Δίπλα στη συνταγή της Coca-Cola και την ανάπτυξη των πυρηνικών υποβρυχίων, οι διαβουλεύσεις για την απονομή του βραβείου Νόμπελ Ειρήνης είναι μια από τις πιο μυστικοπαθείς διαδικασίες στον πλανήτη.

Οι εμπλεκόμενοι Νορβηγοί αξιωματούχοι έχουν ορκιστεί απόλυτη εχεμύθεια και ακόμη και ο ετήσιος κατάλογος των υποψηφίων κρατείται μυστικός για 50 χρόνια. Περιστασιακά, όμως, διαρρέουν κάποιες σκόρπιες πληροφορίες. Το 2018, ο Άσλε Τόγια, ο οποίος είναι τώρα αντιπρόεδρος της επιτροπής, αποκάλυψε ότι ένας εκπρόσωπος ομάδας συμφερόντων ενός ξένου ηγέτη τον είχε πάει στο Disney World και ένας άλλος του είχε προτείνει να επισκεφτεί έναν οίκο ανοχής. Εκείνος αρνήθηκε.

Ο Κιμ Ντε-τζουνγκ, ο πρόεδρος της Νότιας Κορέας που κέρδισε το βραβείο το 2000, αποκαλύφθηκε αργότερα ότι διεξήγαγε μια εντατική και εκλεπτυσμένη εκστρατεία επιρροής, καλοπιάνοντας αξιωματούχους και δημοσιογράφους στο νορβηγικό και το σουηδικό κατεστημένο. Ακόμη και με αυτά τα δεδομένα, οι έμπειροι παρατηρητές έμειναν έκπληκτοι από την επιθετική άσκηση πίεσης από τον πρόεδρο Τραμπ πριν από την ανακοίνωση του φετινού βραβευθέντος την Παρασκευή.

Ο Στιβ Γουίτκοφ, ο επικεφαλής απεσταλμένος του για τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, πρότεινε ότι η νορβηγική επιτροπή θα προκαλούσε «μεγάλη προσβολή για την Αμερική» εάν δεν τιμούσε τα διπλωματικά επιτεύγματα του Τραμπ. Ο Μάρκο Ρούμπιο, ο υπουργός Εξωτερικών του, έχει ασκήσει τόσο ανοιχτά όσο και κρυφά πιέσεις προς αρκετούς Ευρωπαίους ηγέτες.

Ο ίδιος ο Τραμπ φέρεται να έθεσε το θέμα σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχε με τον Γενς Στόλτενμπεργκ, τον υπουργό Οικονομικών της Νορβηγίας και πρώην γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ.

«Δεν έχουμε ξαναδεί κάτι παρόμοιο με αυτό που κάνει ο Ντόναλντ Τραμπ τον τελευταίο περίπου χρόνο», δήλωσε ο Κρίστοφερ Ρένεμπεργκ, αναλυτής εξωτερικής πολιτικής στη νορβηγική εφημερίδα Aftenposten. «Θα επιβάλει πρόσθετο δασμό στη Νορβηγία αν δεν πάρει αυτό το βραβείο; Θα ακυρώσει συμβάσεις για νορβηγικές εταιρείες στις ΗΠΑ; Δεν το γνωρίζουμε. Πριν από ένα χρόνο θα ήταν αδιανόητο να το κάνει αυτό ένας πρόεδρος των ΗΠΑ, αλλά τώρα ... δεν ακούγεται ανέφικτο».

 

Ποιος θα αποφασίσει;

Το αν ο Τραμπ θα καταφέρει αυτό που θέλει, θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την προθυμία και τα σταθερά νεύρα των πέντε μελών της επιτροπής.

Επικεφαλής της είναι ο Γιέργκεν Βάτνε Φρίντνες, 41 ετών, ένας χαρισματικός απόφοιτος του Πανεπιστημίου Γιορκ και οπαδός της Liverpool FC, ο οποίος πέρυσι έγινε ο νεότερος πρόεδρος στην ιστορία του θεσμού.

