Τα μελομακάρονα αποτελούν το πιο χαρακτηριστικό χριστουγεννιάτικο γλυκό της Ελλάδας, με μια ιστορία που εκτείνεται χιλιάδες χρόνια πίσω. Πότε φτιάχνουμε μελομακάρονα και γιατί αυτό το γλυκό έχει τόσο βαθιές ρίζες στην ελληνική παράδοση; Η απάντηση κρύβεται στην αρχαία ελληνική κουλτούρα και τα χριστιανικά έθιμα που συνδυάστηκαν αρμονικά.

Διαβάστε: Κρύο σιρόπι σε ζεστά μελομακάρονα ή ζεστό σιρόπι σε κρύα μελομακάρονα; Η απάντηση στο δίλημμα των ημερών

Πότε φτιάχνουμε μελομακάρονα

Η παρασκευή των μελομακάρονων εντάσσεται στη γενική ατμόσφαιρα της χειμερινής περιόδου, στην αρχέγονη λατρεία της εστίας. Τα περισσότερα χριστουγεννιάτικα έθιμα, συμπεριλαμβανομένων των γαστρονομικών, τελούνται εντός του σπιτιού, σε αντίθεση με τα πασχαλινά που λαμβάνουν χώρα στην ανοιξιάτικη ύπαιθρο.

Γιατί λέγονται μελομακάρονα

Τα μελομακάρονα προέρχονται ετυμολογικά από την αρχαιοελληνική λέξη "μακαρία". Η μακαρία ήταν ένα είδος ζυμωτής, ημίγλυκης ψυχόπιτας με οβάλ σχήμα, παρόμοιο με μεγάλο μελομακάρονο. Σερβιριζόταν στα νεκρώσιμα δείπνα για να τιμηθεί η μνήμη του αποθανόντος, να "μακαριστεί" δηλαδή ο νεκρός.

Κατά τους μεσαιωνικούς και βυζαντινούς χρόνους, το νεκρώσιμο δείπνο ονομαζόταν "μακαρωνία". Εκτός από τη μακαρία, σερβίρονταν και ζυμαρικά, όπως συμβαίνει και σήμερα τα Ψυχοσάββατα για την ενθύμηση των νεκρών.

Με την πάροδο του χρόνου, η μακαρία κόπηκε σε μικρότερα, ατομικά κομμάτια και περιλούστηκε με αραιωμένο μέλι. Έτσι προέκυψε η τελική μορφή και το όνομα: μέλι + μακαρία = μελομακάρονο.

Ενδιαφέρον είναι ότι τόσο τα ιταλικά macaroni όσο και τα γαλλικά macaron έχουν τις ρίζες τους στην αρχαιοελληνική μακαρία και τη βυζαντινή μακαρωνία. Σήμερα χρησιμοποιούμε αυτές τις λέξεις ως αντιδάνεια από τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές γλώσσες.

Τι συμβολίζουν τα μελομακάρονα

Μπορεί να φαίνεται παράδοξο ότι ένα γλυκό με "θλιβερή" προέλευση σερβίρεται σε ημέρες χαράς. Ωστόσο, τα μελομακάρονα σερβίρονται τα Χριστούγεννα ακριβώς για να διατηρήσουμε τη μνήμη των αγαπημένων μας προσώπων, που μας λείπουν περισσότερο τις ημέρες οικογενειακής θαλπωρής.

Όταν καθιερώθηκε η παρασκευή τους τις χριστουγεννιάτικες ημέρες, προστέθηκαν αρωματικά μπαχαρικά που τα κάνουν εορταστικά, καθώς και καρύδια που αποτελούν σύμβολα αφθονίας και ευγονίας. Επιπλέον, περιέχουν χυμό πορτοκαλιού, καθώς αυτή την εποχή τα πορτοκάλια είναι στο απόγειό τους και χρησιμοποιούνται παραδοσιακά ως στολίδι για το φωτεινό τους χρώμα.