Ρίτσαρντ Γουελς: Όταν η ''17 Νοέμβρη'' εκτέλεσε τον σταθμάρχη της CIA - Πώς αποκαλύφθηκε η παρουσία του στην Ελλάδα (Εικόνες & Βίντεο)

Ήταν ένα χειμωνιάτικο βράδυ της 23ης Δεκεμβρίου 1975, η Ελλάδα έκανε τα πρώτα της μεταπολιτευτικά βήματα, μετά από μία επτάχρονη δικτατορία. Ο τότε Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα, ενόψει των Χριστουγέννων παρέθετε στην πρεσβευτική κατοικία δεξίωση. Ανάμεσα στους πολυάριθμους καλεσμένους βρισκόταν και ένας άνθρωπος ο οποίος δεν πίστευε ότι βίωνε τις τελευταίες ώρες της ζωής του, μαζί με τη σύζυγό του. Ήταν ο Ρίτσαρντ Σκίφινγκτον Γουέλς και η Γερμανίδα σύζυγός του, Μαρία-Χριστιάνα. Στις 22:00 το ζευγάρι αποφάσισε να γυρίσει στο σπίτι του που βρισκόταν στην οδό Βασιλίσσης Φρειδερίκης 5 στο Παλαιό Ψυχικό.

Διαβάστε: 17 Νοέμβρη: Όταν η τρομοκρατική οργάνωση εκτέλεσε τον αρχιβασανιστή της χούντας Ευάγγελο Μάλλιο (Εικόνες)

Ο Γουελς αντιμέτωπος με τους δολοφόνους του

Γύρω στις 22:30 η μαύρη Μπιούικ στην οποία επέβαινε το ζεύγος Γουελς και οδηγούσε ο Ευάγγελος  Χρυσοχόος πάρκαρε έξω από την έπαυλη όπου διέμενε. Ο Γουελς και η σύζυγος του βγήκαν, ο πρώτος από τη δεξιά και η δεύτερη από την αριστερή. Μέσα σε μία στιγμή ένα πράσινο Simca  πλεύρισε την Μπιούικ. Προτού ο σταθμάρχης κλείσει την πόρτα, μέσα από το πράσινο Simca, το οποίο είχε «απαλλοτριωθεί» από το Παγκράτι, βγήκαν τρεις μασκοφόροι και πλησίασαν τον Γουέλς

Η μοναδική κουβέντα που πρόλαβε να αρθρώσει ήταν «Why;». Ακολούθως δέχθηκε τρεις σφαίρες, σχεδόν εξ’ επαφής. Η μία από αυτές τον χτύπησε στην αορτή. Οι μασκοφόροι προτού φύγουν από τον τόπο του εγκλήματος άφησαν μία προκήρυξη μέσω της οποίας αναλάμβαναν την ευθύνη του χτυπήματος. Στη συνέχεια με απόλυτη ψυχραιμία έσπευσαν να διαφύγουν την ώρα που η κυρία Γουελς και ο οδηγός βρίσκονταν σε κατάσταση σοκ.

Η δολοφονία του Αμερικανού αξιωματούχου ήταν το πρώτο χτύπημα που έκανε η «17 Νοέμβρη», η οποία για 27 χρόνια έδρασε ως «φάντασμα» αφήνοντας πίσω της πολλά θύματα. Μάλιστα στην εκτέλεση του Γουέλς χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το πιστόλι-«ταυτότητα» της οργάνωσης, ένας 45άρι Colt. M1911, το οποίο ακόμα και σήμερα δεν έχει βρεθεί και κανείς δεν γνωρίζει πού είναι κρυμμένο. Το ίδιο βέβαια ισχύει και για τη γραφομηχανή, όπου συντάσσονταν οι προκηρύξεις και είχε ως χαρακτηριστικό ότι κοβόταν το γράμμα «Ρ».

