Ο Βρετανοαμερικανός σκηνοθέτης σερ Κρίστοφερ Νόλαν μπορεί να χρειαστεί «φτερωτή βοήθεια» και «δυνατούς συντρόφους», αφότου ενεπλάκη στη μακροβιότερη σύγκρουση της Αφρικής, κατά τη διάρκεια γυρίσματος μιας ταινίας βασισμένης στην Οδύσσεια του Ομήρου. Οι συγκρούσεις για την περιοχή της Δυτικής Σαχάρας διαρκούν 50 χρόνια, πολύ περισσότερο από τη δεκαετία των ταξιδιών του Οδυσσέα. Επιλέγοντας να γυρίσει κάποιες σκηνές στο συγκεκριμένο έδαφος, ο Νόλαν και οι πρωταγωνιστές της ταινίας του κατηγορήθηκαν για «ξέπλυμα της αποικιοκρατίας» και παραβίαση του διεθνούς δικαίου από τους υποστηρικτές που αμφισβητούν την κυριαρχία του Μαρόκου στην περιοχή.

Ο 54χρονος Νόλαν, ένας από τους πιο επιτυχημένους σκηνοθέτες του Χόλιγουντ και διπλά βραβευμένος με Όσκαρ πέρυσι για το Oppenheimer, γυρίζει μέρος της Οδύσσειας στην έρημο κοντά στην πόλη Ντάχλα, στη Δυτική Σαχάρα. Το έπος αξίας 250 εκατομμυρίων δολαρίων, στο οποίο πρωταγωνιστεί ο Ματ Ντέιμον στον ρόλο του Έλληνα ήρωα μαζί με άλλους αστέρες, όπως η Σαρλίζ Θερόν και η Λουπίτα Νιόνγκ'ο, γυρίζεται σε διάφορες τοποθεσίες πριν από την προγραμματισμένη κυκλοφορία του τον ερχόμενο Ιούλιο. Η επιλογή της τοποθεσίας που αποφάσισε ο Νόλαν στη Δυτική Σαχάρα αποτελεί μια ακόμη ένδειξη ότι το Μαρόκο, το οποίο πρόσφατα κέρδισε την υποστήριξη των ΗΠΑ, της Γαλλίας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας για τη διεκδίκηση της κυριαρχίας του, κερδίζει τον διπλωματικό πόλεμο. Τον περασμένο μήνα η Βρετανία υποστήριξε επίσης την αξίωση του Μαρόκου, τερματίζοντας τη δεκαετή πολιτική της άρνησης λήψης θέσης.

Ωστόσο, το Μέτωπο Πολισάριο — μια ένοπλη οργάνωση που δηλώνει νόμιμος εκπρόσωπος του ιθαγενούς λαού των Σαχράουι στη Δυτική Σαχάρα — κατηγόρησε τον Νόλαν για «κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου και των ηθικών κανόνων που διέπουν το πολιτιστικό και καλλιτεχνικό έργο». Η αυτονομιστική ομάδα σταμάτησε μια μακροχρόνια κατάπαυση του πυρός το 2020 και προειδοποίησε ότι η συνεχιζόμενη υποστήριξη της μαροκινής διακυβέρνησης από τις ΗΠΑ και άλλες χώρες δεν θα της αφήσει άλλη επιλογή από το να αυξήσει τη βίαιη αντίστασή της. Ο ΟΗΕ χαρακτηρίζει τη Δυτική Σαχάρα, μια περιοχή πλούσια σε φυσικούς πόρους, μεγαλύτερη από το Ηνωμένο Βασίλειο, ως «μη αυτοδιοικούμενη περιοχή», όπου οι αντάρτες αντιστέκονται στις αξιώσεις του Μαρόκου από τότε που η Ισπανία, η πρώην αποικιοκρατική δύναμη, αποσύρθηκε το 1975.