Ο Φρίντνες, ο οποίος επίσημα είναι πολιτικά ουδέτερος, αλλά πολύ αγαπητός στο κυβερνών Εργατικό Κόμμα της Νορβηγίας, έχει περάσει από διάφορες οργανώσεις για τα ανθρώπινα και πολιτικά δικαιώματα στην καριέρα του. Είναι ευρύτερα γνωστός για τη διαχείριση του μνημείου για τη σφαγή της Ουτόγια το 2011, όταν ο ακροδεξιός Άντερς Μπρέιβικ δολοφόνησε 69 ακτιβιστές των Εργατικών σε μια θερινή κατασκήνωση στο νησί.

Εξίσου εντυπωσιακή είναι η νεότητά του και η αίσθηση των διαλυμένων ιδανικών που μοιράζεται με πολλά άλλα μέλη της συνομοταξίας του. «Μεγάλωσα μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, όταν η δημοκρατία φαινόταν ασταμάτητη και ο πυρηνικός αφοπλισμός ρεαλιστικός», δήλωσε ο Φρίντνες κατά την απονομή του Νόμπελ Ειρήνης 2024 πριν από ένα χρόνο. «Η γενιά μου έζησε μια αισιόδοξη φούσκα στην ιστορία. Αυτή η εποχή έχει τελειώσει».

Από πολιτική άποψη, ο Φρίντνες είναι αρκετά μυστικοπαθής. Αυτό δεν μπορεί να ειπωθεί για τον 51χρονο Τόγια, ο οποίος παρακολούθησε τη δεύτερη προεδρική ορκωμοσία του Τραμπ τον Ιανουάριο και τη χαρακτήρισε στη συνέχεια ως ένα «φοβερό πάρτι».

Ο Τόγια δεν έχει καταβάλει καμία προσπάθεια να αποκρύψει τις συντηρητικές του τάσεις. Υπό την ιδιότητά του ως πολιτικός αναλυτής έχει επανειλημμένα υποστηρίξει ότι ο Τραμπ και το πολιτικό του κίνημα πρέπει να αντιμετωπίζονται με πιο διαφοροποιημένο τρόπο και ότι η επιτυχία τους θα πρέπει να ωθήσει τους φιλελεύθερους του κατεστημένου να αμφισβητήσουν τις παραδοχές τους.

Από τα υπόλοιπα τρία μέλη της επιτροπής, η Αν Ένγκερ, 75 ετών, πρώην επικεφαλής του Κόμματος Κέντρου, δεν έχει δώσει πολλές ενδείξεις για τις προτιμήσεις της. Ωστόσο, η Γκρι Λάρσεν, 49 ετών, μια καλά δικτυωμένη πρώην πολιτικός του Εργατικού Κόμματος και επικεφαλής μιας μεγάλης νορβηγικής ανθρωπιστικής οργάνωσης, έχει προηγουμένως εκφράσει τη λύπη της για τις επιπτώσεις των περικοπών του Τραμπ στις αμερικανικές δαπάνες βοήθειας.

Η Κριστίν Κλέμετ, 68 ετών, συντηρητική πρώην υπουργός Παιδείας που διευθύνει επίσης μια φιλελεύθερη δεξαμενή σκέψης, δημοσίευσε αρκετές αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που ήταν επικριτικές για τον Τραμπ κατά τη διάρκεια της πρώτης προεδρίας του, πριν διοριστεί στην επιτροπή.

Ποιοι είναι οι διεκδικητές;

Οι εκτιμήσεις των εταιρειών στοιχημάτων για τις πιθανότητες του Τραμπ διαφέρουν αρκετά. Ενώ ορισμένοι από αυτούς τον τοποθετούν ως φαβορί, ορισμένοι προσφέρουν αποδόσεις 11-2 ή και περισσότερο.

Οι άλλοι υποψήφιοι που αναφέρονται συχνά κυμαίνονται από τη Γιούλια Ναβάλναγια, τη χήρα του Ρώσου ακτιβιστή της αντιπολίτευσης Αλεξέι Ναβάλνι, μέχρι την υπηρεσία βοήθειας του ΟΗΕ στην Παλαιστίνη και ένα δίκτυο πρωτοβουλιών ανθρωπιστικής βοήθειας στο Σουδάν.

Στο Polymarket, μια πλατφόρμα όπου οι επενδυτές κρυπτονομισμάτων μπορούν να στοιχηματίζουν σε ένα ευρύ φάσμα γεγονότων, οι πελάτες έχουν υπονοήσει μόνο 3% πιθανότητα να κερδίσει ο Τραμπ.

