Tα πέντε εμπόδια στην επίτευξη συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα

Οι σκηνές σφαγής έχουν γίνει πολύ οικείες σε Παλαιστίνιους και Ισραηλινούς, αλλά οι βόμβες συνεχίζουν να πέφτουν. Πλάνα με αιμόφυρτα σώματα γυναικών και παιδιών στη Γάζα, μετά από ισραηλινή επίθεση την Πέμπτη, υπογράμμισαν την επείγουσα ανάγκη για μια ενδεχόμενη εκεχειρία, η οποία βρίσκεται υπό διαπραγμάτευση στο Κατάρ και στην Ουάσινγκτον. Ο πρόεδρος Τραμπ δήλωσε ότι ελπίζει ότι το Ισραήλ και η Χαμάς θα καταλήξουν σε συμφωνία αυτή την εβδομάδα ή την επόμενη, για εκεχειρία τουλάχιστον 60 ημερών που θα επιτρέψει την απελευθέρωση ορισμένων ομήρων. Ωστόσο, όπως και στους προηγούμενους γύρους συνομιλιών στη Ντόχα, το χάσμα μεταξύ των δύο πλευρών φαίνεται αγεφύρωτο.

Ακολουθούν τα πέντε βασικά εμπόδια για μια συμφωνία.

1. Μόνιμος τερματισμός του πολέμου

Η Χαμάς, η σκληρή ισλαμιστική οργάνωση που ξεκίνησε τη σύγκρουση επιτιθέμενη στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023, ζητά εγγυήσεις ότι η προσωρινή εκεχειρία που βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων θα οδηγήσει σε μόνιμη παύση των εχθροπραξιών. Η σκληροπυρηνική κυβέρνηση του Ισραήλ επιδιώκει μια προσωρινή συμφωνία που θα οδηγήσει στην απελευθέρωση τουλάχιστον των μισών από τους ομήρους που εξακολουθούν να κρατούνται στη Γάζα. Μετά από αυτό, η πρόθεση που έχει διατυπωθεί είναι ότι ο πόλεμος θα συνεχιστεί, και θα λήξει μόνο με την ολοκληρωτική καταστροφή της Χαμάς.

Την Πέμπτη, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο ισραηλινός πρωθυπουργός, φέρεται να άλλαξε τη θέση του, λέγοντας στους συγγενείς των ομήρων ότι, μόλις υπάρξει προσωρινή κατάπαυση του πυρός, «θα εργαστούμε για να τερματιστεί ολόκληρος ο πόλεμος». Ωστόσο, δεν διευκρίνισε ποιοι θα μπορούσαν να είναι οι επιπλέον όροι του Ισραήλ για τον σκοπό αυτό.

2. Η επιβίωση της Χαμάς

Ακόμα κι αν ο πόλεμος τελειώσει, η Χαμάς δεν έχει δείξει καμία πρόθεση να παραιτηθεί από τον έλεγχο της Γάζας ή να αναλάβει την ευθύνη για την καταστροφή που έφερε στην, πλέον ισοπεδωμένη, περιοχή. Η Παλαιστινιακή Αρχή, ο αντίπαλός της στη Δυτική Όχθη που υποστηρίζεται από αραβικές κυβερνήσεις, δήλωσε ότι η Χαμάς πρέπει να παραχωρήσει την εξουσία. Πολλοί όμως πιστεύουν ότι οι υποστηρικτές των σφαγών της 7ης Οκτωβρίου θα επιδιώξουν να ανασυνταχθούν και να αποφύγουν οποιαδήποτε λογοδοσία, από το Ισραήλ ή τους Παλαιστίνιους συμπατριώτες τους.

Η Χαμάς έχει δηλώσει ότι θα υποστήριζε μια τεχνοκρατική κυβέρνηση για τη διαχείριση της Γάζας, όμως δεν έχει δείξει καμία πρόθεση να καταθέσει τα όπλα ή να αποχωρήσει από την εξουσία στο παρασκήνιο. Το Ισραήλ είναι πιθανό να το θεωρήσει αυτό ως απαράδεκτο κίνδυνο για την ασφάλεια και απαίτησε από τους επιζώντες ηγέτες της ομάδας να εξοριστούν.

3. Η απόσυρση των ισραηλινών στρατευμάτων

Οι Ισραηλινές Δυνάμεις Άμυνας (IDF) ελέγχουν επί του παρόντος έως και το 60% του εδάφους της Γάζας, αλλά η Χαμάς επέμεινε να αποχωρήσουν στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων. Το Ισραήλ απαιτεί να διατηρήσει τα στρατεύματά του στον λεγόμενο διάδρομο Μοράγκ στο νότιο τμήμα της Γάζας, βόρεια της Ράφα, καθώς και σε μια ζώνη ασφαλείας κατά μήκος των συνόρων μεταξύ Γάζας και Αιγύπτου. Η Χαμάς απαιτεί περαιτέρω υποχωρήσεις κατά τη διάρκεια των 60 ημερών και πλήρη απόσυρση με οριστική εκεχειρία αργότερα.

