Η Βρετανία και η Ισπανία κατέληξαν σε συμφωνία για την επίλυση της μακροχρόνιας διαμάχης τους για το Γιβραλτάρ, σχεδόν μια δεκαετία αφότου το Brexit έθεσε το μέλλον της περιοχής σε κίνδυνο.

Σύμφωνα με τη συμφωνία που ανακοινώθηκε χθες Τετάρτη, οι Ισπανοί αξιωματούχοι θα εξουσιοδοτηθούν να ελέγχουν τα διαβατήρια στο αεροδρόμιο και το λιμάνι του Γιβραλτάρ, με αντάλλαγμα την ελεύθερη χερσαία διέλευση μεταξύ του «Βράχου» και της Ισπανίας.

Το Γιβραλτάρ θα καταργήσει επίσης το καθεστώς απαλλαγής από τον ΦΠΑ, βασικό αίτημα της Μαδρίτης, η οποία διαμαρτύρεται εδώ και καιρό ότι οι χαμηλότεροι φόροι στο Γιβραλτάρ στρεβλώνουν την ισπανική οικονομία και ενθαρρύνουν το λαθρεμπόριο προϊόντων όπως τα τσιγάρα. Αντ' αυτού θα υπάρξει ένας νέος «φόρος συναλλαγών» με υψηλότερο συντελεστή εισαγωγικού δασμού.

Η κυβέρνηση και το Γιβραλτάρ είχαν εκφράσει έντονες αντιρρήσεις για την παρουσία ισπανικής αστυνομίας στο έδαφος του Ηνωμένου Βασιλείου. Πλέον, η παρουσία της ισπανικής αστυνομίας θα χρησιμοποιηθεί στο αεροδρόμιο, ως αντάλλαγμα για την ουσιαστική ένταξη του Γιβραλτάρ στη ζώνη ελεύθερων ταξιδιών Σένγκεν της ΕΕ, γεγονός που αναμένεται να δώσει ώθηση στην οικονομία του

Ο υπουργός Εξωτερικών, Ντέιβιντ Λάμι, μετέβη στο βρετανικό υπερπόντιο έδαφος για να καταλήξει σε «τελικές παραμέτρους διαπραγμάτευσης» λίγες ώρες πριν από τις συνομιλίες. Μετά τη συμφωνία δήλωσε: «Αυτή η κυβέρνηση κληρονόμησε μια κατάσταση ... που έθεσε σε κίνδυνο την οικονομία και τον τρόπο ζωής του Γιβραλτάρ. Η σημερινή καινοτομία προσφέρει μια πρακτική λύση μετά από χρόνια αβεβαιότητας».

Ο Πέδρο Σάντσεθ, ο Ισπανός πρωθυπουργός, έκανε λόγο για μια «μεγάλη μέρα για το Κάμπο ντε Γιβραλτάρ», αναρτώντας στο X: «Μετά από τρεις αιώνες χωρίς πρόοδο, η ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ισπανία κατέληξαν σε μια καθολική συμφωνία υπέρ των πολιτών και της διμερούς μας σχέσης με το Ηνωμένο Βασίλειο».

Το Γιβραλτάρ βρισκόταν σε κατάσταση αβεβαιότητας από τότε που εξαιτίας του Brexit, βρέθηκε εκτός της τελωνειακής ένωσης της ΕΕ και χωρίς εγγύηση για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων. Η συμφωνία αποσκοπεί στην αποτροπή της δημιουργίας απροσπέλαστων συνόρων βάσει των νέων κανόνων της ΕΕ.

Σε κοινή δήλωση που εξέδωσαν το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ισπανία και η ΕΕ αναφέρεται ότι η νέα συμφωνία «επιλύει το τελευταίο σημαντικό ανεπίλυτο ζήτημα από το Brexit [με] την αποφυγή της ανάγκης για ελέγχους σε άτομα και αγαθά που διασχίζουν τα σύνορα Γιβραλτάρ-Ισπανίας για τη στήριξη της ευημερίας στην περιοχή».

