Σήμα κινδύνου για το κουνούπι «τίγρης» και το Αιγυπτιακό κουνούπι εκπέμπει το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, επισημαίνοντας ότι υπάρχει αυξημένος κίνδυνος στην Ευρώπη για εξάπλωση ασθενειών που μεταδίδονται από τα κουνούπια, ως συνέπεια της κλιματικής αλλαγής.

Σημειώνεται ότι το 2022 αναφέρθηκαν 1.133 κρούσματα και 92 θάνατοι εξαιτίας λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καταρρίπτοντας το «ρεκόρ» από το 2018 που ήταν σε επιδημική έξαρση η νόσος!

Κουνούπι τίγρης

Τα τελευταία στοιχεία του ECDC δείχνουν ότι το είδος κουνουπιού Aedes albopictus (κουνούπι «τίγρης»), γνωστός φορέας των ιών τσικουνγκούνια και δάγκειου πυρετού, εγκαθίσταται πιο βόρεια και δυτικά στην Ευρώπη.

Επίσης, το Aedes aegypti, γνωστό ότι μεταδίδει τους ιούς του δάγκειου πυρετού, του κίτρινου πυρετού, του τσικουνγκούνια, του Ζίκα και του Δυτικού Νείλου, έχει εγκατασταθεί στην Κύπρο από το 2022 και ενδέχεται να συνεχίσει να εξαπλώνεται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Κλιματική αλλαγή

Σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν σε συνέντευξη Τύπου του ECDC, η Ευρώπη βιώνει μια τάση αύξησης της θερμοκρασίας, με τα κύματα καύσωνα και τις πλημμύρες να είναι πιο συχνά και ολοένα και πιο έντονα. Τα καλοκαίρια γίνονται μεγαλύτερα και θερμότερα. Αυτό δημιουργεί πιο ευνοϊκές συνθήκες για χωροκατακτητικά είδη κουνουπιών όπως το Aedes albopictus και το Aedes aegypti.

Είναι χαρακτηριστικό ότι πριν από δέκα χρόνια, το 2013, το κουνούπι Aedes albopictus είχε εγκατασταθεί σε οκτώ χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης/ Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΕ/ΕΟΧ), με 114 περιοχές να επηρεάζονται. Τώρα το 2023, το κουνούπι έχει εγκατασταθεί σε 13 χώρες και 337 περιοχές.

«Τα τελευταία χρόνια έχουμε δει μια γεωγραφική εξάπλωση των χωροκατακτητικών ειδών κουνουπιών σε περιοχές που δεν είχαν επηρεαστεί προηγουμένως στην ΕΕ/ΕΟΧ», δήλωσε η Andrea Ammon, Διευθύντρια του ECDC.

«Εάν συνεχιστεί αυτό, μπορούμε να περιμένουμε να δούμε περισσότερα κρούσματα και θανάτους από ασθένειες όπως ο δάγκειος πυρετός, η τσικουνγκούνια και ο ιός του Δυτικού Νείλου. Οι προσπάθειες πρέπει να επικεντρωθούν σε τρόπους ελέγχου των πληθυσμών κουνουπιών, ενισχύοντας την επιτήρηση και επιβάλλοντας μέτρα ατομικής προστασίας». 

Τα περισσότερα κρούσματα ιού του Δυτικού Νείλου από το 2018

Τα περισσότερα κρούσματα λοίμωξης με τον ιό του Δυτικού Νείλου, σε σχέση με το 2018, έτος επιδημίας, εντοπίστηκαν πέρυσι σε χώρες της Ευρώπης.

Συγκεκριμένα, όπως προκύπτει από το ECDC, το 2022, αναφέρθηκαν 1.133 ανθρώπινα κρούσματα και 92 θάνατοι από λοίμωξη από τον ιό του Δυτικού Νείλου στην ΕΕ/ΕΟΧ, εκ των οποίων οι 1.112 εντοπίστηκαν τοπικά σε 11 χώρες. Τοπικά κρούσματα αναφέρθηκαν από την Ιταλία (723), την Ελλάδα (286), τη Ρουμανία (47), τη Γερμανία (16), την Ουγγαρία (14), την Κροατία (8), την Αυστρία (6), τη Γαλλία (6), την Ισπανία (4), τη Σλοβακία ( 1) και τη Βουλγαρία (1).

