Στις 10.30 το βράδυ της 23ης Δεκεμβρίου 1975, ο Αμερικανός αξιωματούχος Ρίτσαρντ Γουέλς πέφτει νεκρός στην είσοδο της πρεσβευτικής βίλας στο Π. Ψυχικό, μπροστά στα μάτια της συζύγου και του σοφέρ του. Το φαινόμενο της ένοπλης τρομοκρατίας, ανεπτυγμένο ιδιαίτερα στην Ιταλία και τη Γερμανία, παρουσιάζεται στην Ελλάδα, αν και δεν κατανοήθηκε εξ αρχής ως τέτοιο. Εως εκείνη τη στιγμή οι οργανώσεις «Κίνημα 20ής Οκτώβρη», «ΕΑΝ», «Δημοκρατική Αμυνα», «ΠΑΚ», «ΕΔΚ», «ΔΕΑ», «Ελληνική Μαχητική Αντίσταση», «ΑΑΑ», «Μακρυγιάννης», «ΛΑΕ» και «ΛΑΟΣ» είχαν τοποθετήσει 174 βόμβες μόνο στην Αθήνα, κυρίως μεταξύ 1967-1974. «Ο λαός έχει πια κατανοήσει ότι δεν του απομένει παρά ο δρόμος του αγώνα... Ο δρόμος που χάραξε με το αίμα της η ηρωική λαϊκή εξέγερση...», σημείωνε η «Επαναστατική Οργάνωση 17Ν» στο καταστατικό της κείμενο, το οποίο μοίρασε και στις γειτονιές... Στον επίλογο της τελευταίας της προκήρυξης, με ημερομηνία «Ιούνης 2001», έχοντας από καιρό κλείσει τις κουβέντες με τον λαό, απευθύνονταν πια στους παλαιούς συντρόφους: «Οποιος ισχυρίζεται ότι αυτό το απάνθρωπο, εγκληματικό και βάρβαρο σύστημα μπορεί να αλλάξει ουσιαστικά και όχι κατ’ επίφαση με ειρηνικά μέσα, χωρίς να ζημιωθεί κανένας, είναι αφελής, ανιστόρητος, αν όχι συνένοχος».

f4_gouels



Διαβάστε: Χρήστος Μάτης: Η εκτέλεσή του αστυφύλακα από τον Κουφοντίνα και το όπλο του που "ξεκλείδωσε" την ταυτότητα της "17 Νοέμβρη"

"17 Νοέμβρη": Η δράση της τρομοκρατικής οργάνωσης

Έως τις 29 Ιουνίου 2002 οι τρομοκράτες της «17Ν» δολοφόνησαν 23 ανθρώπους και διέπραξαν πολυάριθμες βομβιστικές ενέργειες. Τελευταία φορά που σήκωσαν όπλο ήταν για να σκοτώσουν τον Βρετανό ακόλουθο Στίβεν Σόντερς, στις 8 Ιουνίου 2000 στη Λ. Κηφισίας, και το κύκνειο άσμα τους ήταν η αποτυχημένη απόπειρα σε ναυτιλιακή εταιρεία στον Πειραιά, με την έκρηξη της βόμβας στα χέρια του Σάββα Ξηρού.

Σήμερα παραμένουν στις φυλακές οι Αλέξανδρος Γιωτόπουλος, Δημήτρης Κουφοντίνας, Σάββας Ξηρός, ο αδελφός του, Χριστόδουλος, και ο Βασίλης Τζωρτζάτος. Ανέκαθεν, η προσέγγιση της οργάνωσης υπήρξε αποσπασματική, στηριζόμενη κυρίως σε εικοτολογίες για την «Αννα», την «εντυπωσιακή ξανθιά του πίσω καθίσματος στο Simca», τους πολιτικούς βραχίονες, τους «Ανατολικούς εντολείς της «17Ν»» κ.λπ. Υπήρξαν, όμως, και εξαιρέσεις. Διασταυρώσεις ημερομηνιών, προσεκτική ανάγνωση των προκηρύξεων, επαναξιολόγηση παλαιότερων δημοσιευμάτων και ορισμένα διεθνή δημοσιεύματα αποτέλεσαν υλικό προβληματισμού για την εγχώρια τρομοκρατία, ως σύγχρονη μορφή της ληστείας του 19ου και του πρώτου μισού του 20ού αιώνα.