4. Αναζήτηση μέτρων για τον πληθυσμό

Οι ηγέτες του Ισραήλ φαίνεται πως βλέπουν μια ευκαιρία να απαλλαγούν από πολλούς κατοίκους της Γάζας, κάτι που κάποτε ήταν μια φαντασίωση της άκρας δεξιάς και απεχθής στο ευρύτερο κοινό. Η επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, κατά την οποία σκοτώθηκαν περισσότεροι από 1.100 Ισραηλινοί, και τα σχόλια του Τραμπ συνέβαλαν στο να περάσει η ιδέα στην ισραηλινή επικαιρότητα. Όταν ο Τραμπ πρότεινε να εκτοπιστούν όλοι οι κάτοικοι της Γάζας και να μετατραπεί η περιοχή σε μια αμερικανικά ελεγχόμενη Ριβιέρα, η κυβέρνηση του Ισραήλ αγκάλιασε με ενθουσιασμό την πρόταση, στην οποία οι Άραβες σύμμαχοι του Τραμπ ήταν αναμενόμενα αντίθετοι.

Όταν συναντήθηκε με τον Νετανιάχου στον Λευκό Οίκο αυτή την εβδομάδα, ο Τραμπ ισχυρίστηκε ότι υπήρξε «μεγάλη συνεργασία» από τα κράτη της Μέσης Ανατολής για την αποδοχή μεταναστών από τη Γάζα, αν και δεν υπάρχει καμία ένδειξη για κάτι τέτοιο σε ολόκληρη την περιοχή. Κατ' ιδίαν, ο Τραμπ φέρεται να έχει ψυχρανθεί απέναντι στην ιδέα, αν και η κυβέρνηση του Ισραήλ την αγκαλιάζει ολόψυχα. Ο Νετανιάχου έδωσε πρόσφατα εντολή στον ισραηλινό στρατό να προετοιμάσει σχέδια για ένα στρατόπεδο εγκλεισμού, που θα ονομάζεται «ανθρωπιστική πόλη» και θα στεγάσει πολλούς από τους 2,1 εκατομμύρια κατοίκους της Γάζας, ενώ θα ενθαρρύνονται να φύγουν «εθελοντικά». Οι Ισραηλινές Δυνάμεις Άμυνας, ωστόσο, αντιτίθενται στο σχέδιο. Οι Παλαιστίνιοι στην περιοχή επιθυμούν απεγνωσμένα τον τερματισμό του πολέμου, ακόμη και αν αυτό σημαίνει για ορισμένους ότι πρέπει να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.

5. Δημόσια αισιοδοξία έναντι ιδιωτικής αδιαλλαξίας

Δημόσια, τουλάχιστον, τόσο οι Ισραηλινοί όσο και οι Αμερικανοί αξιωματούχοι εξακολουθούν να μιλούν για τις πιθανότητες μιας συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός. Ο Μάρκο Ρούμπιο, υπουργός Εξωτερικών του Τραμπ, δήλωσε την Πέμπτη: «Νομίζω ότι είμαστε πιο κοντά... Νομίζω ότι, ίσως, είμαστε πιο κοντά από ό,τι ήμασταν εδώ και πολύ καιρό». Ο Τραμπ πιέζει τόσο τον Νετανιάχου όσο και τη Χαμάς να τερματίσουν τον πόλεμο. Όμως στην Ουάσιγκτον, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός αρνήθηκε ότι δέχθηκε πιέσεις από τον Τραμπ. «Ο πρόεδρος Τραμπ επιδιώκει μια συμφωνία, αλλά όχι με οποιοδήποτε τίμημα. Επιδιώκω μια συμφωνία, αλλά όχι με οποιοδήποτε τίμημα», δήλωσε ο Νετανιάχου. «Το Ισραήλ απαιτεί μέτρα ασφαλείας και άλλα αιτήματα, και προσπαθούμε από κοινού να τα επιτύχουμε». Σε διεθνές επίπεδο, το Ισραήλ βρίσκεται όλο και περισσότερο απομονωμένο εξαιτίας της συμπεριφοράς του στη Γάζα, όπου περισσότεροι από 56.000 Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί μέσα σε 21 μήνες, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας που συνδέεται με τη Χαμάς.

Ωστόσο, η κυβέρνηση του Ισραήλ ενδεχομένως να πιστεύει ότι έχει την υπεροχή. Απολαμβάνει μια σειρά από νίκες που κάποτε ήταν αδιανόητες. Στο Λίβανο, η Χεζμπολάχ έχει καταστραφεί. Οι πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν έχουν βομβαρδιστεί μέχρι θανάτου και ο στρατός του Ισραήλ έχει την ελευθερία να δρα εναντίον των εχθρών του - από τη Γάζα μέχρι το Λίβανο και την Υεμένη. Για τη Χαμάς και τη Γάζα, σκέφτονται, «αλίμονο στους νικημένους» (vae victis). Όπως είπε ο Βρέννος στους νέους υπηκόους του μετά την άλωση της Ρώμης: «Ουαί τοις ηττημένοις».