Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν: Από αδίστακτος παρίας σε εκσυγχρονιστής ρεαλιστής

Για τους συνεργάτες και τους έμπιστούς του, ο πρίγκιπας διάδοχος της Σαουδικής Αραβίας είναι εξωστρεφής, γοητευτικός και έχει εκπληκτική μνήμη και παρατηρητικότητα. Θα παρακολουθήσει υπομονετικά μακροσκελείς παρουσιάσεις προτού παρατηρήσει μια αντίφαση μεταξύ της προβαλλόμενης διαφάνειας και μιας άλλης που προβλήθηκε στην αρχή της παρουσίασης, όπως περιέγραψε ένας αξιωματούχος. Για τον υπόλοιπο κόσμο, ο Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν είναι ένας φιλόδοξος, μερικές φορές απερίσκεπτος βασιλικός ηγέτης, ο οποίος ηγήθηκε ενός μποϊκοτάζ του Κατάρ, επέβλεψε έναν πόλεμο στην Υεμένη, συνέλαβε τον πρωθυπουργό του Λιβάνου και ξεκίνησε μια θεαματική διαμάχη με τον Καναδά, όλα αυτά σε διάστημα τριών ετών μετά τον διορισμό του ως υπουργός Άμυνας το 2015 και ως πρίγκιπας διάδοχος το 2017

Η δολοφονία του Τζαμάλ Κασόγκι, ενός πρώην πράκτορα των σαουδαραβικών μυστικών υπηρεσιών που μετατράπηκε σε αντιφρονούντα, στο προξενείο του βασιλείου στην Κωνσταντινούπολη το 2018 σφράγισε τη φήμη του πρίγκιπα στη Δύση ως παρία. Έχει αρνηθεί κατηγορηματικά ότι γνώριζε ότι οι πράκτορές του θα διαμέλιζαν τον αρθρογράφο της Washington Post και θα διέλυαν τη σορό του σε μια λεκάνη με οξύ. Η CIA κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο πρίγκιπας είχε εγκρίνει μια αποστολή «σύλληψης ή θανάτωσης».

Ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος ήταν τότε πρόεδρος και τώρα ετοιμάζεται να υποδεχθεί τον πρίγκιπα Μοχάμεντ στην πρώτη του επίσκεψη στην Ουάσινγκτον μετά τη δολοφονία, είχε πει ότι προσπάθησε να προστατεύσει τον πρίγκιπα, με τον οποίο είχε αναπτύξει προσωπικούς και επιχειρηματικούς δεσμούς. Μετά τη δολοφονία του Κασόγκι, οι δυτικές πρωτεύουσες απέφευγαν τον πρίγκιπα και εκείνος έστρεψε το βλέμμα του προς το εσωτερικό. Ένας άνδρας που έκλεισε πρόσφατα τα 40 και που, σε αντίθεση με άλλους Σαουδάραβες βασιλικούς ηγέτες, είχε σπουδάσει και ζήσει όλη του τη ζωή στο βασίλειο, ξεκίνησε σχέδια για την αναμόρφωση της υπερσυντηρητικής χώρας. Με τις μεταρρυθμίσεις του εξουδετερώθηκε η θρησκευτική αστυνομία και τερματίστηκε ο διαχωρισμός των δύο φύλων σε πολλούς δημόσιους χώρους, ενώ επιτέλους επέτρεψε στις γυναίκες να οδηγούν. Το Ριάντ, που κάποτε ήταν γνωστό ως μια μουντή και άσχημη πρωτεύουσα στην έρημο που είχε ελάχιστα να προσφέρει στον τομέα της ψυχαγωγίας, άρχισε να φιλοξενεί μουσικά φεστιβάλ και συναυλίες που προσέλκυαν τουρίστες από τις γειτονικές χώρες του Κόλπου και σκανδάλισαν τους κληρικούς, ορισμένοι από τους οποίους μπήκαν στη φυλακή επειδή διαφώνησαν. Η πόλη ετοιμάζεται τώρα να φιλοξενήσει την Παγκόσμια Έκθεση το 2030 και το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου τέσσερα χρόνια αργότερα.