Η συγκέντρωση στο κτήριο Γκίνη

Η αφετηρία εντοπίζεται τον Αύγουστο του 1974, όταν πραγματοποιείται στο κτίριο Γκίνη του Πολυτεχνείου η πρώτη συγκέντρωση των περίπου 300 του αντιδικτατορικού αγώνα, σε κλίμα βαθιάς αγωνίας. Οι συνεχείς απόπειρες των χουντικών ανατροπής της εύθραυστης κυβέρνησης Καραμανλή, τα γεγονότα της Κύπρου, η ταλαντευόμενη στάση των ΗΠΑ, λόγω και της παραίτησης Νίξον, και η αιφνίδια έξοδος από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, που καθιστούσε τη χώρα ευάλωτη στην «κομμουνιστική απειλή», διαμόρφωναν καταστάσεις αμφίβολης εξέλιξης. Μόνη κοινή απόφαση ήταν η διάλυση των προηγούμενων οργανώσεων τουλάχιστον έως ότου ξεκαθαριστεί η κατάσταση. Η μακρά συζήτηση δεν κατέληξε σε συμπεράσματα και επαναλήφθηκε έπειτα από τις εκλογές της 17ης Νοεμβρίου 1974.

Η διάσπαση

Τότε επήλθε η ρήξη. Για την ακρίβεια, η αποχώρηση των περισσοτέρων από τον εξτρεμισμό, χωρίς αλληλοκατηγορίες. Οσοι συνέχισαν μπήκαν στον «ΕΛΑ» («Επαναστατικός Λαϊκός Αγώνας»), που ξεκίνησε την πλατιά του δράση πριν από τη «17Ν», με περιορισμένης έντασης επιθέσεις εναντίον κτιρίων, εγκαταστάσεων, υποδομών, πρεσβειών, εφοπλιστικών επιχειρήσεων, ξένων εταιρειών κ.ά. και την εκτεταμένη διάδοση των ιδεών του από το περιοδικό «Αντιπληροφόρηση», που εκδίδονταν συστηματικά επί 15 έτη. Αλλοι, πιο κοντά στον «Πάμπλο», τον Μιχάλη Ράπτη, συνέχισαν τη δράση τους για χρόνια, συμμετέχοντας σε κινήματα στην Πορτογαλία («Επανάσταση των Γαρυφάλλων»), στο Μεξικό, στη Χιλή, στη Β. Ιρλανδία και στην Ιταλία, όπου οι σχέσεις Ελλήνων αντικαθεστωτικών με τις «Ερυθρές Ταξιαρχίες», ιδίως με τον Τζιαφράνκο Σαγκουινέτι, καταγράφονται σε όλα τα δελτία της ΚΥΠ εκείνη την εποχή.

Οι πιο σκοτεινοί -τους έλεγαν «μονόχνωτους»- συγκρότησαν τη «17Ν» και για 10 χρόνια, έως το 1985, δολοφονούσαν σχετιζόμενους με το σύστημα εξουσίας των Απριλιανών ή λογιζόμενους ως τέτοιους. Στις 23 Δεκεμβρίου 1975 σκοτώνουν τον Γουέλς, α’ γραμματέα της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Ελλάδα, και στις 14 Δεκεμβρίου 1976 με πανομοιότυπο τρόπο τον απότακτο αστυνομικό Ευάγγελο Μάλλιο. Σύμφωνα με τη δημοσιοποιηθείσα αστυνομική έκθεση, «η έρευνα έφερε στην επιφάνεια καταπληκτικές ομοιότητες»:

  • «Και οι δύο δολοφονίες έγιναν σχεδόν την ίδια ώρα, μήνα Δεκέμβριο, την ίδια ημέρα, Τρίτη, και σχεδόν με έναν χρόνο διαφορά.
  • Και οι δύο άνδρες πυροβολήθηκαν κοντά στο σπίτι τους από κοντινή απόσταση με περίστροφο διαμετρήματος κάννης 45 («45άρι»).
  • Και οι τρεις δέχθηκαν τρεις σφαίρες και οι βαλλιστικές έρευνες απέδειξαν ότι χρησιμοποιήθηκε το ίδιο όπλο.
  • Ίδιες προκηρύξεις γραμμένες στην ίδια γραφομηχανή.
  • Συμμετοχή τουλάχιστον μιας γυναίκας.
f1_1_
f3_1_

