Ο Σεργκέι Λαβρόφ είναι το κομβικό πρόσωπο πίσω από τη δυναμική νέα εξωτερική πολιτική της Ρωσίας. Οταν έγινε υπουργός Εξωτερικών, τον Μάρτιο του 2004 (σ.σ: ο πρώτος που διορίστηκε από τον πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν), ο Λαβρόφ είχε ήδη υπηρετήσει ως Ρώσος πρεσβευτής στα Ηνωμένα Εθνη για μία δεκαετία. Ο άνθρωπος της Μόσχας στη Νέα Υόρκη κατά τη διάρκεια των πολέμων στο Κοσσυφοπέδιο και το Ιράκ αντιμετωπίζει τώρα τα ίδια ζητήματα, αλλά από μια διαφορετική πλατφόρμα και βλέποντας τη χώρα του να είναι πλέον πολύ πιο ισχυρή σχετικά με το πρόσφατο παρελθόν.

Σύμφωνα με πολλούς Δυτικούς αναλυτές, ο Λαβρόφ είναι ο κατεξοχήν διαπραγματευτής του Κρεμλίνου και ο άνθρωπος του Πούτιν. Ενώ οι προκάτοχοί του είχαν χαμηλό προφίλ, ο Λαβρόφ είναι ένας ψηλός άνδρας που περιγράφεται από άλλους διπλωμάτες ως μια μάλλον ευγενής, επιβλητική φιγούρα, με καλή εμφάνιση. Γεννημένος στις 21 Μαρτίου του 1950 στη Μόσχα, ο Σεργκέι Λαβρόφ αποφοίτησε το 1972 από το Κρατικό Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων (MGIMO) και άρχισε την καριέρα του στη σοβιετική διπλωματική υπηρεσία με αποστολή στη Σρι Λάνκα.

Σύμφωνα με το επίσημο βιογραφικό του, μιλάει τρεις ξένες γλώσσες: αγγλικά, γαλλικά και σινχάλα. Αφού υπηρέτησε ως πρώτος γραμματέας της σοβιετικής πρεσβείας στον ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, από το 1981 έως το 1988, παρέμεινε στο υπουργείο Εξωτερικών όταν διαλύθηκε η ΕΣΣΔ, το 1991. Διορίστηκε πρεσβευτής της Ρωσίας στον ΟΗΕ τρία χρόνια αργότερα. Διπλωμάτες που έχουν συνεργαστεί με τον Λαβρόφ κάνουν λόγο σε διεθνή μέσα ενημέρωσης για έναν πρεσβευτή ο οποίος υπερασπίζεται με κάθε τρόπο τα συμφέροντα της χώρας του, αλλά δεν είναι τόσο αρνητικός, όπως, για παράδειγμα, ο Αντρέι Γκρομίκο.

Ακόμα και όσοι διαφωνούν μαζί του τον σέβονται, όπως χαρακτηριστικά γράφει η εφημερίδα «Washington Post», καθώς είναι ιδιαιτέρως έξυπνος. Σύμφωνα με την πρώην υπουργό Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών Μαντλίν Ολμπράιτ, ο Λαβρόφ μπορεί να είναι καλός και πρακτικός κάποιες φορές, αλλά άλλες φορές το αντίθετο. Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, επίσης, δεν διστάζει να χρησιμοποιεί υποτιμητικά λόγια, όταν κρίνει πως η χώρα του προσβάλλεται. Οταν, για παράδειγμα, αποφασίστηκε η αποβολή της από την ομάδα G8, έκανε λόγο για μια απλώς «ανεπίσημη ομάδα».

Με τη Δύση

Μετά την πρόσφατη ορκωμοσία του Βλαντιμίρ Πούτιν, πολλές είναι οι προκλήσεις που καλείται να διαχειριστεί ο Λαβρόφ. Η επόμενη εξαετία θα είναι καθοριστική για τις σχέσεις της Ρωσίας με τη Δύση. Από την εποχή του Μπαράκ Ομπάμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες ακολουθούν μια ιδιαιτέρως επιθετική πολιτική απέναντι στη Ρωσία, η οποία κορυφώθηκε ύστερα από την προσάρτηση της Κριμαίας από την τελευταία. H Ευρωπαϊκή Ενωση έχει ακολουθήσει, όχι τόσο γιατί το επιθυμεί όσο γιατί σέβεται τις αμερικανικές ανησυχίες. Επί ημερών Ντόναλντ Τραμπ καλλιεργήθηκε αρχικά ένα διαφορετικό κλίμα όσον αφορά τις αμερικανορωσικές σχέσεις. Και αυτό γιατί o Τραμπ θεωρούσε πως μια προσέγγιση ή, έστω, μια διάθεση συνεργασίας με τη Ρωσία θα έδινε τη δυνατότητα στις δύο χώρες να αντιμετωπίσουν από κοινού κινδύνους όπως η παγκόσμια τρομοκρατία και ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία.

Ωστόσο, το αμερικανικό κατεστημένο δεν έχει μέχρι στιγμής επιτρέψει στον Αμερικανό πρόεδρο να διερευνήσει πιθανή οφέλη από ενδεχόμενη υλοποίηση του σχεδίου του. Μάλιστα, η συζήτηση που έχει ξεκινήσει στις Ηνωμένες Πολιτείες για ενδεχόμενη παρέμβαση της Ρωσίας στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου 2016 έχει επιδεινώσει την κατάσταση. Και αυτό γιατί στελέχη του Τραμπ ίσως έχουν εμπλακεί σε επαφές με στελέχη της ρωσικής κυβέρνησης. Στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής, λοιπόν, δεν φαίνεται πως οι σχέσεις Ρωσίας-Δύσης μπορούν να βελτιωθούν αισθητά τα επόμενα χρόνια. Παρ’ όλα αυτά, η συνεργασία μεταξύ των δύο πλευρών, στο σημείο όπου αυτή είναι εφικτή, κρίνεται απαραίτητη για την καλύτερη αντιμετώπιση των παγκόσμιων προκλήσεων ασφάλειας.

Η μόνη ελπίδα ώστε να βρεθεί κοινός παρονομαστής και να μην υπάρξει επιδείνωση είναι να αποφασίσει ο Πούτιν να βελτιώσει το βιοτικό επίπεδο των Ρώσων πολιτών, όπως, άλλωστε, έχει προαναγγείλει, χαμηλώνοντας τους τόνους στην αντιπαράθεσή του με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Από εκεί και πέρα, αναμένεται περαιτέρω βελτίωση των σχέσεων της Ρωσίας με την Κίνα και με άλλες ασιατικές χώρες. Η χώρα εκείνη στην οποία η Ρωσία εμφανίζεται σαφώς κερδισμένη είναι η Συρία. Και αυτό γιατί ελέγχει την κατάσταση πολύ περισσότερο σε σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες ή τη Γαλλία. Δεν είναι τυχαίο ότι το Ισραήλ συνεργάζεται με τη Ρωσία, με σκοπό τον περιορισμό της ισχύος του Ιράν εντός Συρίας. Δεν είναι τυχαίο ότι μέσα στην εβδομάδα ο ίδιος ο Λαβρόφ βρέθηκε στην Ιερουσαλήμ για να συζητήσει για το σημαντικό αυτό ζήτημα.

Δημοσιεύθηκε στο Strategies and Politics των Παραπολιτικών 28/7/2018