Ο Χέλμουτ Γκρέγκορ έφτασε στην Αργεντινή με ατμόπλοιο το 1949, έχοντας στην κατοχή του διαβατήριο πρόσφυγα του Ερυθρού Σταυρού. Επτά χρόνια αργότερα, ο άψογα ντυμένος Γερμανός με το χαρακτηριστικό χαμόγελο και το κενό στα δόντια ένιωθε πλέον αρκετά άνετα ώστε να ζητήσει από την τοπική Aστυνομία να χρησιμοποιήσει το πραγματικό του επώνυμο στην ταυτότητά του και έτσι έγινε γνωστός ως Γιόζεφ Μένγκελε.

Λεπτομέρειες σχετικά με το αίτημα αυτό περιλαμβάνονται σε εκατοντάδες έγγραφα που δημοσιεύθηκαν στο διαδίκτυο τη Δευτέρα από την κυβέρνηση της Αργεντινής, επιβεβαιώνοντας ένα βρόμικο μυστικό, που ήταν γνωστό εδώ και καιρό: την ευκολία με την οποία ανώτεροι ναζί, μεταξύ των οποίων και ο Γιόζεφ Μένγκελε, ο «Άγγελος του θανάτου» του Άουσβιτς, ζούσαν στην Αργεντινή μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η δημοσίευσή τους εκπληρώνει μια υπόσχεση που έδωσε ο πρόεδρος Μιλέι τον Φεβρουάριο, να άρει το πέπλο μυστικότητας με το οποίο οι προηγούμενες κυβερνήσεις είχαν συγκαλύψει τη βοήθεια που παρείχαν οι προκάτοχοί τους σε εγκληματίες πολέμου.

Εχουν δημοσιοποιηθεί περίπου 1.850 έγγραφα, τα οποία περιλαμβάνουν αρχεία της Aστυνομίας και των μυστικών υπηρεσιών, καθώς και εκατοντάδες αποκόμματα εφημερίδων. Τα περισσότερα από τα απόρρητα επίσημα έγγραφα αποχαρακτηρίστηκαν κατά τη δεκαετία του 1990, αλλά παρέμενε σχεδόν αδύνατο να προσεγγιστούν, καθώς μπορούσαν να προβληθούν μόνο κατόπιν ραντεβού σε ένα μόνο καθορισμένο δωμάτιο στο κτίριο των εθνικών αρχείων. Τώρα, όμως, μπορεί ο καθένας να τα βρει.

Μεταξύ αυτών είναι η εντολή που υπέγραψε ο πρόεδρος Μένεμ για την έκδοση του Εριχ Πρίμπκε, μέλους της Γκεστάπο και διοικητή των SS, ο οποίος δραπέτευσε από βρετανικό στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Ιταλία το 1946 και κατέφυγε στην Αργεντινή το 1948 με ταξιδιωτικό έγγραφο που του χορήγησε το Βατικανό. Ο Πρίμπκε έζησε στο Μπαριλότσε, ένα χιονοδρομικό θέρετρο στην Παταγονία, διδάσκοντας σε γερμανόφωνο σχολείο για σχεδόν μισό αιώνα, πριν από την έκδοσή του στην Ιταλία. Τελικά, καταδικάστηκε για τον ρόλο του στη σφαγή περισσότερων από 300 Ιταλών, αλλά εξέτισε μόνο κατ' οίκον περιορισμό. Πέθανε το 2013, σε ηλικία 100 ετών.

Σε άλλο έγγραφο περιγράφονται λεπτομερώς η σύλληψη και η ανάκριση, το 1960, στην επαρχία του Μπουένος Αϊρες, ενός Γερμανού ονόματι Βάλτερ Φλέγκελ. Υπήρχε από καιρό η υποψία ότι ήταν ο Μάρτιν Μπόρμαν, ο προσωπικός γραμματέας του Αδόλφου Χίτλερ, ο οποίος εξαφανίστηκε στα τέλη του πολέμου και θεωρείτο ότι κρυβόταν στη Νότια Αμερική. Η πληροφορία τελικά αποδείχθηκε λανθασμένη. Το 1998, γενετικές εξετάσεις ενός κρανίου που βρέθηκε στο Βερολίνο έδειξαν ότι ο Μπόρμαν είχε αυτοκτονήσει κοντά στο καταφύγιο του Χίτλερ το 1945.