Ο τόπος της εκτέλεσης αποκλείστηκε από ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις ενώ άμεσα έφτασε και το νο2 της CIA στην Αθήνα, ο Ρον Έστες, ο οποίος είχε ειδοποιηθεί από τον οδηγό του Γουέλς. Όπως τονίζεται σε εκτενές δημοσίευμα του Intercept, ο Έστες είχε δηλώσει σχετικά πως όταν έφτασε ένα περιπολικό, ο Αμερικανός αξιωματούχος ζήτησε από τον αστυνομικό να καλέσει αμέσως ασθενοφόρο.

Μεταφέρθηκε νεκρός στο Ρυθμιστικό

Σύμφωνα με  το Intercept, επειδή το ασθενοφόρο αργούσε να έρθει, μετέφεραν τη σορό στο αυτοκίνητο του Γουέλς και ο Έστες μαζί με τον οδηγό του δολοφονημένου σταθμάρχη ακολούθησαν τον αστυνομικό, με τη σειρήνα να χτυπάει και τα φώτα να αναβοσβήνουν στους δρόμους της Αθήνας μέχρι το πλησιέστερο νοσοκομείο, που ήταν το τότε Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών, νυν Γενικό Κρατικό. Όταν έφτασαν, εκεί, τους περίμενε μία ιατρική ομάδα. Οι γιατροί τοποθέτησαν γρήγορα τον Γουέλς σε ένα φορείο και τον πήγαν σε μια αίθουσα εξετάσεων. Εκεί, ένας γιατρός τοποθέτησε το στηθοσκόπιο στο στήθος του Αμερικανού αξιωματούχου για να επιβεβαιώσει στον Έστες ότι ήταν νεκρός.

Το ίδιο δημοσίευμα περιγράφει ότι κατά την παραμονή τους στο νοσοκομείο ο οδηγός του Γουέλς περιέγραψε στον Ρον Έστες όσα συνέβησαν στο σπίτι του Αμερικανού αξιωματούχου. Το λόμπι του νοσοκομείου πολύ σύντομα γέμισε με δημοσιογράφους, οι οποίοι πιθανότατα είχαν ακούσει για τον πυροβολισμό παρακολουθώντας τον ασύρματο της Αστυνομίας.

Αυτό που προκάλεσε που προκάλεσε εντύπωση στον Έστες ήταν ότι πολλοί από αυτούς φαίνεται πως γνώριζαν για την παρουσία του Γουέλς στην Αθήνα, όπως επίσης ότι ήταν και ο σταθμάρχης της CIA. Ο Στίβεν Ρόμπερτς, δημοσιογράφος των New York Times στην Αθήνα που κάλυψε τη δολοφονία του Γουέλς, έγραψε την επόμενη μέρα ότι μιλούσε με τον Γουέλς στο χριστουγεννιάτικο πάρτι του πρέσβη μία ώρα πριν από την επίθεση. Με την άφιξη ενός εκπροσώπου της αμερικανικής πρεσβείας, ο Έστες κατάφερε να ξεφύγει από το πλήθος των δημοσιογράφων.

Όταν γύρισε στον σταθμό της CIA, ο Έστες έστειλε τα νέα με τηλεγράφημα στα κεντρικά γραφεία της CIA στη Βιρτζίνια και μίλησε σε ένα ασφαλές τηλέφωνο με έναν κορυφαίο αξιωματούχο της υπηρεσίας. «Όταν τελείωσα την ενημέρωση, μου είπε: "Μπορούσα να ακούσω μόνο τα μισά από αυτά που είπες. Στείλτε μου με τηλέγραφο επαναλαμβάνοντας αμέσως αυτό που είπατε. Πρέπει να πάμε στον πρόεδρο"», είχε πει σε συνέντευξη με αφορμή το βιβλίο «The Last Honest Man»

