Όταν ο Ματ Ντίτκε, ένας επιστήμονας πληροφορικής που μόλις είχε ιδρύσει τη δική του εταιρεία Τεχνητής Νοημοσύνης, έλαβε μια προσφορά εργασίας από τη Meta, την οποία απέρριψε, η Meta διπλασίασε την προσφορά και τον περασμένο μήνα ο Ντίτκε προσχώρησε στην εταιρεία με τετραετές συμβόλαιο ύψους 250 εκατ. δολαρίων. Καθόλου άσχημα για έναν 24χρονο. Το μεγαλύτερο μέρος της συζήτησης σχετικά με τις οικονομικές επιπτώσεις της Τεχνητής Νοημοσύνης αφορά τον φόβο ότι θα προκαλέσει μαζική ανεργία. Δεν νομίζω ότι αυτό θα είναι το πρόβλημα. Κατά τη διάρκεια προηγούμενων περιόδων καινοτομίας, η συνολική ζήτηση εργασίας αυξήθηκε, παρά μειώθηκε.

Η τεχνολογική πρόοδος δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας που δεν είχαμε καν ονειρευτεί, ενώ η υψηλότερη παραγωγικότητα μας επιτρέπει να πληρώνουμε για πράγματα που δεν ξέραμε ότι χρειαζόμασταν, όπως επισκέψεις σε μαγαζιά περιποίησης νυχιών και γυμναστήρια. Η τελευταία επανάσταση θα δημιουργήσει, επίσης, βιομηχανίες που δεν μπορούσαμε να φανταστούμε στο παρελθόν και θα χρειαζόμασταν περισσότερους εργαζομένους σε τομείς όπως η Υγεία, η κοινωνική πρόνοια και η Εκπαίδευση. Το ζήτημα δεν είναι αν υπάρχουν θέσεις εργασίας που πρέπει να καλυφθούν, αλλά πώς θα πληρωθούν, όταν οι τεχνολογικοί γίγαντες μονοπωλούν όλο και μεγαλύτερο μέρος της αξίας που δημιουργεί η οικονομία. Η ανησυχία για το θέμα αυτό αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία και ενώνει τόσο διαφορετικούς θεσμούς, όπως η Συνομοσπονδία Συνδικάτων και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Το κεντρικό πρόβλημα με την τεχνολογία είναι ότι τείνει να καταλήξει σε μονοπώλιο. Οι τεχνολογικοί γίγαντες διαθέτουν τεράστιες αποθήκες δεδομένων, που τους επιτρέπουν να τροποποιούν τους αλγορίθμους τους και να διατηρούν το προβάδισμα έναντι του ανταγωνισμού. Διαθέτουν πρωτοποριακή τεχνογνωσία, που οι νεοεισερχόμενοι στην αγορά δυσκολεύονται να μιμηθούν, καθώς και τεράστια κεφάλαια. Η μόνη εταιρεία που πρόσφατα εισέβαλε στην αγορά είναι η TikTok, η οποία είχε το πλεονέκτημα μιας κλειστής κινεζικής αγοράς, την οποία οι αμερικανικές εταιρείες δεν μπορούν να ανταγωνιστούν. Η έλλειψη ανταγωνισμού οδηγεί σε τεράστια περιθώρια κέρδους. Η Nvidia, η οποία σχεδιάζει τσιπ για τη βιομηχανία Τεχνητής Νοημοσύνης, ανακοίνωσε αυτή την εβδομάδα περιθώριο κέρδους 72% σε έσοδα που αυξήθηκαν κατά 56% στο δεύτερο τρίμηνο του οικονομικού της έτους. Μόλις έγινε η πρώτη εταιρεία αξίας 4 τρισ. δολαρίων, ενώ πριν από επτά χρόνια η Apple έγινε η πρώτη εταιρεία αξίας 1 τρισ. δολαρίων. Το μονοπώλιο σημαίνει ότι ο πλούτος που παράγει η βιομηχανία τεχνολογίας παραμένει, σε μεγάλο βαθμό, στη βιομηχανία τεχνολογίας. Τα χρήματα προορίζονται για τους διευθυντές, τους μετόχους και έναν πολύ μικρό αριθμό υπαλλήλων, όπως ο Ντίτκε, οι οποίοι διαθέτουν τις δεξιότητες που απαιτούνται για τη βελτίωση της Τεχνητής Νοημοσύνης. Η μονοπωλιακή κατάσταση δεν συνιστά νέο πρόβλημα. Στο παρελθόν, η κοινωνία μετρίασε τις συνέπειές της μέσω της ρύθμισης και της φορολογίας.