Δεν τους πίστεψαν

Στις 24 Δεκεμβρίου 1975, μία ημέρα αργότερα δηλαδή, o «αριστερίζων δημοσιογράφος» του BBC David Tongue δέχεται τηλεφώνημα από άγνωστο ώστε να λάβει φυλλάδιο με τίτλο «εκτέλεση αρχηγού της CIA στην Αθήνα». Αντίγραφα εστάλησαν αργότερα σε όλες τις εφημερίδες, ενώ το πρωτότυπο εντοπίστηκε στις σελίδες του περιοδικού «Ταχυδρόμος». Ακολούθησε δεύτερο φυλλάδιο στις 26 Δεκεμβρίου, το οποίο επίσης είχε πολύ περιορισμένη δημοσιότητα, αφού οι υπηρεσίες ασφαλείας θεώρησαν ότι «επρόκειτο για ξεκαθάρισμα λογαριασμών μεταξύ πρακτόρων». Επιπλέον, η Εισαγγελία Αθηνών απαγόρευσε τη μετάδοσή της.

f2_1_

Στη "Liberation"

Χρειάστηκε ένας ολόκληρος χρόνος και ακόμα μία δολοφονία, του Μάλλιου, ώστε να μαθευτεί ότι δακτυλογραφούσαν οι τρομοκράτες «απλοί λαϊκοί αγωνιστές μπορούν να χτυπήσουν τον πανίσχυρο αρχηγό της CIA με πενιχρά μέσα και με μια στοιχειώδη οργάνωση». Συγκεκριμένα, στις 24 Δεκεμβρίου 1976, η «Liberation» δημοσιεύει αποκαλυπτικό κείμενο της «17Ν», παράλληλα με την «Ελευθεροτυπία», το οποίο περιήλθε στα χέρια του ιδρυτή της και κορυφαίου διανοητή Ζαν Πωλ Σαρτρ από άγνωστο αποστολέα. Οι αμφιβολίες διαψεύδονται, οι αστυνομικοί επιτελείς εκπλήσσονται πραγματικά με την ευρυμάθεια του συντάκτη, το ύφος, τις πηγές και τις λεπτομέρειες παρακολούθησης των δύο θυμάτων τους. Στο παράπλευρο ρεπορτάζ της γαλλικής εφημερίδας την ίδια μέρα υπογραμμίζεται, μεταξύ άλλων: «Εναν μήνα πριν τη δολοφονία, στις 23 Νοεμβρίου 1975, το όνομα του Ρίτσαρντ Γουέλς δημοσιεύτηκε ως επικεφαλής ενός καταλόγου υπαλλήλων της CIA, στην αγγλόφωνη εφημερίδα “Αθενς Νιουζ”». Ο κατάλογος αυτός δόθηκε στην εφημερίδα από μυστηριώδη ελληνοαμερικανική επιτροπή που τον εμφάνιζε ως αρχηγό του σταθμού της CIA στην Ελλάδα. Το όνομά του εμφανίστηκε, επίσης, τον Ιανουάριο του 1975 σε κατάλογο που περιείχε τα ονόματα 100 αρχηγών του δικτύου της CIA σε όλο τον κόσμο, όταν ο Γουέλς ήταν σταθμάρχης στη Λίμα του Περού, και δημοσιεύθηκε στην αμερικανική επιθεώρηση «Αντικατάσκοπος».

Οι ημερομηνίες

Στο κείμενο της προκήρυξης, «Πώς εκτελέσαμε τον Ρ. Γουέλς», προς τη «Liberation» ο συντάκτης της «17Ν» ξεκινά: «Ο προηγούμενος αρχηγός της CIA, Στέισι Χολς, άφησε την Αθήνα στις 30 Μαΐου 1975. Κατοικούσε στο ίδιο σπίτι, στην οδό Β. Φρειδερίκης 5 στο Ψυχικό. Ο Γουέλς έφτασε στις 15 Ιουνίου. Μένει για τρεις εβδομάδες στη βίλα του υπαρχηγού της CIA, Ρόναλντ Ριστ, στον αριθμό 12, πιο κάτω στον ίδιο δρόμο.