Η αδημοσίευτη προκήρυξη

Στις 24 Δεκεμβρίου, λίγες ώρες μετά την εκτέλεση του Αμερικανού αξιωματούχου, η πρωτοεμφανιζόμενη οργάνωση έστειλε την προκήρυξη  στις εφημερίδες, η οποία όμως δεν δημοσιεύθηκε, με εντολή του εισαγγελέα Δημήτρη Τσεβά. Η τρομοκρατική οργάνωση έστειλε τη μεθεπόμενη και δεύτερη προκήρυξη, που ούτε κι αυτή είδε το φως της δημοσιότητας. Το τότε πολιτικό σύστημα και οι Αρχές πίστευαν ότι η δολοφονία Γουέλς εντασσόταν στο πλαίσιο ξεκαθαρίσματος λογαριασμών των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών. Είναι ενδεικτικό ότι τα ΜΜΕ μιλούσαν για κάποιους… «πολύ μελαψούς» οι οποίοι «δεν μιλούσαν καθόλου ελληνικά».

Την ίδια στιγμή, οι αστυνομικές αρχές προσπαθούσαν να εντοπίσουν ένα Fiat ή μια Mercedes που φέρεται να είχαν χρησιμοποιήσει οι τρομοκράτες. Ωστόσο, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, είχαν χρησιμοποιήσει ένα πράσινο Simca, το οποίο και παράτησαν περίπου 1 χλμ. μακριά από την κατοικία του Γουέλς. Μέλος της «17Ν» μία εβδομάδα μετά κάλεσε αθηναϊκές εφημερίδες και έδωσε την περιγραφή του αυτοκινήτου, που ήταν χωρίς πινακίδες, ως αυτό που χρησιμοποιήθηκε στη δολοφονία του σταθμάρχη.

Λίγο διάστημα μετά μία γυναίκα πλησίασε τον Γάλλο φιλόσοφο Ζαν Πολ Σαρτρ και του έδωσε έναν κλειστό φάκελο ο οποίος περιείχε την προκήρυξη της «17 Ν». Ο Σαρτρ εκτίμησε πως είναι κάτι σημαντικό και την παρέδωσε στον διευθυντή της «Liberation», ο οποίος, ωστόσο, δεν της έδωσε ιδιαίτερη σημασία και την έκλεισε σε ένα συρτάρι. Όμως όταν η «17» εκτέλεσε τον εκτέλεσε τον αρχιβασανιστή της χούντας Ευάγγελο Μάλλιο στο Παλαιό Φάληρο, με το 45αρι υπήρξε κινητοποίηση.

Ο διευθυντής της «Liberation» θυμήθηκε πως στο συρτάρι του είχε μια προκήρυξη που περίμενε να δημοσιευτεί. «Έτσι αποφασίσαμε να εκτελέσουμε υποδειγματικά τον αρχιπράκτορα της CIA, αρχηγό του κλιμακίου της στην Ελλάδα, Ρίτσαρντ Γουέλς. Ο Ρίτσαρντ Γουέλς ως αρχηγός είναι συνυπεύθυνος για όλα τα εγκλήματα που έκανε η CIA σε βάρος του λαού μας», έγραφε μεταξύ άλλων το κείμενο.

Μάλιστα υπήρχε και αναφορά στο αυτοκίνητο που χρησιμοποιήθηκε για το «χτύπημα». «Το κάναμε ώστε ο ιδιοκτήτης του να μπορέσει να το πάρει πίσω», έγραψαν σε ένα μέρος της προκήρυξης που η γαλλική εφημερίδα επίσης δεν δημοσίευσε, τονίζοντας πως «είχαμε τοποθετήσει δέκα κασέτες που ήταν στο αυτοκίνητο κάτω από την μπροστινή θέση και τηλεφωνήσαμε επειδή πιστεύαμε ότι μπορούσε να τις πάρει η αστυνομία και να πει ότι τις κλέψαμε εμείς. Την Τρίτη καλέσαμε τα "Νέα" και την "Ελευθεροτυπία". Την Πέμπτη το αυτοκίνητο ήταν ακόμη εκεί, οπότε καλέσαμε τον Βρετανό δημοσιογράφο Τοντζ και την επόμενη μέρα η Αστυνομία πήρε το αυτοκίνητο» αναφερόταν στην προκήρυξη.

