Η μαγεία των Χριστουγέννων ξεκινά με τα παραδοσιακά κάλαντα στις 24 Δεκεμβρίου, όταν παιδιά με τρίγωνα κάλαντα και χαρούμενες φωνές γεμίζουν τις γειτονιές. Το «Καλήν εσπέρα άρχοντες» ηχεί από κάθε γωνιά, συνεχίζοντας μια παράδοση αιώνων που συνδέει το παρελθόν με το παρόν.

Διαβάστε: Τι κρύβεται πίσω από την φετινή ημερομηνία Χριστουγέννων - Το σπάνιο φαινόμενο που θα ξαναγίνει το 2125

Πότε λέμε τα κάλαντα των Χριστουγέννων

Τα κάλαντα ψάλλονται την παραμονή των Χριστουγέννων, ξεκινώντας από το πρωί και συνεχίζοντας μέχρι το απόγευμα. Τα παιδιά εξοπλισμένα με τρίγωνα τους, κάνουν τη γνωστή ερώτηση "Να τα πούμε;" περιμένοντας το επιθυμητό "Να τα πείτε".

Η εθιμοτυπία επαναλαμβάνεται την παραμονή της Πρωτοχρονιάς και των Φώτων, με διαφορετικά κάλαντα για κάθε γιορτή. Οι νοικοκύρηδες ανταμείβουν τους μικρούς καλαντιστές με κέρματα, γλυκά ή άλλα κεράσματα.

Ποια κάλαντα λέμε στις 24 Δεκεμβρίου

Στις 24 Δεκεμβρίου τραγουδάμε τα χριστουγεννιάτικα κάλαντα που ξεκινούν με το γνωστό «Καλήν εσπέρα άρχοντες». Αυτά τα τρίγωνα κάλαντα αναγγέλλουν τη γέννηση του Χριστού και καταλήγουν σε ευχές για την οικογένεια που τα ακούει. Τα κάλαντα ψάλλονται στην καθαρεύουσα, αποκαλύπτοντας την καταγωγή τους από τα βυζαντινά χρόνια και τις Καλένδες του Ιανουαρίου που γιορτάζονταν με μεγαλοπρέπεια.

Η αρχαία προέλευση των καλάντων

Η λέξη "κάλαντα" προέρχεται από τη λατινική "calenda", που σημαίνει αρχή μήνα. Η ιστορία αυτής της παράδοσης εκτείνεται βαθιά στο παρελθόν, συνδεόμενη με την Αρχαία Ελλάδα και την Ειρεσιώνη.

Στην αρχαιότητα, τα παιδιά κρατούσαν μικρά καράβια που συμβόλιζαν την άφιξη του θεού Διόνυσου. Άλλες φορές χρησιμοποιούσαν κλαδιά ελιάς ή δάφνης διακοσμημένα με κόκκινες και άσπρες κλωστές, όπου έδεναν τα δώρα των νοικοκυραίων.

Το τραγούδι της Ειρεσιώνης της εποχής του Ομήρου, το απαντάμε σήμερα με μικρές παραλλαγές στα κάλαντα της Θράκης:

«Στο σπίτι ετούτο πού 'ρθαμε του πλουσιονοικοκύρη 
ν' ανοίξουνε οι πόρτες του να μπει ο πλούτος μέσα 
να μπει ο πλούτος κι η χαρά κι η ποθητή ειρήνη 
και να γεμίσουν τα σταμνιά μέλι, κρασί και λάδι 
κι η σκάφη του ζυμώματος με φουσκωτό ζυμάρι».

Σήμερα τα κάλαντα αναγγέλλουν τη μεγάλη χριστιανική εορτή που φθάνει και καταλήγουν σε ευχές.

Ψάλλονται στην καθαρεύουσα, καταδηλώνοντας την άμεση καταγωγή τους από τους Βυζαντινούς χρόνους τις Καλένδες του Ιανουαρίου που γιορτάζονταν με ιδιαίτερη λαμπρότητα.

Καλήν εσπέραν άρχοντες,
αν είναι ορισμός σας,
Χριστού την Θείαν γέννησιν,
να πω στ’ αρχοντικό σας.
Χριστός γεννάται σήμερον,
εν Βηθλεέμ τη πόλη,
οι ουρανοί αγάλλονται,
χαίρει η φύσις όλη.
Εν τω σπηλαίω τίκτεται,
εν φάτνη των αλόγων,
ο βασιλεύς των ουρανών,
και ποιητής των όλων.
Σ’ αυτό το σπίτι που ‘ρθαμε,
πέτρα να μην ραγίσει,
και ο νοικοκύρης του σπιτιού,
χίλια χρόνια να ζήσει.