Το νησί της Βαλτικής όπου οι κάτοικοι προετοιμάζονται για πόλεμο

Μια γάτα που πήρε το όνομά της από την Αμερικανίδα τραγουδίστρια μπλουζ Μπέσι Σμιθ κομματιάζει διακριτικά ένα ποντίκι στο γκαζόν, καθώς ο ήλιος δύει πάνω από την ήσυχη περιοχή Χόγκραν στο σουηδικό νησί Γκότλαντ. Στα βάθη του υπογείου της, η Χέλενα Ντάβιντσον συγκεντρώνει προμήθειες για μια εισβολή που ελπίζει να μην συμβεί ποτέ.

Η 60χρονη υπεύθυνη επικοινωνίας της τοπικής εταιρείας δημόσιας στέγασης έχει αποθηκεύσει ένα ραδιόφωνο με χειροκίνητη φόρτιση, λάδι για λάμπες, κουτιά με σπίρτα, σετ μαγειρικής, κονσερβοποιημένα έτοιμα γεύματα, φορτιστές μπαταρίας και ακόμη και μια αντλία νερού σε περίπτωση πλημμύρας. Μέχρι πρόσφατα, τέτοιου είδους εξοπλισμός θα ήταν προνόμιο των ειδικών στην προετοιμασία για την ημέρα της τελικής κρίσης. Στην περίπτωση αυτή, όμως, το συγκεκριμένο προνόμιο αποτελεί μέρος ενός από τα πιο προηγμένα προγράμματα προετοιμασίας για καταστροφές στην Ευρώπη.

Το Γκότλαντ, ένα στρατηγικό σημείο-κλειδί που βρίσκεται σχεδόν στο κέντρο της Βαλτικής Θάλασσας, ξεκίνησε ένα πρόγραμμα με την ονομασία Stark Socken («Ισχυρή Ενορία»), στο πλαίσιο του οποίου το ένα τρίτο των 92 ενοριών του νησιού καταρτίζουν λεπτομερή σχέδια για το πώς θα επιβιώσουν σε περίπτωση ρωσικής επίθεσης ή άλλου είδους κρίσης.

Στο Χόγκραν, ένα χωριό με λίγο περισσότερους από 200 κατοίκους κοντά στη Βίσμπυ, την πρωτεύουσα του νησιού, το σχέδιο έκτακτης ανάγκης περιλαμβάνει μέτρα για διάφορες καταστάσεις, από το χτύπημα της καμπάνας της μεσαιωνικής εκκλησίας ως σήμα κινητοποίησης έως τον τρόπο διαβίβασης μηνυμάτων στα νοικοκυριά σε περίπτωση διακοπής των τηλεπικοινωνιών.

«Έχουμε καταρτίσει καταλόγους για την πρόσβαση σε νερό και θέρμανση: ποιος διαθέτει τζάκι όπου μπορούμε να μαγειρέψουμε, ποιος έχει αποθέματα βενζίνης, ποιος διαθέτει χειροκίνητη αντλία νερού. Είμαστε καλά προετοιμασμένοι», δήλωσε η Ντάβιντσον.

Κατά μία έννοια πρόκειται για την αφύπνιση μιας αρχαίας μυϊκής μνήμης. Για αιώνες, ο έλεγχος των θαλάσσιων διαδρομών της Βαλτικής από το Γκότλαντ το έχει καταστήσει περιζήτητο λάφυρο για διάφορες περιφερειακές δυνάμεις. Το 1808, στο αποκορύφωμα των Ναπολεόντειων πολέμων, οι Ρώσοι πραγματοποίησαν μια αμφίβια απόβαση και κατέλαβαν το νησί, παρά τις προσπάθειες να συγκροτηθεί μια αμυντική δύναμη από τους ντόπιους αγρότες. Οι Σουηδοί το ανακατέλαβαν λίγες εβδομάδες αργότερα, μετά από ναυτικό αποκλεισμό με τη βοήθεια των Βρετανών. Οι κάτοικοι του Γκότλαντ, ωστόσο, δεν ξέχασαν ποτέ το μάθημα αυτό.