Πώς αποκαλύφθηκε η παρουσία του Γουέλς στην Αθήνα

Ένα από τα πολλά ερωτήματα ήταν πώς οι τρομοκράτες είχαν φτάσει στα ίχνη του. Η απάντηση ήταν πολύ απλή και δίνεται μέσα από την προκήρυξη. Δεν χρειάστηκε καμιά ιδιαίτερη έρευνα παρά μόνο… διάβασμα. «Ο απερχόμενος σταθμάρχης Στέισι Χαλς έφυγε από την Αθήνα στις 30 Μαΐου 1975. Ζούσε στο ίδιο σπίτι (σ.σ.: εννοούν την κατοικία όπου έμενε ο εκάστοτε σταθμάρχης) στην οδό Βασιλίσσης Φρειδερίκης 5 στο Ψυχικό. Ο Γουέλς αφίχθη στην Αθήνα γύρω στις 15 Ιουνίου. Έμεινε για τρεις εβδομάδες στη βίλα του υποσταθμάρχη Ρόναλντ Εστές στο Νο 12 της ίδιας οδού. Για έναν περίπου μήνα η βίλα ήταν κλειστή. Ο Γουέλς μετακόμισε σε αυτή την Τετάρτη 9 Ιουλίου. Μάθαμε το όνομα και την ιδιότητά του μέσω μιας εύκολης διαδικασίας, την οποία δεν θα αποκαλύψουμε τώρα», αναφερόταν στην προκήρυξη.

Είχαν γίνει η "σκιά" του

Ακολουθεί μια περιγραφή εξόδου του σταθμάρχη που είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτική για το εύρος της παρακολούθησης, η οποία δεν δημοσιεύτηκε στο άρθρο της «Liberation»: «Την Κυριακή 27 Ιουλίου ο Γουέλς γευμάτισε στις μία και μισή το μεσημέρι στο ρεστοράν "Θεοξένια της Κηφισιάς". Οδηγούσε ο ίδιος το αυτοκίνητό του. Δεν πήρε κανένα μέτρο ασφαλείας, εκτός από το να κοιτάζει επίμονα τους ανθρώπους που περνούσαν δίπλα του. Φορούσε γκρι παντελόνι και μπλε καλοκαιρινό πουκάμισο…», τονιζόταν στο κείμενο.

Ο Γουέλς και το περιοδικό "Counter Spy"

Το 1974 το «Counter Spy» αποκάλυψε την ιδιότητα του Ρίτσαρντ Γουέλς ως σταθμάρχη της CIA στο Περού. Η εμπλοκή του στα εσωτερικά της λατινοαμερικανικής χώρας, στην ανατροπή της κυβέρνησης και στην επιβολή στρατιωτικού νόμου προκάλεσε αίσθηση. Τον Ιούλιο του 1975 ο Γουέλς ήρθε στην Ελλάδα ως επικεφαλής του κλιμακίου της CIA με την επίσημη ιδιότητα του βοηθού του Αμερικανού πρέσβη ενώ ήδη από το 1974, λόγω της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, στην Ελλάδα, είχε αυξηθεί η οργή κατά των ΗΠΑ.

Η σχέση μεταξύ της CIA και ΚΥΠ, ήταν επίσης δηλητηριασμένη. Οι πληροφορίες «διέρρευσαν προφανώς από εχθρικούς αξιωματικούς της ΚΥΠ», είπε ο Έστες στη συνέντευξη με αφορμή το βιβλίο «The Last Honest Man», «επειδή τα μόνα ονόματα που διέρρευσαν ήταν εκείνα που είχαν επαφή με την ΚΥΠ».

Ο Γουέλς δεν ήταν δύσκολο να βρεθεί. Ζούσε σε μια πολυτελή βίλα που ήταν η επίσημη κατοικία του αρχηγού της CIA για δεκαετίες. Μετά τη δημοσίευση του ονόματος και της διεύθυνσης του σπιτιού του στον Τύπο, ο Έστες θέλησε να συζητήσουν για το ενδεχόμενο της μετακόμισης. Ωστόσο, οι δύο άνδρες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η απειλή ήταν ελάχιστη.