Η συμφωνία επετεύχθη μετά από σχεδόν τέσσερα χρόνια διαπραγματεύσεων, οι οποίες ναυάγησαν για θέματα όπως η δικαιοδοσία του αεροδρομίου του Γιβραλτάρ, το οποίο χρησιμεύει ως βάση της RAF, ο ακριβής ρόλος των Ισπανών αξιωματούχων που υπηρετούν στο έδαφος του Ηνωμένου Βασιλείου και η μη καταβολή ΦΠΑ στα προϊόντα του Γιβραλτάρ. Το Υπουργείο Εξωτερικών δήλωσε ότι η συμφωνία προβλέπει ένα ευέλικτο σύνορο με διπλούς ελέγχους για τις αεροπορικές αφίξεις στο αεροδρόμιο του Γιβραλτάρ, οι οποίοι διενεργούνται από αξιωματούχους του Γιβραλτάρ και της Ισπανίας.

«Η μετανάστευση και ο νόμος και η τάξη στο Γιβραλτάρ θα παραμείνουν στην αποκλειστική αρμοδιότητα των αρχών του Γιβραλτάρ», αναφέρει και προσθέτει: «Οι Ισπανοί αξιωματούχοι θα είναι υπεύθυνοι για τη διασφάλιση της ακεραιότητας του χώρου Σένγκεν, σε ένα μοντέλο παρόμοιο με τη γαλλική αστυνομία που λειτουργεί στον σταθμό St Pancras του Λονδίνου».

Ο Χοσέ Μανουέλ Αλβάρες, υπουργός Εξωτερικών της Ισπανίας, έγραψε στο X. «Η συμφωνία για το Γιβραλτάρ έγινε πλέον πραγματικότητα. Πρόκειται για ιστορική συμφωνία».

Ο Φαμπιάν Πικάρντο, πρωθυπουργός του Γιβραλτάρ, δήλωσε: «Χαίρομαι που οριστικοποιήσαμε μια ολοκληρωμένη πολιτική συμφωνία, η οποία θα προσφέρει ασφάλεια δικαίου στους κατοίκους του Γιβραλτάρ, στις επιχειρήσεις του και σε όσους σε ολόκληρη την περιοχή βασίζονται στη σταθερότητα των συνόρων». Ο ίδιος πρόσθεσε ότι η συμφωνία «θα προστατεύσει τις μελλοντικές γενιές των Βρετανών κατοίκων του Γιβραλτάρ και δεν επηρεάζει με κανέναν τρόπο τη βρετανική μας κυριαρχία».

Οι Βρετανοί υπουργοί επέμειναν ότι οποιαδήποτε συμφωνία πρέπει να έχει την υποστήριξη της κυβέρνησης του Γιβραλτάρ. Πλέον, αναμένεται να εξεταστεί από τους ευρωσκεπτικιστές της Μεταρρύθμισης στο Ηνωμένο Βασίλειο και το Συντηρητικό Κόμμα, οι οποίοι έχουν επικρίνει τη συμφωνία επαναφοράς της ΕΕ του σερ Κίρ Στάρμερ και την παράδοση των νησιών Τσάγκος στον Μαυρίκιο.

Ο Πικάρντο απέρριψε ως «αναληθή και παραπλανητικά» δημοσιεύματα του βρετανικού Τύπου που υποστήριζαν ότι η συμφωνία συνιστά «μια μεγάλη βρετανική προδοσία στο εξωτερικό», παρόμοια με τη συμφωνία του Ηνωμένου Βασιλείου για τα νησιά Τσάγκος.

Οι Ισπανοί δεξιοί εθνικιστές ενδέχεται να προσβάλουν τη συμφωνία ως «ξεπούλημα» της ισπανικής κυριαρχίας επί του Γιβραλτάρ. Οι διπλωμάτες, ωστόσο, ελπίζουν ότι θα ενισχύσει τη νομική διεκδίκηση της χώρας τους στον Βράχο, επιτρέποντας στη Μαδρίτη να ασκήσει μεγαλύτερη επιρροή στο έδαφος του Ηνωμένου Βασιλείου.

Η συμφωνία, όπως ελπίζουν οι Ισπανοί και οι Βρετανοί διπλωμάτες, θα βάλει τέλος σε μια χρόνια ενόχληση που σκίαζε τις σχέσεις των δύο χωρών για αιώνες.

Περίπου 15.000 άνθρωποι διασχίζουν τα σύνορα καθημερινά και η Ισπανία αποτελεί ζωτικής σημασίας μέρος για την οικονομία του Γιβραλτάρ.

ΠΗΓΗ: Times Media Ltd / News Licensing