EnΠροσπαθούν να μας κρατήσουν εθισμένους μέσω της υπερδιέγερσης
Eίμαστε το αντικείμενο μιας συνεχούς προσπάθειας υπερβολικής διέγερσης
Η σύγχρονη χειραγώγηση διαμέσου των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, των ναρκωτικών, ακόμα και του πρόχειρου φαγητού και πώς μπορούμε να την υπερνικήσουμε, σύμφωνα με τον Νίκλας Μπρέντμποργκ, μοριακό βιολόγο και παιδί-θαύμα από τη Δανία
Τα επίπεδα παχυσαρκίας εκτοξεύονται στα ύψη, οι κρίσεις ψυχικής υγείας, το άγχος και η κατάθλιψη βγαίνουν εκτός ελέγχου. Η γήρανση του πληθυσμού και η μείωση των γεννήσεων καραδοκούν. Γιατί, λοιπόν, δεν μπορούμε να λύσουμε αυτά τα προβλήματα; Ενας άντρας πιστεύει ότι ένα πράγμα φταίει για όλα: η υπερδιέγερση. Με άλλα λόγια, είμαστε το αντικείμενο μιας συνεχούς προσπάθειας υπερβολικής διέγερσης. Το πρόχειρο φαγητό, τα ναρκωτικά, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και η πορνογραφία έχουν μετατραπεί σε όπλα για να ενισχυθεί η δράση τους.
Σκοπός είναι να παραμένουμε κολλημένοι, ακόμα και εθισμένοι, ενώ όλα αυτά προκαλούν πληθώρα προβλημάτων υγείας. Αυτό υποστηρίζει ο 29χρονος Νίκλας Μπρέντμποργκ, μοριακός βιολόγος και παιδί-θαύμα από τη Δανία, ο οποίος έχει γράψει ένα βιβλίο με τίτλο «Super stimulated: How our biology is being manipulated to create bad habits - and what we can do about it». Παλιά έπρεπε να αντισταθείς απλώς σε ένα πακέτο μπισκότα, ενώ πλέον υπάρχουν άπειρες επιλογές γεμάτες ζάχαρη, όπως παγωτό μπισκότο με σάλτσα σοκολάτας και κομμάτια μπράουνι.
Η σύνδεση στο Microsoft Messenger, πριν από 20 χρόνια, έχει αντικατασταθεί από το ατελείωτο σκρολάρισμα στο Instagram ή τις ειδοποιήσεις στο κινητό, όταν κάποιος κάνει like σε μια ανάρτηση. Οι άνθρωποι είναι φτιαγμένοι να αναζητούν την έξαψη και τον ενθουσιασμό. Συνάντησα τον Μπρέντμποργκ στο γραφείο του εκδότη του στην Κοπεγχάγη, όπου, σαν να ήθελε να μας δοκιμάσει και τους δύο, υπήρχαν έξι τεράστια κρουασάν πασπαλισμένα με ζάχαρη στο τραπέζι που βρισκόταν ανάμεσά μας. «Εφαγα πρωινό πριν έρθω εδώ», είπε ευγενικά, καθώς ξεκίνησα να τρώω. Το 2022, ο Μπρέντμποργκ κυκλοφόρησε το πρώτο του βιβλίο, «Jellyfish age backwards», πάνω στο θέμα της μακροζωίας. Στο νέο του βιβλίο, για να υποστηρίξει τη θέση του σχετικά με το πόσο ισχυρά είναι αυτά τα ερεθίσματα, εντόπισε περιπτώσεις όπου ακόμα και τα ζώα ξεγελιούνται από αυτά. Τα πουλιά μυγοχάφτες εγκαταλείπουν τα δικά τους απολύτως υγιή αυγά, τα οποία έχουν ανοιχτό μπλε χρώμα, για να κλωσσήσουν ψεύτικα αυγά, βαμμένα με έντονο μπλε χρώμα. Οι αρσενικοί βουπρηστίδες της Αυστραλίας, τους οποίους προσελκύουν οι γυαλιστερές καφέ πλάτες των θηλυκών, υπνωτίζονται από τα πολύ πιο γυαλιστερά μπουκάλια μπύρας που απορρίπτονται στην ενδοχώρα.