«Συμφωνήσαμε και οι δύο ότι η πολιτική δολοφονία δεν ήταν στην κουλτούρα της ελληνικής ιστορίας ή πολιτισμού», τόνισε ο Έστες. Σημειώνεται ότι τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς η αγγλόφωνη εφημερίδα «Athens News» δημοσίευσε λίστα με ονόματα στελεχών της CIA που δρουν στην Αθήνα και πρώτο είναι του Ρίτσαρντ Γουέλς.

Παρ' όλα αυτά, όπως υποστηρίζει το δημοσίευμα του Intercept, η εκτίμηση του Έστες και του Γουέλς ήταν λάθος. Η δολοφονία του Γουέλς ήταν η πρώτη δολοφονία της «17 Νοέμβρη». Την ίδια στιγμή το κλίμα στον σταθμό της CIA στην Αθήνα ήταν φορτισμένο. Είναι ενδεικτικό ότι ο Ρον Έστες έπρεπε να συγκρατήσει έναν άλλο αξιωματικό της CIA, αφού άρπαξε ένα πιστόλι και απείλησε να εκδικηθεί σκοτώνοντας τον ομόλογο του Γουέλς στην KGB στην Αθήνα.

Ποιος ήταν ο Ρίτσαρντ Γουέλς

Ο Ρίτσαρντ Γουελς γεννήθηκε στο Χάρτφορντ του Κονέκτικατ τον Δεκέμβριο του 1929, ήταν απόφοιτος του Χάρβαρντ, όπου είχε κάνει κλασικές σπουδές, με έμφαση στην ελληνική ιστορία και λογοτεχνία. Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 αναζήτησε να εργαστεί στη CIA. Τελικά εντάχθηκε στην Υπηρεσία τον Ιούλιο του 1951, ενώ η πρώτη αποστολή του στην Ευρώπη ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 1952.

Εκεί ξεχώρισε γρήγορα χάρη στις γλωσσικές του ικανότητες, τις επιχειρησιακές δεξιότητές του και την εξαιρετική γνώση της ευρωπαϊκής πολιτικής. Παρέμεινε στην Ευρώπη για τρία χρόνια και το 1958 μετατέθηκε στην Ουάσινγκτον, όπου του ανατέθηκε η ενασχόληση με τις τουρκικές υποθέσεις. Στη συνέχεια, και για τα επόμενα δέκα χρόνια, υπηρέτησε στο Τμήμα Δυτικού Ημισφαιρίου, με αποστολές σε πολλές χώρες της Νότιας Αμερικής.

Η κηδεία στο Άρλινγκτον

Σύμφωνα με το Intercept, μία ημέρα μετά τη δολοφονία του Γουέλς, ο πατέρας του, ο οποίος ζούσε στην Αθήνα με τον γιο του, ζήτησε από τον Έστες να δει αν ο γιος του θα μπορούσε να ταφεί στο Εθνικό Κοιμητήριο του Άρλινγκτον. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Αμερικανός αξιωματούχος δεν είχε υπηρετήσει ποτέ στον στρατό, επομένως η ταφή στο Άρλινγκτον θα απαιτούσε ειδική εξαίρεση.

Ο Έστες υποστήριξε ότι ενημέρωσε τα κεντρικά γραφεία της CIA σχετικά με το αίτημα και ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Τζέραλντ Φορντ έδωσε γρήγορα την έγκρισή του. Αυτό οδήγησε σε μια μεγάλη πολιτική στιγμή, την οποία διαχειρίστηκε ο Λευκός Οίκος. Ένα αεροσκάφος της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ μετέφερε τη σορό του Γουέλς από την Αθήνα στην Ουάσινγκτον. Ο γιος του Γουέλς, ένας υπολοχαγός πεζοναύτης, φορώντας την μπλε στολή του, συνόδευε το άψυχο σώμα του πατέρα του κατά τη διάρκεια της πτήσης. Μάλιστα, το αεροπλάνο καθυστέρησε την προσγείωσή του, κάνοντας κύκλους πάνω από την αεροπορική βάση του Άντριους έξω από την Ουάσινγκτον επί 45 λεπτά, για να εξασφαλιστεί πως η άφιξή του θα μεταδοθεί ζωντανά κατά τη διάρκεια των πρωινών ειδήσεων των τηλεοπτικών δικτύων.

