια, ενώ υιοθέτησε αυστηρή στάση στο μεταναστευτικό. Ο Γέτεν, γνωστός για τον μετριοπαθή πολιτικό του λόγο, καλείται να σχηματίσει κυβέρνηση συνεργασίας με κόμματα τόσο της Δεξιάς όσο και της Αριστεράς.

Εάν επιτύχει, ο Γέτεν θα γίνει ο νεότερος και πρώτος ανοιχτά ομοφυλόφιλος πρωθυπουργός στην ιστορία της Ολλανδίας. Το D66 ανήκει στην πολιτική ομάδα Renew Europe του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και έχει συμμετάσχει σε πολλές κυβερνήσεις από τη δεκαετία του 1970.

Η εκλογική νίκη και το μήνυμα του Γέτεν

«Τα καταφέραμε!» δήλωσε ο Γέτεν απευθυνόμενος σε ενθουσιώδες πλήθος στη Λέιντεν, το οποίο φώναζε το προεκλογικό σύνθημα «Είναι εφικτό». Το σύνθημα αυτό, που επιλέχθηκε για να τονίσει τις αισιόδοξες προεκλογικές εξαγγελίες για στέγαση και εκπαίδευση, αποδείχθηκε προφητικό για το εκλογικό αποτέλεσμα.

Το μέγεθος της πολιτικής ανατροπής γίνεται αντιληπτό από το γεγονός ότι στις εκλογές του 2023 το D66 είχε κερδίσει μόλις 9 έδρες, 17 λιγότερες από όσες εξασφάλισε στις ολλανδικές εκλογές.

Μιλώντας στους δημοσιογράφους, ο Γέτεν χαρακτήρισε το αποτέλεσμα «ιστορικό», σημειώνοντας: «Δείξαμε όχι μόνο στην Ολλανδία αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο ότι είναι εφικτό να νικήσεις τις λαϊκίστικες και ακροδεξιές δυνάμεις».

Η ήττα του Βίλντερς και το τέλος του ακροδεξιού πειράματος

Οι ολλανδικές εκλογές σηματοδότησαν το τέλος του διετούς πειράματος συμμετοχής της Ακροδεξιάς στην κυβέρνηση. Ο Χέερτ Βίλντερς δεν θα γίνει πρωθυπουργός της Ολλανδίας, καθώς τα άλλα μεγάλα κόμματα έχουν αποκλείσει τη συνεργασία μαζί του.

Μετά την κατάρρευση τον Ιούνιο του κυβερνητικού συνασπισμού υπό την ηγεσία του PVV, δύο κεντρώα κόμματα δεσμεύτηκαν προεκλογικά να μην προσκαλέσουν τον Βίλντερς σε κυβερνητικό συνασπισμό.

Η συμμετοχή του Βίλντερς στην κυβερνητική συμμαχία δεν οδήγησε στις «ριζικές λύσεις» που υποσχόταν, αλλά ανέδειξε την αδυναμία των λαϊκίστικων δυνάμεων να διαχειριστούν ζητήματα όπως η στέγαση, η υγεία και το μεταναστευτικό.

Παρά την εκλογική ήττα, η ρητορική κατά των μεταναστών και οι εθνικιστικές θέσεις εξακολουθούν να επηρεάζουν το πολιτικό σκηνικό, καθώς πολλά κόμματα έχουν υιοθετήσει παρόμοιες θέσεις.

Τα αποτελέσματα των ολλανδικών εκλογών 

Με καταμετρημένο σχεδόν το 95% των ψήφων, τα αποτελέσματα των ολλανδικών εκλογών διαμορφώνονται ως εξής:

• Το φιλοευρωπαϊκό D66 του Ρομπ Γέτεν και το ακροδεξιό PVV του Βίλντερς εξασφαλίζουν από 26 έδρες έκαστο
• Το φιλελεύθερο κεντροδεξιό VVD κερδίζει 22 έδρες
• Η αριστερή συμμαχία Πρασίνων/Εργατικών του Φρανς Τίμερμανς 20 έδρες
• Το χριστιανοδημοκρατικό κόμμα (CDA) 18 έδρες

Το κόμμα του Βίλντερς χάνει 11 έδρες σε σύγκριση με την εκλογική νίκη του 2023, περίπου το ένα τρίτο της εκλογικής του δύναμης.

Οι προκλήσεις του σχηματισμού κυβέρνησης

Ο Γέτεν καλείται να σχηματίσει κυβέρνηση συνασπισμού, εξασφαλίζοντας κοινοβουλευτική πλειοψηφία μέσω διαπραγματεύσεων με Κεντροδεξιά και Κεντροαριστερά. Οι 26 έδρες που εξασφάλισε το D66 το καθιστούν ένα «μικρό μεγάλο κόμμα», καθιστώντας τις συνεργασίες απαραίτητες.

Ενδέχεται να κληθεί να πείσει το κεντροδεξιό VVD και τη συμμαχία Πράσινοι–Εργατικοί να συνεργαστούν, παρότι αντιπαρατέθηκαν έντονα κατά την προεκλογική περίοδο.

Μόνιμο αγκάθι παραμένει το μεταναστευτικό ζήτημα. Στόχος του Γέτεν είναι «σε τέσσερα χρόνια το ζήτημα αυτό να μην αποτελεί καν πρόβλημα».


Το προφίλ του νέου πρωθυπουργού

Ο Ρομπ Γέτεν, που μεγάλωσε στο Ούντεν και σπούδασε Δημόσια Διοίκηση στο Πανεπιστήμιο του Ναϊμέχεν, εργάστηκε ως σύμβουλος της ProRail πριν ασχοληθεί με την πολιτική. Διετέλεσε υπουργός Ενέργειας και Περιβάλλοντος από το 2022 έως το 2024.

Το ερχόμενο καλοκαίρι σκοπεύει να παντρευτεί στην Ισπανία τον Αργεντίνο παίκτη χόκεϊ επί χόρτου Νικολάς Κίναν. Ως παιδί ονειρευόταν αθλητική καριέρα, αλλά όπως λέει: «Καθώς μεγάλωνα και ανακάλυπτα περισσότερα για τον εαυτό μου, ήταν δύσκολο που δεν μπορούσα να ταυτιστώ με κορυφαίους ομοφυλόφιλους αθλητές».

Από την αρχή της εκστρατείας του, ο Γέτεν είχε αποκλείσει συνεργασία με τον Βίλντερς, λέγοντας ότι συμπεριφέρεται «σαν νταής σε παιδική χαρά». «Ως δημοκράτης, δεν βλέπω πώς θα μπορούσα να σχηματίσω συνασπισμό μαζί του», είχε ξεκαθαρίσει.