Η Ρωσία χρησιμοποιεί βρετανική τεχνολογία για να εντοπίζει υποβρύχια του ΝΑΤΟ

Ένα δίκτυο που συνδέεται με Ρώσους κατασκόπους στρατολόγησε ανυποψίαστες βρετανικές εταιρείες για να βοηθήσουν στην κατασκευή της υποβρύχιας άμυνας του προέδρου Πούτιν στην Αρκτική για σχεδόν μια δεκαετία, όπως διαπίστωσε έρευνα των Times. Σύμφωνα με έγγραφα που διέρρευσαν, το δίκτυο παρέκαμψε τις κυρώσεις και τους ελέγχους εξαγωγής προκειμένου να αγοράσει ευαίσθητη υποβρύχια τεχνολογία και ερευνητικά σκάφη αξίας άνω των 50 εκατομμυρίων ευρώ από την Ευρώπη, τις ΗΠΑ, τον Καναδά και την Ιαπωνία μεταξύ του 2014 και του περασμένου έτους.

Αγόρασε εξαρτήματα υψηλής τεχνολογίας βρετανικής κατασκευής αξίας άνω του 1 εκατομμυρίου λιρών, όπως αισθητήρες και τηλεχειριζόμενα οχήματα, τα οποία βοήθησαν στην κατασκευή του ρωσικού συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης που ανιχνεύει υποβρύχια του ΝΑΤΟ στον Αρκτικό Ωκεανό και προστατεύει τα πυρηνικά όπλα της Ρωσίας. Μεταξύ αυτών ήταν ένα μη επανδρωμένο όχημα που χρησιμοποιείται για την έρευνα και την τοποθέτηση καλωδίων και ένας ηχητικός αισθητήρας, κατάλληλος για «εργασίες υδρογραφικής έρευνας». Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι οι βρετανικές εταιρείες έχουν διαπράξει κάποιο αδίκημα. Τα ευρήματα προέκυψαν από την έρευνα «Ρωσικά Μυστικά», η οποία διεξήχθη από τους Times, τη Διεθνή Κοινοπραξία Ερευνητών Δημοσιογράφων και 11 άλλα πρακτορεία. Οι αποκαλύψεις προκάλεσαν εκκλήσεις προς το Υπουργείο Επιχειρήσεων και Εμπορίου να διασφαλίσει ότι το καθεστώς κυρώσεων του Ηνωμένου Βασιλείου μπορεί να αντιμετωπίσει τις προσπάθειες παράκαμψής του.

Με αφορμή την έρευνα, η νταμ Έμιλι Θόρνμπερι, πρόεδρος της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων της Βουλής των Κοινοτήτων, δήλωσε: «Ένα καθεστώς κυρώσεων είναι τόσο καλό όσο και η επιβολή του. Ένα ισχυρό καθεστώς κυρώσεων πρέπει να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει εξελιγμένες προσπάθειες παράκαμψής του, αλλιώς δεν έχει νόημα. Δεν πρέπει να φοβόμαστε να δράσουμε δυναμικά, αν χρειαστεί, για να διασφαλίσουμε ότι οι κανόνες λαμβάνονται σοβαρά υπόψη.» Μεταξύ των αγαθών που αγοράστηκαν από το δίκτυο προμηθειών ήταν εκατοντάδες χιλιόμετρα καλωδίων οπτικών ινών από την Ιαπωνία, υποβρύχιες κεραίες από τη Νορβηγία και ένα σόναρ υψηλής τεχνολογίας από τις ΗΠΑ, το οποίο είναι σχεδιασμένο για βάθη έως και 6.000 μέτρα. Όλες οι συναλλαγές μεταξύ βρετανικών εταιρειών και του δικτύου πραγματοποιήθηκαν μεταξύ 2014 και 2021. Στη Ρωσία έχουν επιβληθεί κυρώσεις από το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλες δυτικές χώρες μετά την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014.

