H Ευρώπη ζητά αλλαγές στους κανόνες της ΕΣΔΑ για τις απελάσεις

Η Βρετανία συγκαταλέγεται μεταξύ των περισσότερων από των μισών κρατών μελών που ζητούν αλλαγές στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, ώστε να διευκολυνθεί η απέλαση αλλοδαπών εγκληματιών και η σύναψη συμφωνιών για την επαναπροώθηση μεταναστών σε χώρες εκτός της ΕΕ. Σε κοινή τους δήλωση, 27 από τα 46 μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης ζήτησαν τον περιορισμό της εφαρμογής της συνθήκης σε αλλοδαπούς εγκληματίες.

Στη δήλωση αναφέρεται ότι η ΕΣΔΑ δεν πρέπει να εμποδίζει τα κράτη να απελαύνουν αλλοδαπούς εγκληματίες, ακόμη και αν έχουν δημιουργήσει οικογένεια στη χώρα. Σε αυτό το πλαίσιο, ζητήθηκε επίσης η επιβολή περιορισμών στους αλλοδαπούς παραβάτες που χρησιμοποιούν τη σύμβαση προκειμένου να εμποδίσουν την απέλασή τους με το επιχείρημα ότι κάτι τέτοιο θα οδηγούσε σε απάνθρωπη ή ταπεινωτική μεταχείριση.

Οι χώρες επιθυμούν επίσης αλλαγές που θα διασφαλίζουν ότι η ΕΣΔΑ δεν θα εμποδίζει τα κράτη μέλη να συνάπτουν «καινοτόμες και διαρκείς» συμφωνίες με τρίτες χώρες για την απέλαση μεταναστών. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ο τελικός διαιτητής της σύμβασης, εξέδωσε διαταγή για την αναστολή του προγράμματος απέλασης του Ηνωμένου Βασιλείου προς τη Ρουάντα το 2022. Αν και ο σερ Κιρ Στάρμερ δεν έχει καμία πρόθεση να επαναφέρει τη συμφωνία με τη Ρουάντα, τόσο ο ίδιος όσο και άλλοι Ευρωπαίοι ηγέτες προωθούν προτάσεις για τη δημιουργία κέντρων επαναπροώθησης μεταναστών, στο πλαίσιο των οποίων οι απορριφθέντες αιτούντες άσυλο θα απελαύνονται σε τρίτες χώρες με αντάλλαγμα χρηματικό ποσό.

Τη Βρετανία ακολούθησαν η Ιταλία, η Δανία, οι Κάτω Χώρες, το Βέλγιο, η Αυστρία, η Αλβανία και η Ουκρανία, ενώ αξιοσημείωτες ήταν οι απουσίες της Γαλλίας και της Γερμανίας. Οι χώρες αυτές θεωρούνται ισχυροί παράγοντες στο Συμβούλιο της Ευρώπης, το οποίο εποπτεύει την ΕΣΔΑ, και πιέζουν την ΕΕ να εντείνει τις απελάσεις μεταναστών.

Η κοινή δήλωση των 27 χωρών προχώρησε σημαντικά πέρα από τα επίσημα συμπεράσματα της συνάντησης των υπουργών Δικαιοσύνης και των 46 χωρών στο Στρασβούργο, όπου επιτεύχθηκε συμφωνία για ένα σχέδιο τεσσάρων σημείων σχετικά με τις διαπραγματεύσεις που θα επηρεάσουν την τελική «πολιτική δήλωση» που θα συμφωνηθεί από τα κράτη μέλη τον Μάιο. Ο Αλέν Μπερσέ, γενικός γραμματέας του συμβουλίου, άνοιξε τον δρόμο για τη μεταρρύθμιση, δηλώνοντας ότι υπήρξε συμφωνία για την «προσαρμογή» της σύμβασης, ώστε να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες προκλήσεις, όπως η μετανάστευση.

Ωστόσο, δεν έγινε καμία αναφορά στις συγκεκριμένες αλλαγές που ζητούν τα 27 κράτη μέλη. Αντ' αυτού, δεσμεύτηκε μόνο να «εξετάσει τις προκλήσεις που σχετίζονται με την απέλαση και την επιστροφή αλλοδαπών που έχουν καταδικαστεί για σοβαρά αδικήματα, με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα» και να υποστηρίξει την «εκπόνηση νέας σύστασης για την αποτροπή και την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης μεταναστών».

