Η Συμφωνία των Πρεσπών που υπεγράφη από τους υπουργούς Εξωτερικών Ελλάδας και ΠΓΔΜ, Νίκο Κοτζιά και Νίκολα Ντιμιτρόφ, στις 17 Ιουνίου, μπορεί να έχει κολλήσει προς το παρόν στο στάδιο της κύρωσης από το Kοινοβούλιο της γειτονικής χώρας μετά το αμφιλεγόμενο αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, ωστόσο κομμάτια της συμφωνίας έχουν αρχίσει ήδη να εφαρμόζονται στην πράξη, πριν καν αλλάξει η συνταγματική ονομασία της ΠΓΔΜ. Ενα από αυτά, που περιγράφεται στην παράγραφο 5 του άρθρου 8, προβλέπει ότι διεπιστημονική επιτροπή εμπειρογνωμόνων θα έχει τη δυνατότητα να αναθεωρήσει σχολικά εγχειρίδια αλλά και συνοδευτικό υλικό, όπως χάρτες, ιστορικούς άτλαντες, οδηγούς διδασκαλίας κ.λπ.

Η πρόβλεψη για την επιτροπή είχε προκαλέσει μεγάλη ανησυχία τόσο στον πολιτικό κόσμο όσο και στην επιστημονική και διδακτική κοινότητα, με την ανακοίνωση των ονομάτων να επιβεβαιώνει τους φόβους, όχι μόνο για την αποστολή της αλλά κυρίως για τα πρόσωπα που τη στελεχώνουν.

Τα μέλη της διεπιστημονικής επιτροπής, όπως ανακοινώθηκαν από τον ίδιο τον υπουργό Εξωτερικών, φέρουν πολλούς αστερίσκους αναφορικά με τις θέσεις που έχουν κατά καιρούς εκφράσει στα θέματα που αποτελούν εδώ και χρόνια το βασικότερο σημείο σύγκρουσης μεταξύ των δύο χωρών... Ζητήματα Ιστορίας και Γλωσσολογίας.

Τα πρόσωπα που απαρτίζουν την επιτροπή της ΠΓΔΜ έχουν εκφράσει κατά καιρούς θέσεις αλυτρωτικές και οριακά ακραίες. Επικεφαλής της επιτροπής τοποθετήθηκε ένα πολιτικό πρόσωπο, ο έμπειρος διπλωμάτης Βίκτορ Γκάμπερ, ο οποίος συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο χωρών από το 1993. Παράλληλα, έχει γράψει βιβλίο με τίτλο «Το όνομα της Μακεδονίας: Ιστορία, Δίκαιο και Πολιτική», στο οποίο υπεραμύνεται του «μακεδονικού έθνους» ως αφηγήματος.

Ο Ντάλιμπορ Γιοβανόφσκι, δεύτερο μέλος της επιτροπής της ΠΓΔΜ, είναι καθηγητής Ιστορίας και έχει επιχειρηματολογήσει με άρθρα του και παρεμβάσεις του υπέρ της διαφοράς Αρχαίας Ελλάδας και Αρχαίας Μακεδονίας, με βασικό αφήγημα ότι οι Ελληνες έβλεπαν με αντιπαλότητα τον Φίλιππο τον Β’. Δύο πρόσωπα που επίσης έχουν προκαλέσει με τις απόψεις τους είναι ο καθηγητής Ιστορίας Λουντμίλ Σπάσοφ και η επίσης καθηγήτρια Κίκα Κόλμπε. Ο μεν πρώτος, τόσο σε αμφιθέατρα όσο και σε άρθρα του, επιχειρηματολογεί υπέρ της «μακεδονικής γλώσσας», ενώ η κ. Κόλμπε δηλώνει «παιδί εξόριστων» και παιδί «Αιγαιατών φυγάδων».

Στην επιτροπή συμμετέχει και ένα μέλος με ελληνικό όνομα, ο Νίκος Τσαουσίδης, παιδί οικογένειας κομμουνιστών, γεννημένος στην Τασκένδη και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου, ο οποίος υποστηρίζει ανοιχτά τη διαφοροποίηση της ταυτότητας Ελλήνων και Μακεδόνων. Από την επιτροπή που συγκροτήθηκε από την κυβέρνηση της ΠΓΔΜ δεν θα μπορούσε να λείπει και εκπρόσωπος της αλβανικής μειονότητας, με τον καθηγητή της αλβανόφωνης περιοχής του Τετόβου, Φαχρί Ραμαντάνι, να είναι ένα ακόμα μέλος και το ερώτημα να είναι ποιες αλλαγές θα ζητήσουν στα ελληνικά βιβλία και ποιες θα είναι διατεθειμένοι να κάνουν σε εκείνα της ΠΓΔΜ.

Οι Έλληνες

Ο σκεπτικισμός γύρω από τη συγκεκριμένη επιτροπή εντείνεται από τη στιγμή που από την πλευρά της Ελλάδας συμμετέχουν επιστήμονες που κατά καιρούς έχουν εκφράσει θέσεις και απόψεις που κινούνται μακριά από τη διαχρονική εθνική θέση γύρω από το «Μακεδονικό».

Ενδεικτικό είναι ότι η αναπληρώτρια καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών, Αλεξάνδρα Ιωαννίδου, είχε δηλώσει στις 19 Σεπτεμβρίου: «Ανεχόμαστε χίλια μύρια όσα στο όνομα της τρομερής πατρίδας και μιας, ας το πούμε, φαντασίωσης, που μας λέει ότι η Μακεδονία ήταν πάντα ελληνική και θα παραμείνει ελληνική…». Σε άρθρο της, μάλιστα, τον περασμένο Φεβρουάριο στην εφημερίδα «Αυγή» είχε χαρακτηρίσει «αλυτρωτική κορώνα» το σύνθημα «Η Μακεδονία είναι μία και είναι ελληνική», επικρίνοντας τον Νίκο Κοτζιά για τη φράση «σλαβική διάλεκτος» για τη γλώσσα αναγραφής του ονόματος της γειτονικής χώρας, προσθέτοντας και επιχειρηματολογώντας ότι η γλώσσα που μιλάνε είναι «μακεδονική».

Ο καθηγητής Ιστορίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Ιάκωβος Μιχαηλίδης, επίσης μέλος της επιτροπής, σε συνέντευξή του σε σκοπιανό κανάλι είχε υποστηρίξει ότι η κύρια σύνδεση μεταξύ αρχαίας και νέας Ελλάδας είναι γλωσσική και πολιτισμική και όχι αίματος, αποδίδοντας σε άλλη του συνέντευξη σε όσους αντιδρούν για τη συμφωνία τον χαρακτηρισμό «λαϊκιστικά φαινόμενα».