Η υψηλή κατανάλωση αντιβιοτικών στην Ελλάδα παραμένει ένα σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας που δυσχεραίνει σημαντικά την αντιμετώπιση των λοιμώξεων από πολυανθεκτικά στα αντιβιοτικά μικρόβια. Παρά την αυστηροποίηση του πλαισίου για τη χορήγηση αντιβιοτικών με ιατρική συνταγή, τρεις στους τέσσερις Έλληνες δήλωσαν ότι έλαβαν αντιβιοτικό τον τελευταίο χρόνο και ένας στους τέσσερις το προμηθεύτηκε χωρίς να επισκεφθεί πρώτα τον γιατρό.


Στοιχεία έρευνας για τη χρήση αντιβιοτικών στην Ελλάδα

Το πρόβλημα της ανορθολογικής χρήσης των αντιβιοτικών στη χώρα μας ανέδειξε έρευνα που διενήργησε για λογαριασμό του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών η Kapa Research, στο πλαίσιο της Πανελλήνιας Εκστρατείας για την Ορθολογική Χρήση των Αντιβιοτικών στην Κοινότητα. Η έρευνα παρουσιάστηκε από τον πρόεδρο του ΙΣΑ Γιώργο Πατούλη και την ομότιμη καθηγήτρια Παθολογίας και Λοιμώξεων ΕΚΠΑ Ελένη Γιαμαρέλλου.

Στην έρευνα, που διενεργήθηκε σε πανελλαδικό δείγμα 1.013 ατόμων το διάστημα 26/3 έως 4/4/2025 και είναι η έκτη σχετική έρευνα με το ίδιο ερωτηματολόγιο από το 2013, το 75% των ενηλίκων δήλωσε ότι έχει λάβει αντιβιοτικά τον τελευταίο χρόνο. Συγκρίνοντας με τις προηγούμενες έρευνες προκύπτει ότι το ποσοστό αυτό είναι αυξημένο σε σχέση με το διάστημα μέχρι το 2015, όταν το 48% δήλωνε ότι έλαβε αντιβιοτικό.


Επιπτώσεις της πανδημίας στην κατανάλωση αντιβιοτικών

Σύμφωνα με την κ. Γιαμαρέλλου, η αύξηση στους ενηλίκες είναι «κατάλοιπο» της πανδημίας, καθώς την εποχή της COVID-19, στο 75% των ασθενών με κορωνοϊό συνταγογραφήθηκαν αντιβιοτικά, όταν μόλις στο 8% των περιπτώσεων παρατηρήθηκε μικροβιακή συνύπαρξη.

Οι λόγοι που οδηγούν στη λήψη αντιβιοτικών περιλαμβάνουν κυρίως:
  • Πυρετό και συμπτώματα από το αναπνευστικό σύστημα
  • Ιγμορίτιδα και ακροαστικά
  • Πονόδοντο και άλλες λοιμώξεις
«Ευτυχώς για συνάχι και διαρροϊκό σύνδρομο, μόνο 10% αναφέρουν λήψη αντιβιοτικών, ενώ η COVID τη χρονιά που προηγήθηκε οδήγησε σε λήψη αντιβιοτικού μόνο στο 1,5% των περιπτώσεων», σχολίασε η καθηγήτρια.



Προμήθεια αντιβιοτικών χωρίς ιατρική συνταγή

Σε ποσοστό 75%, η λήψη αντιβιοτικών έγινε αφού προηγήθηκε επίσκεψη σε γιατρό που τα συνταγογράφησε. Ωστόσο, σταθερά την τελευταία δεκαετία, 25% των πολιτών προμηθεύονται αντιβιοτικά χωρίς να πάνε πριν στον γιατρό. Από αυτούς μόνο το 3% πήρε αντιβιοτικά από το φαρμακείο χωρίς συνταγή.

Σημειώνεται ότι το σχετικό ποσοστό το 2013 ήταν 16%, γεγονός που καταδεικνύει πως λειτούργησε θετικά η θεσμοθέτηση της χορήγησής τους μόνο κατόπιν ιατρικής συνταγής. Το 11% αφορούσε σε λήψη αντιβιοτικών που είχαν μείνει στο σπίτι από προηγούμενη χρήση και το 5% σε εκ των υστέρων συνταγογράφηση.



Διατήρηση αντιβιοτικών στο σπίτι και μελλοντικές προθέσεις

Οι συμμετέχοντες σε ποσοστό 22% δήλωσαν ότι διατηρούν αντιβιοτικά στο σπίτι για ώρα ανάγκης. Το ποσοστό αυτό έχει μειωθεί την τελευταία δεκαετία κατά 30% από 36% σε 22%.

Στην ερώτηση «αν στο άμεσο μέλλον τους επόμενους 3 έως 4 μήνες κρυολογήσετε ή παρουσιάσετε συμπτώματα γρίπης όπως πυρετό, βήχα, πονόλαιμο, συνάχι, θα πάρετε αντιβιοτικό;», το 48% απάντησε «όχι», το 6% «ναι, σίγουρα» και το 43% «ίσως». «Αυτό το 43% πρέπει να επηρεάσουμε», επεσήμανε η κ. Γιαμαρέλλου.



Στόχοι για τη μείωση της κατανάλωσης αντιβιοτικών

Η καθηγήτρια ανέφερε τους στόχους που πρέπει να τεθούν για τη μείωση της κατανάλωσης των αντιβιοτικών στην κοινότητα. Πρώτος στόχος είναι οι γιατροί που συνταγογραφούν και που θα πρέπει να λαμβάνουν συνεχή, υποχρεωτική και ανακυκλούμενη ανά τριετία εκπαίδευση στο αντικείμενο των λοιμώξεων.

Για τους μελλοντικούς γιατρούς και τους φαρμακοποιούς πρότεινε εκπαίδευση στην αντιμικροβιακή θεραπεία από τα δύο τελευταία έτη φοίτησης. Για την αποφυγή φύλαξης και λήψης των αντιβιοτικών που περισσεύουν και των αντιβιοτικών για την «ώρα ανάγκης», τόνισε τη σημασία της εκπαίδευσης των ασθενών από τους γιατρούς τους.



Εμβολιασμός και μικροβιακή αντοχή

Η ειδικός εστίασε στην ανάγκη αύξησης της εμβολιαστικής κάλυψης των ενηλίκων για πνευμονιόκοκκο, RSV (αναπνευστικό συγκυτιακό ιό) και γρίπη, που οδηγούν λανθασμένα σε υπερκατανάλωση αντιβιοτικών και συνεπώς σε μικροβιακή αντοχή.

«Μετά την πανδημία της COVID-19, θα ζήσουμε την πανδημία της αντοχής;», αναρωτήθηκε η καθηγήτρια, και κάλεσε την ιατρική κοινότητα και την πολιτεία να μην αδιαφορήσουν. Πρόσφατη διεθνής ανάλυση υπολόγισε ότι μεταξύ του 2025 και του 2050 περισσότεροι από 200 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως θα πεθάνουν με αιτία λοιμώξεις από πολυανθεκτικά στα αντιβιοτικά μικρόβια.


Suggested Tags: αντιβιοτικά, δημόσια υγεία, μικροβιακή αντοχή, ιατρικός σύλλογος αθηνών, φαρμακευτική αγωγή, λοιμώξεις