Ο Αλφ Σόντερμαν, επικεφαλής της πολιτικής άμυνας στο Γκότλαντ, ο οποίος στο παρελθόν υπηρέτησε στον σουηδικό στρατό στο νησί, δήλωσε: «Παρόλο που έχει περάσει πολύς καιρός, νομίζω ότι αρκεί να γνωρίζουμε ότι υπάρχει η πιθανότητα [για επίθεση] και αυξημένο ενδιαφέρον». Ως απάντηση στην ολοκληρωτική εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Σουηδία όχι μόνο προσχώρησε στο ΝΑΤΟ και άρχισε να ενισχύει το πρόσφατα ανασυγκροτημένο στρατιωτικό σύνταγμα στο Γκότλαντ, αλλά και επένδυσε σημαντικά στην πολιτική προστασία.

Η Μάγια Άλαρντ, ιδρύτρια της πρωτοβουλίας «Ισχυρή Ενορία», δήλωσε ότι η ιδέα ήταν να δοθεί στους πολίτες μια πλατφόρμα για να αποφασίσουν ποιος θα παρέχει βασικά αγαθά όπως θέρμανση, πόσιμο νερό, τρόφιμα, ηλεκτρικό ρεύμα, πρώτες βοήθειες και ακόμη και ψυχοκοινωνική υποστήριξη σε περίπτωση καταστροφής. «Η βάση της πολιτικής άμυνας είναι το σπίτι», δήλωσε. «Στο Γκότλαντ υπάρχει πολλή γνώση σχετικά με την ετοιμότητα και την ασφάλεια, και σκέφτηκα ότι η συνένωση αυτής της ανάγκης και της γνώσης θα καθιστούσε την ετοιμότητα περιεκτική και κατανοητή για όλους. Και οι ενορίες είναι ένα καταπληκτικό σημείο επαφής».

Το Γκότλαντ έχει ασχοληθεί με αυτά τα ζητήματα παλαιότερα σε σχέση με την ηπειρωτική χώρα, επειδή είναι πιο απομονωμένο και εκτεθειμένο. Το νησί εξαρτάται από πλοία και υποβρύχια καλώδια για την ενέργεια, τις επικοινωνίες και τον εφοδιασμό σε τρόφιμα. Αυτή η ευπάθεια τονίστηκε από δύο διακοπές ρεύματος σε ολόκληρο το νησί τις τελευταίες εβδομάδες, οι οποίες προκλήθηκαν από βλάβες σε ένα μόνο σημείο του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας.

Τον Μάρτιο, μια αντλία σε μία από τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας νερού του Γκότλαντ τέθηκε εκτός λειτουργίας όταν ένας άγνωστος έκοψε το ηλεκτρικό καλώδιο, αν και δεν υπάρχουν ενδείξεις σαμποτάζ. Οι κάτοικοι του Γκότλαντ είναι ιδιαίτερα περήφανοι για το γεγονός ότι τα σχέδια έκτακτης ανάγκης τους έχουν καταρτιστεί μέσω συναντήσεων γειτόνων και δεν έχουν επιβληθεί από τις περιφερειακές αρχές ή τη Στοκχόλμη. Το πιλοτικό πρόγραμμα έχει αποτελέσει αντικείμενο αρκετών αποστολών διερεύνησης από χώρες της Βαλτικής.

Ο σουηδικός στρατός είναι επίσης ικανοποιημένος. Ο συνταγματάρχης Νταν Ράσμουσεν, διοικητής του συντάγματος P18 Γκότλαντ, δήλωσε: «Η Σουηδία έχει παραδοσιακά συμπεριλάβει ολόκληρη την κοινωνία σε αυτό που ονομάζεται ολική άμυνα, κατά την οποία οι πολιτικοί και οι στρατιωτικοί τομείς της άμυνας συμπράττουν και συνεργάζονται. Πιστεύω ότι αυτή είναι μια πολύ καλή πρωτοβουλία εδώ στο Γκότλαντ, όπου διαπιστώνουμε ότι η κρίση ή ο πόλεμος δεν είναι μόνο θέμα που αφορά τον στρατό, αλλά και ολόκληρη την κοινωνία».

 Η Άλαρντ ανέφερε ότι το πρόγραμμα είχε ήδη αποφέρει οφέλη σε καιρό ειρήνης, δημιουργώντας στενότερους δεσμούς μεταξύ των κοινοτήτων και μειώνοντας την μοναξιά. Αυτό έχει επίσης μειώσει τις ανησυχίες της Ντάβιντσον για το μέλλον. «Νιώθω έτοιμη αν συμβεί κάτι», είπε. «Αλλά δεν θα τα κατάφερνα χωρίς τους γείτονές μου».