Οι κοινωνικές μεταρρυθμίσεις συνοδεύτηκαν από αυτό που ορισμένοι Σαουδάραβες έχουν περιγράψει ως οικονομική θεραπεία σοκ. Οι επιδοτήσεις περικόπηκαν και εισήχθη ΦΠΑ 15%, προς μεγάλη δυσαρέσκεια των πολιτών που είχαν συνηθίσει σε γενναιόδωρες παροχές από τη γέννηση μέχρι τον θάνατο. Η ανεργία μειώθηκε, ενώ η ιδιοκατοίκηση αυξήθηκε κατά περισσότερο από 50%. Ο πρίγκιπας, ο οποίος κάποτε θεωρούνταν από ορισμένους στην Ουάσινγκτον ως απειλή για τη σταθερότητα στη Μέση Ανατολή, έχει υιοθετήσει τα τελευταία χρόνια μια ρεαλιστική εξωτερική πολιτική με στόχο να αντιμετωπίσει τα φλέγοντα ζητήματα στη Μέση Ανατολή, ώστε η χώρα του να μπορέσει να επικεντρωθεί στις οικονομικές μεταρρυθμίσεις. Ηγήθηκε μιας προσέγγισης με το Ιράν, απεγκλώβισε τη Σαουδική Αραβία από την Υεμένη και ανέλαβε ρόλο διαμεσολαβητή μεταξύ της Ρωσίας και των ΗΠΑ.

Οι εσωτερικές μεταρρυθμίσεις προσέλκυσαν επικριτές, όπως και η εκκαθάριση των ολιγαρχών που παραδοσιακά λειτουργούσαν ως πυλώνας για το στέμμα. Ήταν κλειδωμένοι στο ξενοδοχείο Ritz Carlton στο Ριάντ, κατηγορούμενοι για διαφθορά, προτού το κράτος τους αποσπάσει δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια, τα οποία θεωρούσε παράνομα κέρδη. Αυτό συνοδεύτηκε από καταστολή των αντιφρονούντων, κατά την οποία σε πολλούς επιβλήθηκαν ποινές πολυετούς κάθειρξης. Όμως, οι αλλαγές του συνέβαλαν στην άνοδο της δημοτικότητάς του μεταξύ των ατόμων κάτω των 35 ετών της Σαουδικής Αραβίας, που αποτελούν το 70% του πληθυσμού, πολλοί από τους οποίους ενδιαφέρονται περισσότερο για τις θέσεις εργασίας, τη στέγαση και την ψυχαγωγία.

Το πιο σημαντικό για τους διεθνείς χρηματοδότες είναι ότι το βασίλειο άρχισε να ξοδεύει χρήματα για τα λεγόμενα «γιγαντιαία έργα», όπως το The Line, το σχέδιο κατασκευής ενός οριζόντιου ουρανοξύστη μήκους 180 χιλιομέτρων και ύψους 500 μέτρων στην έρημο, που είχε ως στόχο να διαφοροποιήσει την οικονομία και να προσελκύσει τουρισμό. Πολλά από τα έργα αυτά παραπαίουν ή περιορίζονται, καθώς το βασίλειο μειώνει τις φιλοδοξίες του και στρέφεται σε επενδύσεις στην τεχνητή νοημοσύνη. Για τον πρίγκιπα Μοχάμεντ, ο χρόνος είναι κρίσιμος. Ο άρρωστος πατέρας του, ο 89χρονος βασιλιάς Σαλμάν, έχει αποσυρθεί ολοένα και περισσότερο από τη διακυβέρνηση και έχει αφήσει τη διακυβέρνηση της χώρας στον γιο του, και ο πρίγκιπας θέλει να λειτουργεί ομαλά μέχρι να ανέλθει τελικά στον θρόνο.