Για περίπου τριάντα λεπτά, ένας 78χρονος άνδρας από την Ταρκινία της Ιταλίας θεωρήθηκε νεκρός, έπειτα από δύο διαδοχικές καρδιακές ανακοπές. Παρά τις συνεχείς προσπάθειες ανάνηψης (ΚΑΡΠΑ), οι διασώστες διαπίστωσαν τον θάνατό του. Ωστόσο, προς έκπληξη όλων, λίγο αργότερα ο άνδρας άνοιξε τα μάτια του, άρχισε να κινείται και ρώτησε πού βρίσκονταν τα παιδιά του. Ο 78χρονος μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο, όπου νοσηλεύεται σε σταθερή κατάσταση, επικοινωνώντας κανονικά με το περιβάλλον. Το συγκλονιστικό αυτό περιστατικό, παρότι σπάνιο, δεν είναι μοναδικό: στη διεθνή ιατρική βιβλιογραφία έχουν καταγραφεί περίπου 90 παρόμοιες περιπτώσεις.

Διαβάστε: Έξαλλος ο Γεωργιάδης μετά την καταγγελία για φακελάκι στο νοσοκομείο Άργους: Το θεωρώ ντροπιαστικό

Όπως εξηγεί στην «Κυριακάτικη Απογευματινή» ο Ανδρέας Ηλιάδης, διευθυντής της Μονάδας Εντατικής Θεραπείας Παίδων του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ρίου, το συγκεκριμένο περιστατικό οφείλεται σε ελλιπή ιατρική διαδικασία. Ο θάνατος διαπιστώθηκε εκτός νοσοκομείου, χωρίς να έχουν διενεργηθεί τα απαιτούμενα νευρολογικά τεστ για τη διαπίστωση εγκεφαλικού θανάτου. Παράλληλα, δεν εφαρμόστηκε το προβλεπόμενο πρωτόκολλο που απαιτεί παρακολούθηση του ασθενή για τουλάχιστον δέκα λεπτά μέσω ειδικού μόνιτορ μετά από αποτυχημένη ΚΑΡΠΑ.

Ο κ. Ηλιάδης επισημαίνει επίσης ότι ακόμη και σε περιπτώσεις όπου έχει διαπιστωθεί ο εγκεφαλικός θάνατος μέσω εξειδικευμένων τεστ, περίπου το 30% των ασθενών μπορεί να παρουσιάσουν αντανακλαστικές κινήσεις που προέρχονται από το κατώτερο νευρικό σύστημα. Αυτά τα αντανακλαστικά, αν και δεν συνδέονται με τη ζωή, μπορεί να προκαλέσουν σύγχυση ή σοκ στους συγγενείς του ασθενούς.


Τι είναι η αυτοαναζωογόνηση ή "φαινόμενο του Λαζάρου"

Σύµφωνα µε το πιο πρόσφατο επιστηµονικό σχετικό ιατρικό άρθρο, το οποίο δηµοσιεύθηκε το 2023 στο διεθνούς φήµης περιοδικό «Journal of Clinical Medicine» και όπως µας µεταφέρει, µε ιδιαίτερη προσήνεια, τα σχετικά στοιχεία η καθηγήτρια Αναισθησιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Αθηνών, Γωγώ Κωστοπαναγιώτου, η αυτοαναζωογόνηση (auto-resuscitation), στις περιπτώσεις εκείνες στις οποίες δεν έχει διαπιστωθεί, µε τα ειδικά νευρολογικά τεστ, ο εγκεφαλικός θάνατος, είναι ένα φαινόµενο κατά το οποίο η καρδιά µπορεί να ανακτήσει την αυτόµατη δραστηριότητά της και να δηµιουργήσει κυκλοφορία του αίµατος.

Περιγράφηκε για πρώτη φορά από τον K. Linko, το 1982, ως ανάνηψη έπειτα από διακοπή της εφαρµογής καρδιοπνευµονικής αναζωογόνησης. Το 1993, στο φαινόµενο αυτό δόθηκε το όνοµα «φαινόµενο του Λαζάρου», από τον J.B. Bray, ως ιστορική αναφορά στην Καινή ∆ιαθήκη και στο γεγονός της Ανάστασης του Λαζάρου µερικές ηµέρες µετά τον θάνατό του, από τον Ιησού Χριστό. Μέχρι το τέλος του έτους 2022 είχαν αναφερθεί 76 περιπτώσεις ασθενών που έπασχαν από διάφορα νοσήµατα (εκ των οποίων 10 αφορούσαν παιδιά), από 27 χώρες, οι οποίοι παρουσίασαν φαινόµενο αυτόµατης ανάνηψης ύστερα από κατάσταση που είχε θεωρηθεί θάνατος. Στις περιπτώσεις αυτές, η µέγιστη διαδικασία ΚΑΡΠΑ είχε διαρκέσει 90 λεπτά και η µικρότερη 6 λεπτά. Η επιβίωση των ασθενών αυτών µετά την ανάνηψή τους ήταν από λεπτά έως ώρες, ηµέρες ακόµη και µήνες. Εξι από τους ασθενείς µε «φαινόµενο Λαζάρου» είχαν πλήρη ανάνηψη, χωρίς νευρολογικές βλάβες.


Πού οφείλεται το "φαινόµενο Λαζάρου"

Μερικές από τις αιτίες που ευθύνονται για το φαινόµενο της αυτοαναζωογόνησης είναι ο υπεραερισµός (µε χειροκίνητη ή µηχανική υποστήριξη της αναπνοής) και η αλκάλωση, η θετική τελοεκνευστική πίεση (δηλαδή auto-PEEP), η παραµένουσα θετική πίεση µέσα στις αεροφόρες οδούς του πνεύµονα, η παρατεταµένη δράση φαρµάκων υποστήριξης του καρδιαγγειακού συστήµατος, η υποθερµία, οι µεταβολικές διαταραχές όπως η υπερκαλιαιµία, η αποδροµή τοξικής δράσης και η παραµονή ελάχιστων ζωτικών σηµείων που δεν θα µπορούσαν να γίνουν αντιληπτά. Για την αποφυγή του «φαινοµένου του Λαζάρου» συνιστάται ο ασθενής, µετά τη διακοπή της εφαρµογής ΚΑΡΠΑ και για ακόµη 10 λεπτά, να παραµένει υπό ηλεκτρονική παρακολούθηση (monitoring) του ηλεκτροκαρδιογραφήµατος, της αρτηριακής πίεσης και της οξυγόνωσης. Η εφαρµογή παρατεταµένης ΚΑΡΠΑ για πάνω από 30 λεπτά αυξάνει την πιθανότητα αυτοαναζωογόνησης.

Αυτή είναι η επιστηµονική εξήγηση του φαινοµένου, το οποίο εξακολουθεί να προκαλεί έκπληξη στο κοινό, όχι όµως και στην ιατρική κοινότητα. Σε παλιότερες εποχές βεβαίως και κυρίως στην επαρχία το φαινόµενο είχε συνδεθεί µε µύθους, θαύµατα, ακόµα και δεισιδαιµονίες.