Υπάρχουν επίσης αρχεία για τον Αντολφ Αϊχμαν, γνωστό ως τον «αρχιτέκτονα του Ολοκαυτώματος», ο οποίος έζησε στην Αργεντινή από το 1950 και εργάστηκε για τη MercedesBenz στο Μπουένος Αϊρες. Συνελήφθη το 1960 από πράκτορες της ισραηλινής Μοσάντ και της Σιν Μπετ, οι οποίοι τον έβγαλαν λαθραία από τη χώρα με εμπορική πτήση. Δικάστηκε στην Ιερουσαλήμ το 1961 και εκτελέστηκε τον επόμενο χρόνο.

Οι φάκελοι δείχνουν ότι η κυβέρνηση της Αργεντινής δεν γνώριζε το σχέδιο σύλληψης του Αϊχμαν. Σύμφωνα με ένα έγγραφο του 1963 με την ένδειξη «Aυστηρά εμπιστευτικό και απόρρητο», που απευθυνόταν στο τμήμα Εξωτερικών Υποθέσεων της υπηρεσίας πληροφοριών της Αργεντινής, η χήρα του, Βέρα, η οποία παρευρέθηκε στη δίκη του και ήταν σίγουρη ότι ο σύζυγός της θα αφεθεί ελεύθερος, επέστρεψε κρυφά στο Μπουένος Αϊρες με πτήση της Lufthansa.

Ο επικεφαλής του προσωπικού του Μιλέι, Γκιγιέρμο Φράνκος, δήλωσε ότι το αρχείο δημοσιοποιήθηκε επειδή «δεν υπήρχε λόγος να συνεχίσει να παρακρατείται», αλλά η δημοσίευσή του αποτελεί μια έξυπνη κίνηση.

Θα βλάψει περαιτέρω την κληρονομιά του Χουάν Περόν, ο οποίος ήταν πρόεδρος από το 1946 έως το 1955 και ξανά από το 1973 έως τον θάνατό του, το 1974. Επί των ημερών του -και πιθανώς με την έγκρισή του- έφτασαν στο Μπουένος Αϊρες οι περισσότεροι από τους εκατοντάδες υψηλόβαθμους ναζί που διέφυγαν από την Ευρώπη. Ο Μιλέι έχει ορκιστεί να αναιρέσει τον λαϊκιστικό κρατικό παρεμβατισμό του περονισμού που κυριαρχεί στην πολιτική εδώ και δεκαετίες.

Η δημοσιοποίηση των φακέλων θα ενισχύσει επίσης τη φήμη του Μιλέι ως του πιο ένθερμου υποστηρικτή του Ισραήλ μεταξύ των ηγετών της Νότιας Αμερικής.

Αν και οι ναζί που διέφυγαν στη Νότια Αμερική έχουν πεθάνει εδώ και καιρό -ο Μένγκελε πέθανε ενώ κολυμπούσε σε μια παραλία της Βραζιλίας το 1979- οι κυνηγοί επιμένουν ότι το έργο δεν έχει ολοκληρωθεί. Το Κέντρο Simon Wiesenthal εξακολουθεί να εργάζεται για την αποκάλυψη των δικτύων (ratlines) που βοήθησαν τους εγκληματίες πολέμου να διαφύγουν, καθώς και των τραπεζικών λογαριασμών που χρησιμοποίησαν.

Τον Ιανουάριο, η επιτροπή προϋπολογισμού της αμερικανικής Γερουσίας δημοσίευσε δύο εκθέσεις σχετικά με τους ναζιστές πελάτες της Credit Suisse. Το πόρισμα ήταν ότι «70 λογαριασμοί Αργεντινών με πιθανές συνδέσεις με ναζί με έδρα την Αργεντινή ανοίχτηκαν στην Credit Suisse μετά το 1945» και υποστηρίχθηκε ότι ένας από αυτούς ήταν ακόμη ενεργός το 2022.

Η Credit Suisse έχει από τότε εξαγοραστεί από τον Ομιλο UBS, ο οποίος έχει υποσχεθεί να παράσχει «όλη την απαραίτητη βοήθεια» για να «ρίξει περισσότερο φως σε αυτή την τραγική περίοδο της Ιστορίας».

ΠΗΓΗ: Times Media Ltd / News Licensing