Το ειρηνευτικό του σχέδιο για τη Γάζα έχει γενικά τύχει καλής υποδοχής στη Νορβηγία. Τις τελευταίες ημέρες έχει επίσης δηλώσει ότι είναι ανοιχτός στην επέκταση μιας συμφωνίας για τον έλεγχο των πυρηνικών όπλων με τη Ρωσία, γεγονός που θα τον έκανε ακόμη πιο αγαπητό στην επιτροπή. Ωστόσο, οι διπλωμάτες λένε ότι οι παράγοντες αυτοί πιθανώς θα υπερτερούσαν της διάλυσης του μηχανισμού κρατικής βοήθειας των ΗΠΑ, των επιθέσεών του στην καθαρή ενέργεια, του ιστορικού του για τα ανθρώπινα δικαιώματα και των απειλών του να προσαρτήσει τη Γροιλανδία.

Προηγούμενοι νικητές που προκάλεσαν αναστάτωση

Υπήρξαν περιπτώσεις στο παρελθόν που η επιτροπή απένειμε το βραβείο σε παγκόσμιους ηγέτες που έκαναν διπλωματικές ανακαλύψεις παρά το γεγονός ότι αναστάτωσαν τη νορβηγική κατεστημένη γνώμη με άλλους τρόπους.

Το 1906, το απένειμαν στον Αμερικανό πρόεδρο Θίοντορ Ρούσβελτ για τη μεσολάβηση για τον τερματισμό του ρωσοϊαπωνικού πολέμου ένα χρόνο νωρίτερα, παρόλο που ήταν ένας σφοδρός ιμπεριαλιστής που είχε διεκδικήσει με πολεμικό τρόπο τα συμφέροντα των ΗΠΑ στη Λατινική Αμερική.

Πιο περιβόητος, ο Χένρι Κίσινγκερ βραβεύτηκε με Νόμπελ Ειρήνης το 1973 για τη διαπραγμάτευση της αποχώρησης των ΗΠΑ από το Βιετνάμ, παρόλο που οι μάχες συνεχίζονταν ακόμη εκείνη την εποχή και δέχθηκε έντονη κριτική για την ενορχήστρωση μιας σειράς πραξικοπημάτων και στρατιωτικών επεμβάσεων σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο είναι επίσης πιθανό η τακτική πίεσης του Τραμπ να γυρίσει μπούμερανγκ και να προκαλέσει αλλεργική αντίδραση.

Ο Ρένεμπεργκ υπενθύμισε ότι το 2010 ένας Κινέζος αξιωματούχος είχε προειδοποιήσει τον Γιούνας Γκαρ Στόρε, ο οποίος ήταν τότε υπουργός Εξωτερικών της Νορβηγίας και σήμερα είναι πρωθυπουργός, ότι θα υπήρχαν σοβαρές συνέπειες εάν το βραβείο πήγαινε στον αντιφρονούντα ακτιβιστή για τα ανθρώπινα δικαιώματα, Λιου Σιαομπό.

Ο Στόρε μετέφερε το μήνυμα σε ένα μέλος της επιτροπής, αλλά ο Τύπος έμαθε για τον εκβιασμό και έγινε σκάνδαλο. Τελικά, ο Λιου πήρε το βραβείο ούτως ή άλλως.

Ένας Ευρωπαίος αξιωματούχος δήλωσε ότι ήταν «αδιανόητο» να κερδίσει ο Τραμπ. «Η επιτροπή είναι βέβαια όσο πιο ανεξάρτητη μπορεί να είναι, δεδομένου ότι αποτελείται από προηγούμενους βουλευτές, αλλά ένα βραβείο στον Τραμπ θα είχε ως αποτέλεσμα μια λαϊκή έκκληση για τον τερματισμό της όλης υπόθεσης», δήλωσε η πηγή. «Κατά την άποψή μου είναι πολύ πιο εύλογο ότι αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα βραβείο κατά του Τραμπ, το οποίο υμνεί την παγκόσμια τάξη, τη νομιμότητα και την πολυμέρεια».

ΠΗΓΗ: Times Media Ltd / News Licensing