Ο ανταποκριτής του CBS News, Ντάνιελ Σορ, ο οποίος κάλυψε την κηδεία του Γουέλς,  έγραψε στο προσωπικό του ημερολόγιο, το οποίο δημοσιεύτηκε στο Rolling Stone το 1976, ότι «οι άνθρωποι των δημοσίων σχέσεων εξηγούν ότι το μεγάλο αεροπλάνο, που πετούσε ήδη από πάνω τους, θα παραμείνει στον αέρα και θα προσγειωθεί στις 7 π.μ., ώστε να είναι διαθέσιμο για ζωντανή τηλεοπτική μετάδοση στα πρωινά ειδησεογραφικά προγράμματα του δικτύου. Στην πραγματικότητα το είχαμε μεταφέρει ζωντανά στο CBS Morning News».

Στην κηδεία του Γουέλς, στις 6 Ιανουαρίου 1976, στο Άρλινγκτον παρευρέθησαν ο Τζέραλντ Φορντ, ο τότε υπουργός Εξωτερικών Χένρι Κίσινγκερ και ο διευθυντής της CIA Γουίλιαμ Κόλμπι. Κανείς πρόεδρος δεν είχε παρευρεθεί ποτέ στην κηδεία ενός σκοτωμένου αξιωματικού της CIA.

Μετά την κηδεία, ο Φορντ στάθηκε δίπλα στη χήρα του Γουέλς, ενώ το φέρετρο του Γουέλς τοποθετήθηκε σε έναν κιλλίβαντα που έσυραν άλογα. Ο Γουέλς τιμήθηκε με τον Διακεκριμένο Σταυρό Πληροφοριών (Distinguished Intelligence Cross). «Παρακολουθούμε και κινηματογραφούμε… ο ίδιος κιλλίβαντας που μετέφερε το σώμα του Προέδρου Κένεντι, τη διπλωμένη σημαία που δόθηκε στη χήρα από τον Κόλμπι», έγραψε ο Σορ στο ημερολόγιό του.

«Είναι ο πρώτος δημόσιος εθνικός ήρωας της CIA», έγραψε ο Σορ. «Έχω την αίσθηση ότι ο Γουέλς, νεκρός, έχει μια ακόμη υπηρεσία να προσφέρει στη CIA. Θα μετατραπεί σε σύμβολο στην αντεπίθεση κατά των αποκαλύψεων», συμπλήρωσε.

Ο αόρατος εκτελεστής του Γουέλς, η ξανθιά "Άννα" και η "Ελένη"

Το καλοκαίρι του 2002, όταν αποκαλύφθηκε η δράση της «17 Νοέμβρη», ο συλληφθείς Παύλος Σερίφης κατέθεσε στην ανακρίτρια της υπόθεσης ότι συμμετείχε στην ομάδα που δολοφόνησε τον Ρίτσαρντ Γουέλς και ότι δράστης της δολοφονίας ήταν ο Αλέξανδρος Γιωτόπουλος. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας αναίρεσε την κατάθεσή του, υποστηρίζοντας ότι ήταν προϊόν ψυχολογικής βίας. Για τη δολοφονία του δεν καταδικάστηκε κανένα μέλος της «17 Ν» καθώς η υπόθεση είχε παραγραφεί.

Ύστερα από πέντε δεκαετίες, ο αόρατος εκτελεστής, που ανήκει στην πρώτη γενιά της οργάνωσης, εξακολουθεί να είναι ένα αίνιγμα, όπως αινίγματα παραμένουν η ξανθιά «Άννα», που ήταν παρούσα στη δολοφονία Γουέλς, και η «Ελένη», που φέρεται να έδωσε την προκήρυξη της οργάνωσης στον Ζαν Πολ Σαρτρ στο Παρίσι.