Ποιος είναι ο Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ο αδίστακτος ανώτατος ηγέτης του Ιράν;

Ο πικρός χειμώνας της Τεχεράνης είχε εισχωρήσει στο μπουντρούμι και άφησε τον εύθραυστο κρατούμενο να τρέμει από το κρύο. Ο Χουσάνγκ Ασάντι, ένας κομμουνιστής αντικαθεστωτικός, λυπήθηκε τον συγκρατούμενό του και του έδωσε το πουλόβερ του. Αρνούμενος το δώρο αρχικά, ο άνδρας το δέχτηκε με δάκρυα στα μάτια. «Χουσάνγκ», είπε ο άνδρας, «όταν το Ισλάμ θα έρθει στην εξουσία, ούτε ένα δάκρυ δεν θα χυθεί». Αυτή η ανάμνηση του Αλί Χαμενεΐ το 1975, ως ιδεαλιστή που υπέφερε για την αντίθεσή του στον σάχη, παρέμεινε στον Ασάντι για δεκαετίες. Χρόνια αργότερα, το 2003, ο Χαμενεΐ, ο αδιαμφισβήτητος πλέον δικτάτορας του Ιράν, που έριχνε νέους άνδρες και γυναίκες στα ίδια μπουντρούμια, ανταπέδωσε την καλοσύνη του Ασάντι αναγκάζοντάς τον σε εξορία. «Από άνθρωπος που αγωνίστηκε για την ελευθερία μετατράπηκε σε δικτάτορα», δήλωσε ο Ασάντι σε συνέντευξη. «Τώρα ο κ. Χαμενεΐ είναι περισσότερο δικτάτορας παρά σάχης».

Αν τον συναντούσε ξανά, είπε, θα τον ρωτούσε: «Ποιος είστε, κύριε Χαμενεΐ;». Ο Χαμενεΐ θα μπορούσε να απαντήσει ότι είναι ένας επιζών, γιος ενός φτωχού κληρικού, του Τζαβάντ Χαμενεΐ, που γεννήθηκε στη θρησκευτική ιρακινή πόλη Νατζάφ το 1939. Ξεκίνησε τις θρησκευτικές του σπουδές στα 4 του χρόνια, σπουδάζοντας κοντά σε διάφορους νομικούς, ώσπου μια μέρα, το 1958, συνάντησε τον Ρουχολάχ Χομεϊνί, μετέπειτα ανώτατο ηγέτη του Ιράν από το 1979 έως το 1989, στην ιρανική θεολογική σχολή του Κομ. Αυτή η συνάντηση οδήγησε τον Χαμενεΐ σε μια πορεία που παραλίγο να οδηγήσει στον θάνατό του εκείνη την εβδομάδα, όταν το Ισραήλ εντόπισε μια ευκαιρία να σκοτώσει τον ηγέτη, αν και οι ΗΠΑ άσκησαν βέτο στο σχέδιο. Ο Χαμενεΐ γλύτωσε τη δολοφονία και δεν ήταν η πρώτη φορά. Είχε γίνει έμπιστος του Χομεϊνί, ο οποίος άρχισε να τον στέλνει σε αποστολές σε όλο το Ιράν για να ξεσηκώσει τα πλήθη εναντίον του σάχη, οδηγώντας τον στη σύλληψη και τελικά στην εξορία. Επέστρεψε θριαμβευτικά στο Ιράν το 1979 μαζί με τον μέντορά του και ανέβηκε γρήγορα στις τάξεις του νέου ισλαμικού καθεστώτος. Δύο χρόνια αργότερα, μια βόμβα κρυμμένη σε ένα μαγνητόφωνο ανατινάχθηκε στο πρόσωπό του ενώ έδινε μια θρησκευτική διάλεξη, αφήνοντάς τον με παράλυτο το δεξί του χέρι.