Εγκαταστάθηκε στο νούμερο 5 στις 9 Ιουλίου... Μάθαμε το όνομα και το επάγγελμά του με έναν απλό τρόπο που δεν θα τον αποκαλύψουμε αυτήν τη στιγμή (σ.σ.: ποτέ δεν μαθεύτηκε)... Δώσαμε αυτά τα λίγα στοιχεία για να δείξουμε ότι είχαμε αποφασίσει την επιχείρηση και την έρευνα για τον Γουέλς, από τη στιγμή που έφτασε στην Αθήνα, πολύ πριν τη δημοσίευση του γράμματος στην εφημερίδα “Αθενς Νιουζ” στις 23 Νοεμβρίου 1975»... Αρα, δολοφονούν τον Γουέλς στις 23 Δεκεμβρίου, τον οποίο παρακολουθούν -όπως λένε- 6 μήνες νωρίτερα (15 Ιουνίου), αν και το όνομα και η ιδιότητά του έγιναν γνωστά από το δημοσίευμα της «Αθενς Νιουζ» στις 23 Νοεμβρίου... Ακόμα και αν είχαν αποκτήσει πρόσβαση στην υπηρεσιακή επιθεώρηση «Αντικατάσκοπος», πώς ήξεραν ότι θα έλθει στην Ελλάδα από το Περού; Καμία απάντηση δεν αντέχει στη λογική. Ούτε και τώρα, στην εποχή της άμεσης πρόσβασης στην πληροφορία μέσω των παγκόσμιων επίσημων ή πλάγιων ενημερωτικών ιστών, δεν μπορεί να γνωρίζει κανείς αξιωματούχους τέτοιας εμβέλειας. Πώς τα κατάφεραν οι οργισμένοι της «ένοπλης πάλης» μισό αιώνα νωρίτερα;

Στο Χάρβαρντ και το MIT

Για την ιστορία και μόνο, στο βιβλίο του Γιώργου Καράμπελα «Το ελληνικό αντάρτικο πόλεων 1974-1985» (Εκδόσεις Ρόπτρο) περιλαμβάνεται σημείωμα της ΚΥΠ με το όνομα Ελληνίδας με πλούσια αντιδικτατορική δράση που απεβίωσε το 2024, συζύγου πρώην πολιτικού, και ενός Ελληνοαμερικανού (Ντένις Κ.), «που γεννήθηκε στην Πάτρα το 1951 και σπουδάζει στο Πολυτεχνείο της Νέας Υόρκης». Υποστηρίζεται ότι «η “17Ν” φτιάχτηκε στο πανεπιστήμιο McGill του Μόντρεαλ, αλλά υπάρχει και μεγάλος αριθμός Ελλήνων ριζοσπαστικών στο Χάρβαρντ και το ΜΙΤ που είναι μέλη της “17Ν” και έπαιρναν βοήθεια και καθοδήγηση από ελληνικής καταγωγής καθηγητές του Χάρβαρντ και του ΜΙΤ». Και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «πρόκειται μάλλον για μια μικρή, καλά ελεγμένη και χαλαρά οργανωμένη ομάδα αναρχικών που στρατολογούνται από επαναστατικές γνωριμίες για τις ικανότητες και την αξιοπιστία τους». Η εκτίμηση ότι η οργάνωση θα κλείσει σύντομα τον κύκλο της δεν επαληθεύεται.

Αντίθετα, τα επόμενα χρόνια θα κορυφώσει τη στυγερή της δράση με δολοφονίες διπλωματών, στρατιωτικών, επιχειρηματιών, δικαστικών και του Παύλου Μπακογιάννη το πρωί της 26ης Σεπτεμβρίου 1989. Η επίθεση αυτή διαίρεσε οριστικά το κίνημα κι έτσι πολλαπλασιάστηκαν οι πληροφορίες «μέσα κι έξω». Οι δε προκηρύξεις (δύο σε διάστημα ενός μηνός) διέλυσαν τις εναπομείνασες ψευδαισθήσεις. Οι «λαϊκοί αγωνιστές» κατέπεσαν στα μάτια των εξτρεμιστών της πρώτης περιόδου ως «πληρωμένοι δολοφόνοι». Η αντίστροφη μέτρηση ξεκινούσε...

f5_dolofonai_bakogianni_1_
f6_paulos_mpakogiannis_1_