Η αμερικανική κυβέρνηση κατάφερε να γονατίσει τους «βαρόνους του εγκλήματος» κατά τη Χρυσή Εποχή του ύστερου 19ου αιώνα, θεσπίζοντας αντιμονοπωλιακή νομοθεσία, που περιόρισε τη δύναμη κολοσσών, όπως η Standard Oil του Τζ. Ντ. Ροκφέλερ. Το ίδιο συνέβη και τη δεκαετία του 1980, όταν οι Αρχές διέλυσαν το μονοπώλιο στις τηλεπικοινωνίες. Η φορολόγηση τόσο της ιδιοκτησίας μετοχών όσο και των κερδών των εταιρειών εξασφαλίζει ότι ένα μέρος του πλούτου που δημιουργεί μια εταιρεία καταλήγει στα δημόσια ταμεία. Αλλά αυτή τη φορά είναι διαφορετικά, επειδή οι εταιρείες τεχνολογίας δεν είναι εξαρτημένες από συγκεκριμένες τοποθεσίες, όπως ήταν οι εταιρείες πετρελαίου και τηλεφωνίας. Κερδίζουν τα χρήματά τους στο υπολογιστικό νέφος - από κέντρα δεδομένων που βρίσκονται παντού και οπουδήποτε. Το γεγονός αυτό τους επέτρεψε να ψάξουν σε όλο τον κόσμο για να βρουν τον χαμηλότερο φορολογικό συντελεστή. Και η μόνη κυβέρνηση στην οποία υπόκεινται είναι αυτή της χώρας στην οποία έχουν την έδρα τους και η οποία είναι και η μεγαλύτερη αγορά τους - οι ΗΠΑ. Τα υπόλοιπα κράτη έχουν ελάχιστη εξουσία πάνω τους. Προκειμένου να εμποδίσει τους τεχνολογικούς γίγαντες να εκμεταλλεύονται τις αντιθέσεις μεταξύ των κυβερνήσεων, ο ΟΟΣΑ, ο σύλλογος των πλούσιων χωρών, συμφώνησε το 2021 να επιβάλει ελάχιστο φορολογικό συντελεστή 15% στα εταιρικά έσοδα. Ωστόσο, ο Ντόναλντ Τραμπ αθέτησε τη συμφωνία αυτή και εμποδίζει επίσης τις προσπάθειες άλλων κυβερνήσεων να ρυθμίσουν τη δραστηριότητα των τεχνολογικών γιγάντων. «Οι ψηφιακοί φόροι, η νομοθεσία για τις ψηφιακές υπηρεσίες και οι κανονισμοί για τις ψηφιακές αγορές έχουν σχεδιαστεί για να βλάψουν ή να κάνουν διακρίσεις εις βάρος της αμερικανικής τεχνολογίας», ανέφερε ο Τραμπ στην πλατφόρμα Truth Social την Τρίτη.

Η αναφορά αυτή σχετίζεται με τον νόμο για τις ψηφιακές υπηρεσίες και τον νόμο για τις ψηφιακές αγορές της Ευρώπης, που στοχεύουν στη ρύθμιση των τεχνολογικών κολοσσών, καθώς και με τους φόρους στις ψηφιακές υπηρεσίες που έχουν επιβάλει ορισμένες κυβερνήσεις. Δεδομένου ότι η εμπορική συμφωνία μεταξύ των ΗΠΑ και της Ε.Ε. δεν έχει οριστικοποιηθεί, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι θεωρούν απειλή τη χρήση δασμών για την προώθηση των συμφερόντων των εταιρειών τεχνολογίας. Η ανισορροπία ισχύος μεταξύ της αμερικανικής κυβέρνησης και των τεχνολογικών γιγάντων, από τη μία πλευρά, και των κυβερνήσεων του υπόλοιπου κόσμου, από την άλλη, ήδη εκδηλώνεται με τη μορφή ενός αυξανόμενου χάσματος ευημερίας. Πριν από είκοσι χρόνια, το ΑΕΠ ανά άτομο στις ΗΠΑ ήταν περίπου το ίδιο με αυτό της Βρετανίας. Τώρα είναι ξανά περισσότερο από το μισό. Μεγάλο μέρος της ανισότητας οφείλεται στη βιομηχανία τεχνολογίας, η οποία υπολογίζεται ότι ήταν υπεύθυνη για περίπου το ένα τρίτο της αμερικανικής ανάπτυξης την τελευταία δεκαετία. Φέτος, η αξία της κατασκευής κέντρων δεδομένων στις ΗΠΑ αναμένεται να είναι υψηλότερη από εκείνη των επενδύσεων σε γραφεία. Ο Τραμπ κάνει ό,τι μπορεί για να καταστρέψει την αμερικανική οικονομία, αλλά η δυναμική της φαίνεται να αντισταθμίζει τις προσπάθειές του. Και αν η Τεχνητή Νοημοσύνη ανταποκριθεί έστω και στο ελάχιστο στις προσδοκίες, το χάσμα μεταξύ των ΗΠΑ και του υπόλοιπου κόσμου πιθανότατα θα μεγαλώσει.

Αν και οι ρίζες του προβλήματος αυτού βρίσκονται στην τεχνολογία και την οικονομία, οι συνέπειές του είναι πολιτικές και κάθε λύση πρέπει να είναι επίσης πολιτική. Ο Γιάνης Βαρουφάκης, πρώην υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας, ο οποίος επινόησε τον όρο «τεχνοφεουδαρχία» για να περιγράψει τη σχέση μεταξύ των τεχνολογικών γιγάντων και των ανθρώπων, προτείνει τη συλλογική ιδιοκτησία των εταιρειών από τους εργαζομένους και, κατά συνέπεια, το τέλος του καπιταλισμού. Ο οικονομολόγος Τόνι Κέρζον Πράις, που στο παρελθόν εργάστηκε στην Ντάουνινγκ Στριτ 10, ακολουθεί μια λιγότερο ριζοσπαστική γραμμή: ίδρυσε την 1η Διεθνή Ενωση Δεδομένων, με στόχο να δώσει στους ανθρώπους τον έλεγχο των προσωπικών τους δεδομένων. Αναμφίβολα, θα προκύψουν και άλλες ιδέες. Αλλά, για να λειτουργήσει οποιαδήποτε λύση, οι άνθρωποι πρέπει να έχουν επίγνωση του προβλήματος. Σταματήστε να σκρολάρετε σαν υπνωτισμένοι...


ΠΗΓΗ: Times Media Ltd / News Licensing