Σε μια φωτογραφία που τραβήχτηκε στο κρεβάτι του νοσοκομείου, ο Χαμενεΐ κοιτάζει πίσω από τα χοντρά γυαλιά του, με το χέρι του σε νάρθηκα, με ένα αμυδρό χαμόγελο, που κρύβεται κάτω από το φουντωτό μουστάκι και τη γενειάδα του. Τρεις μήνες αργότερα έγινε πρόεδρος του Ιράν. Το Ιράν, τη δεκαετία του 1980 μαστιζόταν από επαναστατικό ζήλο, εκκαθαρίσεις και πόλεμο. Οι αντίπαλοι του νέου ισλαμικού καθεστώτος «εξαφανίστηκαν» και εκτελέστηκαν, καθώς ο Χομεϊνί προσπάθησε να φυτέψει τους σπόρους της ισλαμικής επανάστασης και της επιρροής του Ιράν στην περιοχή, υποστηρίζοντας μαχητές από τον Λίβανο μέχρι το Κουβέιτ. Το Ιράκ, υποστηριζόμενο από τις ΗΠΑ και τις χώρες του Κόλπου, εισέβαλε στο Ιράν, πυροδοτώντας έναν καταστροφικό πόλεμο. Οι Ιρακινοί ηττήθηκαν αρκετά γρήγορα, αλλά ο Χομεϊνί και ο Χαμενεΐ αποφάσισαν να κάνουν αντεπίθεση στο Ιράκ, μια απόφαση για την οποία ο Χαμενεΐ αργότερα μετάνιωσε, καθώς το Ιράν έμπλεξε σε έναν πόλεμο φθοράς, που τελείωσε πια το 1988.

Πριν ο Χομεϊνί πεθάνει, έναν χρόνο αργότερα, είχε επιλέξει τον Χαμενεΐ για διάδοχό του. Ηταν μια αμφιλεγόμενη επιλογή. Ο Χομεϊνί αναμενόταν ευρέως να αντικατασταθεί από τον σχετικά μετριοπαθή Αγιατολάχ Χοσεΐν Αλί Μονταζερί, με τον οποίο είχε έρθει σε ρήξη λίγο πριν από τον θάνατό του. Σε αντίθεση με τον Μονταζερί, ο Χαμενεΐ δεν ήταν σιιτική θρησκευτική Αρχή, προϋπόθεση για να γίνει ανώτατος ηγέτης. Ωστόσο, η εμπιστοσύνη του Χομεϊνί σε αυτόν, καθώς και η δική του εκπληκτική ικανότητα να δημιουργεί ένα δίκτυο συμμαχιών σε όλο το κράτος τον έβαλαν στο συμβούλιο ψηφοφορίας. Οπως και με το πουλόβερ του Ασάντι εκείνη τη χειμωνιάτικη μέρα του 1975, ο Χαμενεΐ έκανε μια επίδειξη άρνησης του δώρου. «Η υποψηφιότητά μου θα πρέπει να μας κάνει όλους να κλάψουμε δάκρυα αίματος», είπε. Πέρασε τις επόμενες τρεις δεκαετίες εδραιώνοντας ανενδοίαστα τον εαυτό του, συχνά εις βάρος του κράτους, τοποθετώντας καθεστωτικούς στα κέντρα εξουσίας της Ισλαμικής Δημοκρατίας και στρέφοντας τον έναν εναντίον του άλλου, αποδυναμώνοντάς τους όλους, εκτός από τον εαυτό του.

Ο Χαμενεΐ, ο οποίος δηλώνει θαυμαστής της δυτικής λογοτεχνίας, με την προσποίηση του φιλοσόφου, είχε επιμείνει στο μίσος του Χομεϊνί για τις ΗΠΑ και το Ισραήλ. Κατά τη θητεία του, το Ιράν μετατράπηκε σε μια αδιαμφισβήτητη περιφερειακή δύναμη, δημιουργώντας συμμάχους και εκπροσώπους στο Ιράκ, στην Υεμένη, στον Λίβανο και στη Γάζα, ενώ παράλληλα δημιούργησε το μεγαλύτερο πυραυλικό οπλοστάσιο της περιοχής και προώθησε το πυρηνικό του πρόγραμμα. Κατά καιρούς, επέτρεψε να εκλεγούν μεταρρυθμιστές πρόεδροι, μόνο και μόνο για να τους υπονομεύσει δημόσια και ιδιωτικά. Η Aστυνομία και οι στρατιώτες του καταπνίγουν περιοδικά διαδηλώσεις και το καθεστώς του είναι πιο αντιδημοφιλές από ποτέ. Τα τελευταία χρόνια, ο Χαμενεΐ ασχολείται με τις προετοιμασίες για τη διαδοχή του. Αφού ο πρόεδρος Ραϊσί σκοτώθηκε σε συντριβή ελικοπτέρου πέρυσι, φαίνεται ότι κατέληξε σε ένα από τα έξι παιδιά του, τον Μοτζτάμπα. Ωστόσο, τα σχέδια αυτά έχουν αποδιοργανωθεί. Οι σύμμαχοι του Ιράν στην περιοχή έχουν καταστραφεί από τον πόλεμο με το Ισραήλ τα τελευταία δύο χρόνια και ο Χαμενεΐ, ο οποίος είχε προβλέψει τον αφανισμό του εβραϊκού κράτους μέχρι το 2030, μπορεί να μην επιβιώσει από αυτό.