Αγνοούν τα θηλυκά και προσπαθούν να ζευγαρώσουν με τα μπουκάλια μέχρι να πεθάνουν από αφυδάτωση ή να τα φάνε τα μυρμήγκια. Ο Μπρέντμποργκ συγκρίνει αυτές τις περιπτώσεις με τους ανθρώπους. «Ηδη υπάρχει ένα μέρος της κοινωνίας που δεν το βλέπουμε συχνά, αλλά ουσιαστικά ζει όλη του τη ζωή σε συνεχή υπερδιέγερση», αναφέρει. «Τρώει πρόχειρο φαγητό, παίζει βιντεοπαιχνίδια όλη την ημέρα και στη συνέχεια παρακολουθεί πορνό ή περνάει χρόνο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ολόκληρη η ύπαρξή του είναι ένα τεράστιο ερέθισμα».
Το ένα είναι μια πρώιμη έκδοση των κινουμένων σχεδίων και παρακολουθούνται οι κινήσεις των ματιών των θεατών για να διαπιστωθεί πότε κοιτάζουν αλλού. Στη συνέχεια, οι δημιουργοί μπορούν να τροποποιήσουν τα λιγότερο ελκυστικά μέρη, μέχρι τα παιδιά να μην μπορούν να πάρουν τα μάτια τους για όλη τη διάρκεια της εκπομπής. Παρότι είναι ειδικός στην υπερδιέγερση, ο Μπρέντμποργκ δεν έχει ανοσία στις επιδράσεις της. «Αν απορροφηθείς στο σκρολάρισμα, μπορεί να περάσει πολλή ώρα μέχρι να επιστρέψεις στην πραγματικότητα», αναφέρει ενώ μου δείχνει την οθόνη του κινητού του, την οποία έχει ρυθμίσει σε ασπρόμαυρη κλίμακα. «Απλώς, γίνεσαι τελείως ζόμπι». Μερικοί άνθρωποι δεν έχουν πρόβλημα με την υπερδιέγερση και ο Μπρέντμποργκ πιστεύει ότι αυτό οφείλεται στη φύση τους. «Οι γενετικές παραλλαγές που μας προδιαθέτουν για παχυσαρκία συνδέονται με το σύστημα ανταμοιβής στον εγκέφαλό μας», επισημαίνει. «Αυτό σημαίνει ότι ένας εγκέφαλος θα μπορούσε να αντιδρά πολύ έντονα στο φαγητό, για παράδειγμα». Το ίδιο ισχύει και για το αλκοόλ, τις οθόνες και τα τυχερά παιχνίδια: το γενετικό υλικό σας και η ανταμοιβή που λαμβάνετε από αυτά τα ερεθίσματα θα μπορούσαν να σας προδιαθέτουν για εθισμό. «Κάθε άνθρωπος ενεργοποιείται από διαφορετικά ερεθίσματα και δεν ξέρουμε ακριβώς γιατί», δηλώνει.
Θα μπορούσε ποτέ να συμβεί αυτό; «Θεωρητικά, ίσως να είναι εφικτό», λέει ανασηκώνοντας τους ώμους του. «Αλλά αυτό απλώς δείχνει ότι η κατάσταση κλιμακώνεται συνεχώς».
ΠΗΓΗ: Times Media Ltd / News Licensing
Σκοπός είναι να παραμένουμε κολλημένοι, ακόμα και εθισμένοι, ενώ όλα αυτά προκαλούν πληθώρα προβλημάτων υγείας. Αυτό υποστηρίζει ο 29χρονος Νίκλας Μπρέντμποργκ, μοριακός βιολόγος και παιδί-θαύμα από τη Δανία, ο οποίος έχει γράψει ένα βιβλίο με τίτλο «Super stimulated: How our biology is being manipulated to create bad habits - and what we can do about it». Παλιά έπρεπε να αντισταθείς απλώς σε ένα πακέτο μπισκότα, ενώ πλέον υπάρχουν άπειρες επιλογές γεμάτες ζάχαρη, όπως παγωτό μπισκότο με σάλτσα σοκολάτας και κομμάτια μπράουνι.