Το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Σαχάρας, το οποίο διεξάγεται στους ελεγχόμενους από το Πολισάριο καταυλισμούς Σαχράουι στην Αλγερία, δήλωσε ότι η Ντάχλα δεν είναι «απλώς μια όμορφη τοποθεσία με κινηματογραφικούς αμμόλοφους». Οι διοργανωτές κάλεσαν τον Νόλαν να σταματήσει τα γυρίσματα στην περιοχή. Όπως χαρακτηριστικά δήλωσαν: «Κατά κύριο λόγο, πρόκειται για μια κατεχόμενη, στρατιωτικοποιημένη πόλη της οποίας ο γηγενής πληθυσμός των Σαχράουι υπόκειται σε βάναυση καταστολή από τις μαροκινές δυνάμεις κατοχής». Η Μαρία Καριόν, διευθύντρια του φεστιβάλ, δήλωσε: «Γυρίζοντας μέρος της Οδύσσειας σε μια κατεχόμενη περιοχή που οι Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα αποκαλούν “μαύρη τρύπα ενημέρωσης”, ο Νόλαν και η ομάδα του, ίσως άθελά τους και χωρίς πρόθεση, συμβάλλουν στην καταπίεση του λαού των Σαχράουι από το Μαρόκο». «Είμαστε σίγουροι ότι, εάν κατανοούσαν πλήρως τις συνέπειες της παραγωγής μιας τόσο υψηλού προφίλ ταινίας σε μια περιοχή όπου οι γηγενείς πληθυσμοί αδυνατούν να δημιουργήσουν τις δικές τους ταινίες για τις ιστορίες τους υπό κατοχή, ο Νόλαν και η ομάδα του θα ένιωθαν φρίκη».

Οι Times επικοινώνησαν με τον Νόλαν και την κινηματογραφική του εταιρεία, Syncopy, για σχόλια. Η κυριαρχία του Μαρόκου επί της Δυτικής Σαχάρας αποτελεί ένα εξαιρετικά ευαίσθητο εθνικό ζήτημα, το οποίο ο βασιλιάς Μοχάμεντ ΣΤ' υπερασπίζεται εδώ και καιρό. Η μαροκινή κυβέρνηση, που εδρεύει στην πρωτεύουσα Ραμπάτ, αναδεικνύει τη Ντάχλα σε τουριστικό κόμβο και κατασκευάζει σε κοντινή απόσταση ένα μεγαλεπήβολο λιμάνι αξίας 1,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων, στο πλαίσιο ενός σχεδίου για την περιοχή που θα φιλοξενήσει έργα πράσινης ενέργειας και γεωργίας παράλληλα με την ακμάζουσα αλιευτική βιομηχανία. «Είναι η πρώτη μεγάλη παραγωγή του Χόλιγουντ που επιλέγει τις νότιες επαρχίες», δήλωσε στο Bloomberg, ο Ρέντα Μπεντζελουούν, επικεφαλής της κυβερνητικής υπηρεσίας υπεύθυνης για την προώθηση της κινηματογραφικής βιομηχανίας, αναφερόμενος στην αμφισβητούμενη περιοχή.

Ο Νόλαν, ο οποίος είναι γνωστός για την τριλογία των ταινιών Batman, καθώς και για τις ταινίες Inception, Dunkirk και Tenet, επιστράτευσε ένα σύνολο αστέρων για την Οδύσσεια, συμπεριλαμβανομένων των Ζεντάγια, Τομ Χόλαντ, Ρόμπερτ Πάτινσον και Αν Χάθαγουεϊ. Γυρίσματα πραγματοποιήθηκαν στη Νταχλά αυτόν τον μήνα, μετά από λήψεις σκηνών στην Εσαουίρα, το Μαρακές και το Ουαρζαζάτε στο Μαρόκο, καθώς και στην Ελλάδα και τη Σκωτία. Ο υπουργός Εξωτερικών, Ντέιβιντ Λάμι, ανακοίνωσε την απόφαση να υποστηρίξει το σχέδιο αυτονομίας του Μαρόκου για τη Δυτική Σαχάρα στο πλαίσιο μιας συμφωνίας που εξασφαλίζει επενδυτικά σχέδια για το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου ανδρών του 2030, που θα διοργανώσει το Μαρόκο από κοινού με την Ισπανία και την Πορτογαλία. Η Αλγερία, η οποία υποστηρίζει το κίνημα ανεξαρτησίας της Δυτικής Σαχάρας, δήλωσε ότι λυπάται για την ανακοίνωση του Λάμι, προσθέτοντας ότι το σχέδιο αυτονομίας του Μαρόκου χρονολογείται εδώ και 18 χρόνια και δεν έχει παρουσιαστεί ποτέ στους Σαχράουι για διαπραγμάτευση.

Ο Νάσερ Μπουρίτα, υπουργός Εξωτερικών του Μαρόκου, χαιρέτισε τη θέση του Ηνωμένου Βασιλείου ως ιστορική, δηλώνοντας ότι αποτελεί μέρος «μιας δυναμικής για την επιτάχυνση της λύσης της σύγκρουσης». Οι βρετανικές επενδύσεις στην περιοχή βρίσκονται υπό εξέταση, δήλωσε ο Μπουρίτα.

ΠΗΓΗ: Times Media Ltd / News Licensing