Το 2019 το Ηνωμένο Βασίλειο επέβαλε ελέγχους στις εξαγωγές μιας σειράς υποβρύχιων σκαφών και συναφούς εξοπλισμού, λογισμικού και τεχνολογίας προς τη Ρωσία, επικαλούμενο ανησυχίες για την εθνική ασφάλεια λόγω των αναπτυσσόμενων δυνατοτήτων του να εντοπίζει, να έχει πρόσβαση και να διακόπτει υποθαλάσσια καλώδια. Από το 2022 το Ηνωμένο Βασίλειο έχει επιβάλει κυρώσεις στην εξαγωγή ενός μεγαλύτερου εύρους μηχανημάτων προς τη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένων μηχανημάτων για την κατασκευή οπτικών ινών. Η Mostrello Commercial, η κυπριακή εταιρεία που βρίσκεται στην καρδιά του δικτύου, υπέστη κυρώσεις πέρυσι από το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ στο πλαίσιο μέτρων που στόχευαν επιχειρήσεις οι οποίες υποστήριζαν το στρατιωτικό βιομηχανικό σύστημα της Ρωσίας. Η εταιρεία αποτελούσε μέρος ενός δικτύου που «τοποθετούσε καλώδια για τη ρωσική κυβέρνηση», σύμφωνα με τα έγγραφα των αμερικανικών κυρώσεων.

Ο Αλεξάντερ Σνιάκιν, ένας επιχειρηματίας από τη Ρωσία και την Κιργιζία, ο οποίος διοικούσε την Mostrello Commercial, καταδικάστηκε σε τέσσερα χρόνια και δέκα μήνες φυλάκιση τον περασμένο μήνα από γερμανικό δικαστήριο, αφού κρίθηκε ένοχος για την πώληση ευαίσθητης στρατιωτικής τεχνολογίας στη Ρωσία μέσω της εταιρείας του, μετά από έρευνα της Bundesamt fur Verfassungsschutz, της γερμανικής υπηρεσίας που αντιστοιχεί στη MI5. Οι Γερμανοί εισαγγελείς δήλωσαν ότι η εταιρεία ήταν βιτρίνα για ένα ρωσικό δίκτυο προμηθειών, σκοπός του οποίου ήταν να εξοπλίσει το ρωσικό πρόγραμμα υποβρύχιας αναγνώρισης «Project Harmony», ένα δίκτυο υποβρύχιων μικροφώνων, σόναρ και άλλης τεχνολογίας που έχει σχεδιαστεί για τον εντοπισμό υποβρυχίων του ΝΑΤΟ που εισέρχονται στην Αρκτική.

Από τις αρχές του 2021 έως τον Οκτώβριο του περασμένου έτους, ο Σνιάκιν προμήθευσε μέσω της εταιρείας του εξοπλισμό ανίχνευσης «διπλής χρήσης», ο οποίος είναι μη στρατιωτικής προέλευσης αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί για στρατιωτικούς σκοπούς. Υπάρχουν ενδείξεις ότι τουλάχιστον κάποια τμήματα του δικτύου βρίσκονταν κοντά στις ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών. Οι εισαγγελείς ισχυρίζονται ότι ο Σνιάκιν γνώριζε ότι τα αγαθά μεταπωλούνταν στη Ρωσία μέσω εταιρειών, κάτι που ο ίδιος αρνήθηκε. Οι γερμανικές εισαγγελικές αρχές δήλωσαν ότι το 2021 ένας υπάλληλος της Mostrello Commercial επικοινώνησε με τη βρετανική εταιρεία Tritech για να λάβει προσφορά για ένα Gemini NBI, ένα σόναρ που μπορεί να λειτουργήσει σε θαλάσσιο νερό βάθους έως και 4.000 μέτρων. Στην Tritech δόθηκαν ψευδείς πληροφορίες ότι ο τελικός χρήστης ήταν η Mostrello Cyprus, αναφέρεται στο κατηγορητήριο. Ο Σνιάκιν έλαβε 89.328 ευρώ από μια ρωσική τράπεζα για τη συμφωνία, αλλά η σύμβαση δεν εκπληρώθηκε επειδή η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία. Το εμπορικό τμήμα δήλωσε: «Έχουμε εισαγάγει το πιο ολοκληρωμένο πακέτο κυρώσεων που έχει ποτέ επιβληθεί σε βάρος μιας μεγάλης οικονομίας, συμπεριλαμβανομένης της απαγόρευσης της εξαγωγής υποβρύχιων σκαφών και της σχετικής τεχνολογίας.» Η Mostrello και η Tritech δεν απάντησαν όταν τους ζητήθηκε να σχολιάσουν.