Η σύνδεση στο Microsoft Messenger, πριν από 20 χρόνια, έχει αντικατασταθεί από το ατελείωτο σκρολάρισμα στο Instagram ή τις ειδοποιήσεις στο κινητό, όταν κάποιος κάνει like σε μια ανάρτηση. Οι άνθρωποι είναι φτιαγμένοι να αναζητούν την έξαψη και τον ενθουσιασμό. Συνάντησα τον Μπρέντμποργκ στο γραφείο του εκδότη του στην Κοπεγχάγη, όπου, σαν να ήθελε να μας δοκιμάσει και τους δύο, υπήρχαν έξι τεράστια κρουασάν πασπαλισμένα με ζάχαρη στο τραπέζι που βρισκόταν ανάμεσά μας. «Εφαγα πρωινό πριν έρθω εδώ», είπε ευγενικά, καθώς ξεκίνησα να τρώω. Το 2022, ο Μπρέντμποργκ κυκλοφόρησε το πρώτο του βιβλίο, «Jellyfish age backwards», πάνω στο θέμα της μακροζωίας. Στο νέο του βιβλίο, για να υποστηρίξει τη θέση του σχετικά με το πόσο ισχυρά είναι αυτά τα ερεθίσματα, εντόπισε περιπτώσεις όπου ακόμα και τα ζώα ξεγελιούνται από αυτά. Τα πουλιά μυγοχάφτες εγκαταλείπουν τα δικά τους απολύτως υγιή αυγά, τα οποία έχουν ανοιχτό μπλε χρώμα, για να κλωσσήσουν ψεύτικα αυγά, βαμμένα με έντονο μπλε χρώμα. Οι αρσενικοί βουπρηστίδες της Αυστραλίας, τους οποίους προσελκύουν οι γυαλιστερές καφέ πλάτες των θηλυκών, υπνωτίζονται από τα πολύ πιο γυαλιστερά μπουκάλια μπύρας που απορρίπτονται στην ενδοχώρα.
Αγνοούν τα θηλυκά και προσπαθούν να ζευγαρώσουν με τα μπουκάλια μέχρι να πεθάνουν από αφυδάτωση ή να τα φάνε τα μυρμήγκια. Ο Μπρέντμποργκ συγκρίνει αυτές τις περιπτώσεις με τους ανθρώπους. «Ηδη υπάρχει ένα μέρος της κοινωνίας που δεν το βλέπουμε συχνά, αλλά ουσιαστικά ζει όλη του τη ζωή σε συνεχή υπερδιέγερση», αναφέρει. «Τρώει πρόχειρο φαγητό, παίζει βιντεοπαιχνίδια όλη την ημέρα και στη συνέχεια παρακολουθεί πορνό ή περνάει χρόνο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ολόκληρη η ύπαρξή του είναι ένα τεράστιο ερέθισμα».
Συναρπαστική
Η θεωρία του είναι συναρπαστική και κάνει κάποιες συγκλονιστικές αποκαλύψεις. Το Netflix και οι εφαρμογές παιχνιδιών για κινητά χρησιμοποιούν παρόμοιες τακτικές με τα καζίνο για να κρατήσουν καθηλωμένους τους χρήστες, σε βάρος του ύπνου, της ευεξίας και των προσωπικών τους σχέσεων. «Οταν κάποιος κάθεται σε μια αίθουσα συνεδριάσεων και συνωμοτεί εναντίον σου για το πώς θα σε κάνει να τρως περισσότερο ή πώς θα κάνει τα παιδιά να ξοδεύουν 30 λεπτά περισσότερα την ημέρα στο κινητό, αυτό αποτελεί εχθρική πράξη», τονίζει. Η βρετανική εταιρεία Moonbug Entertainment παράγει τη σειρά Cocomelon στο YouTube, η οποία πειραματίζεται με την εθιστικότητα των κινουμένων σχεδίων της, προβάλλοντας δύο βίντεο ταυτόχρονα σε παιδιά.