Επίσης, ανέφερε ότι όλοι πρέπει να έχουν ίση πρόσβαση στα δικαιώματα της ΕΣΔΑ, συμπεριλαμβανομένων των αλλοδαπών εγκληματιών που ζουν στη χώρα. Ο Θεόδωρος Ρουσόπουλος, πρόεδρος της κοινοβουλευτικής συνέλευσης του συμβουλίου και Έλληνας βουλευτής, προειδοποίησε ενάντια σε βεβιασμένες αποφάσεις που υπαγορεύονται από τον «λαϊκισμό». Ο ίδιος δήλωσε: «Η συζήτηση δεν πρέπει να καθοδηγείται από πολιτικά θεάματα, λαϊκισμό ή την επιδίωξη βραχυπρόθεσμων κερδών. Απαιτεί ήρεμη σκέψη, βάθος και πνευματική ειλικρίνεια». Επέκρινε ιδιαίτερα τη Βρετανία, αναφέροντας ότι από τις έξι υποθέσεις της ΕΣΔΑ «σχετικά με απέλαση ή μετανάστευση» τα τελευταία δέκα χρόνια στο Ηνωμένο Βασίλειο, «μόνο σε μία από αυτές τις υποθέσεις το δικαστήριο διαπίστωσε παραβίαση». Επίσης, έθεσε το εξής ερώτημα: «Αρκεί αυτή η μία περίπτωση για να αλλάξει η σύμβαση;»

Ο Μίχαελ Ο'Φλάχερτι, επίτροπος ανθρωπίνων δικαιωμάτων του συμβουλίου που ενεργεί ως επόπτης του δικαστηρίου, προειδοποίησε ενάντια σε μεταρρυθμίσεις που οδηγούν στη δημιουργία κατηγοριών ανθρώπων, όπως οι βίαιοι εγκληματίες, οι οποίοι θεωρούνται λιγότερο άξιοι δικαιωμάτων από άλλους. «Οποιαδήποτε συζήτηση υποδηλώνει ιεράρχηση των δικαιωμάτων ανάλογα με το ποιος τα “αξίζει” περισσότερο ή λιγότερο είναι το λιγότερο προβληματική», δήλωσε ο Ο’Φλάχερτι, Ιρλανδός πρώην δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι Συντηρητικοί, οι οποίοι έχουν δεσμευτεί να αποσυρθούν από την ΕΣΔΑ εάν επανέλθουν στην κυβέρνηση, δήλωσαν ότι μια ουσιαστική μεταρρύθμιση είναι αδύνατη. Ο Ρόμπερτ Τζένρικ, ο σκιώδης υπουργός Δικαιοσύνης, επικαλέστηκε τον Λόρδο Χέρμερ, τον γενικό εισαγγελέα, ο οποίος δήλωσε ότι θα ήταν «πολιτικό τέχνασμα» να προσποιούμαστε ότι θα μπορούσαν να επιτευχθούν εγκαίρως σημαντικές αλλαγές στην ΕΣΔΑ ώστε να «αλλάξει ουσιαστικά η κατάσταση».

Όπως δήλωσε ο Τζένρικ: «Ακόμη και οι μικρές αλλαγές στην ΕΣΔΑ είναι αδύνατες, δεδομένου ότι η Γαλλία και η Γερμανία δεν συμφωνούν. Δεν έχουμε χρόνο να περιμένουμε την Ευρώπη να συντονιστεί, όταν σήμερα τα σύνορά μας έχουν παραβιαστεί. Πρέπει να αποχωρήσουμε αμέσως από την ΕΣΔΑ». Στην κοινή δήλωσή τους μετά τις συζητήσεις στο Στρασβούργο, οι 27 χώρες συνέστησαν αλλαγές στον τρόπο ερμηνείας του άρθρου 8 της ΕΣΔΑ, το οποίο προστατεύει το δικαίωμα στην οικογενειακή ζωή. Ανέφερε ότι η σύμβαση θα πρέπει να «προσαρμοστεί έτσι ώστε να δίνεται μεγαλύτερη βαρύτητα στη φύση και τη σοβαρότητα του αδικήματος που διαπράχθηκε και λιγότερη βαρύτητα στους κοινωνικούς, πολιτισμικούς και οικογενειακούς δεσμούς του αλλοδαπού εγκληματία με τη χώρα υποδοχής». Η κοινή δήλωση ζητά επίσης «σαφήνεια» όσον αφορά τον τρόπο ερμηνείας του άρθρου 3, το οποίο προστατεύει τα άτομα από απάνθρωπη και ταπεινωτική μεταχείριση και αποτελεί απόλυτο δικαίωμα.