Την ίδια στιγμή, το 2022, καταγράφηκαν 71 περιπτώσεις δάγκειου πυρετού στην ηπειρωτική ΕΕ/ΕΟΧ, που ισοδυναμούν με τον συνολικό αριθμό των κρουσμάτων που αναφέρθηκαν μεταξύ 2010 και 2021. Τα κρούσματα δάγκειου πυρετού αναφέρθηκαν από τη Γαλλία (65 περιπτώσεις) και την Ισπανία (6 περιπτώσεις).

Μέτρα

Οι βιώσιμοι τρόποι για τον έλεγχο των πληθυσμών των κουνουπιών περιλαμβάνουν, σύμφωνα με το ECDC, την εξάλειψη των στάσιμων πηγών νερού όπου αναπαράγονται τα κουνούπια, τη χρήση προνυμφοκτόνων φιλικών προς το περιβάλλον και την προώθηση της ευαισθητοποίησης της κοινότητας σχετικά με τον έλεγχο των κουνουπιών.

Τα μέτρα ατομικής προστασίας περιλαμβάνουν τη χρήση κουνουπιέρων (κατά προτίμηση με εντομοκτόνα) ή τον ύπνο σε κλιματιζόμενα δωμάτια με τη χρήση σίτας, τη χρήση ρούχων που καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος του σώματος και τη χρήση εντομοαπωθητικών. Η ευαισθητοποίηση του ευρύτερου κοινού, των επαγγελματιών υγείας και των ταξιδιωτών σχετικά με τις ασθένειες που μεταδίδονται από τα κουνούπια είναι επίσης απαραίτητη.

Πώς μεταδίδονται δάγκειος πυρετός και ιός του Δυτικού Νείλου

Ο δάγκειος πυρετός είναι μια ιογενής λοίμωξη που προκαλείται από τον ιό του δάγκειου πυρετού, που μεταδίδεται στον άνθρωπο μέσω του τσιμπήματος των μολυσμένων κουνουπιών.

Η ασθένεια μεταδίδεται από τα κουνούπια Aedes (ειδικά το Aedes aegypti παγκοσμίως και το Aedes albopictus στην Ευρώπη). Ο δάγκειος πυρετός είναι ενδημικός σε περισσότερες από 100 χώρες στην Αφρική, την Αμερική, τη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία και την περιοχή του Δυτικού Ειρηνικού. Η συχνότητα του δάγκειου πυρετού έχει αυξηθεί δραματικά σε όλο τον κόσμο τις τελευταίες δεκαετίες.

Ο ιός του Δυτικού Νείλου μεταδίδεται μεταξύ των πτηνών μέσω του τσιμπήματος των μολυσμένων κουνουπιών Culex και, παρεμπιπτόντως, οι άνθρωποι και άλλα θηλαστικά (π.χ. άλογα) μπορεί να μολυνθούν.

Περίπου το 80% των λοιμώξεων από τον ιό του Δυτικού Νείλου στους ανθρώπους είναι ασυμπτωματικές. Ο πυρετός του Δυτικού Νείλου είναι η πιο κοινή κλινική εκδήλωση και χαρακτηρίζεται από ξαφνική έναρξη συμπτωμάτων που μπορεί να περιλαμβάνουν πονοκέφαλο, κακουχία, πυρετό, μυαλγία, έμετο, εξάνθημα, κόπωση και πόνο στα μάτια.

Οι ηλικιωμένοι και τα ανοσοκατεσταλμένα άτομα διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν νευροδιηθητική νόσο του Δυτικού Νείλου που μπορεί να είναι θανατηφόρα. Δεν υπάρχει ειδική προφύλαξη ή θεραπεία κατά της νόσου στους ανθρώπους.