Το ένα είναι μια πρώιμη έκδοση των κινουμένων σχεδίων και παρακολουθούνται οι κινήσεις των ματιών των θεατών για να διαπιστωθεί πότε κοιτάζουν αλλού. Στη συνέχεια, οι δημιουργοί μπορούν να τροποποιήσουν τα λιγότερο ελκυστικά μέρη, μέχρι τα παιδιά να μην μπορούν να πάρουν τα μάτια τους για όλη τη διάρκεια της εκπομπής. Παρότι είναι ειδικός στην υπερδιέγερση, ο Μπρέντμποργκ δεν έχει ανοσία στις επιδράσεις της. «Αν απορροφηθείς στο σκρολάρισμα, μπορεί να περάσει πολλή ώρα μέχρι να επιστρέψεις στην πραγματικότητα», αναφέρει ενώ μου δείχνει την οθόνη του κινητού του, την οποία έχει ρυθμίσει σε ασπρόμαυρη κλίμακα. «Απλώς, γίνεσαι τελείως ζόμπι». Μερικοί άνθρωποι δεν έχουν πρόβλημα με την υπερδιέγερση και ο Μπρέντμποργκ πιστεύει ότι αυτό οφείλεται στη φύση τους. «Οι γενετικές παραλλαγές που μας προδιαθέτουν για παχυσαρκία συνδέονται με το σύστημα ανταμοιβής στον εγκέφαλό μας», επισημαίνει. «Αυτό σημαίνει ότι ένας εγκέφαλος θα μπορούσε να αντιδρά πολύ έντονα στο φαγητό, για παράδειγμα». Το ίδιο ισχύει και για το αλκοόλ, τις οθόνες και τα τυχερά παιχνίδια: το γενετικό υλικό σας και η ανταμοιβή που λαμβάνετε από αυτά τα ερεθίσματα θα μπορούσαν να σας προδιαθέτουν για εθισμό. «Κάθε άνθρωπος ενεργοποιείται από διαφορετικά ερεθίσματα και δεν ξέρουμε ακριβώς γιατί», δηλώνει.
Απαγόρευση
Πώς μπορούμε, λοιπόν, να λύσουμε το πρόβλημα της υπερδιέγερσης; «Ενα προφανές παράδειγμα που θα μπορούσε να ρυθμιστεί από τη νομοθεσία είναι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης», λέει ο Μπρέντμποργκ. Τάσσεται υπέρ της απαγόρευσης των κινητών στα σχολεία και των ηλικιακών ελέγχων για την προστασία των παιδιών «που έχουν χαμηλότερη αυτοσυγκράτηση» και παρασύρονται πιο εύκολα. «Θα μπορούσαν να θεσπιστούν ώρες “κλεισίματος” για τους νέους, ώστε το TikTok να κλείνει στις 10 το βράδυ και να μην “ανοίγει” ξανά μέχρι τις 10 το πρωί της επόμενης ημέρας». Μια άλλη λύση θα μπορούσαν να είναι τα αναγκαστικά διαλείμματα κάθε 30 λεπτά. «Στην Κίνα, η οποία δεν είναι μια χώρα από την οποία μου αρέσει να παίρνω πολιτικές ιδέες, υπάρχουν μέγιστοι χρόνοι χρήσης», αναφέρει. Υπάρχει ένα φως στον ορίζοντα, τουλάχιστον όσον αφορά τα τρόφιμα. Το Ozempic, που παρασκευάζεται από τη Novo Nordisk, έχει ηγηθεί της επίθεσης για τα φάρμακα απώλειας βάρους, που λειτουργούν εξαπατώντας τον εγκέφαλο, ώστε να αισθάνεται ότι έχει χορτάσει. Η κυκλοφορία αυτού του φαρμάκου έχει συγκλονίσει τη βιομηχανία τροφίμων. «Βλέπουμε τη βιομηχανία τροφίμων να πανικοβάλλεται και να προσλαμβάνει επιστήμονες για να αναπτύξουν τρόφιμα που θα εμποδίζουν τις επιδράσεις του Ozempic», δηλώνει ο Μπρέντμποργκ.Θα μπορούσε ποτέ να συμβεί αυτό; «Θεωρητικά, ίσως να είναι εφικτό», λέει ανασηκώνοντας τους ώμους του. «Αλλά αυτό απλώς δείχνει ότι η κατάσταση κλιμακώνεται συνεχώς».
ΠΗΓΗ: Times Media Ltd / News Licensing
