Η φυματίωση είναι λοιμώδες νόσημα που προκαλείται από το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης και σπανιότερα από άλλους τύπους μυκοβακτηριδίων. Το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης συνήθως προσβάλλει τους πνεύμονες, αλλά μπορεί να προσβάλει και οποιοδήποτε όργανο του σώματος.

Διαβάστε: Καστοριά: Θετικός στη φυματίωση εντοπίστηκε άνδρας - Νοσηλεύεται στο Γενικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων

Πώς μεταδίδεται η φυματίωση;

Μεταδίδεται από το ένα άτομο στο άλλο με την εισπνοή σταγονιδίων που περιέχουν μυκοβακτηρίδια. Τα άτομα με πνευμονική φυματίωση αποβάλλουν πολύ μικρά τέτοια σταγονίδια με τον βήχα, το φτάρνισμα και τη δυνατή ομιλία. Τα άτομα αυτά μεταδίδουν συνήθως τη νόσο στουςανθρώπους που είναι σε στ ε νή επαφή μαζί τους αρκετές ώρες κάθε μέρα, όπως η στενή οικογένειά τους ή συγκάτοικοι στο ίδιο σπίτι. Η φυματίωση δε μεταδίδεται μέσω της κοινής χρήσης αντικειμένων, όπως με τα ρούχα, τα σεντόνια, τα κοινά πιάτα και μαχαιροπίρουνα, τα ποτήρια και τις τουαλέτες.

Τι σημαίνει η μόλυνση από μυκοβακτηρίδιο;

Οι περισσότεροι άνθρωποι που εισπνέουν τα μυκοβακτηρίδια μολύνονται, αλλά ο οργανισμός έχει την ικανότητα να αμυνθεί και να σταματήσει την ανάπτυξή τους. Με αυτό τον τρόπο τα μυκοβακτηρίδια γίνονται ανενεργά, αλλά παραμένουν στον οργανισμό και μπορεί να γίνουν ενεργά αργότερα. Οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν μολυνθεί δεν αναπτύσσουν ποτέ φυματίωση (ενεργό νόσο) και δεν μεταδίδουν τη νόσο σε άλλους. Επομένως, δεν έχουν συμπτώματα, συνήθως όμως έχουν θετική δερμοαντίδραση Mantoux. Τα άτομα αυτά λέμε ότι έχουν «λανθάνουσα φυματική λοίμωξη». Από αυτούς, ένα ποσοστό 5-10%, και, ιδιαίτερα αυτοί που το αμυντικό τους σύστημα είναι εξασθενημένο, μπορεί να αναπτύξουν ενεργό φυματίωση κάποια στιγμή στο μέλλον.

Τι σημαίνει ότι έχω φυματίωση;

Τα μυκοβακτηρίδια της φυματίωσης πολλαπλασιάζονται μέσα στον οργανισμό και προκαλούν νόσο, αν το αμυντικό σύστημα δεν μπορεί να σταματήσει την ανάπτυξή τους. Μερικοί άνθρωποι αρρωσταίνουν σχεδόν αμέσως μετά την μόλυνση, άλλοι όμως μπορεί να αρρωστήσουν πολλά χρόνια αργότερα, όταν για κάποιο λόγο εξασθενήσει το αμυντικό τους σύστημα. Περισσότερο ευαίσθητα είναι τα μικρά παιδιά (βρέφη και νήπια) και οι ηλικιωμένοι, καθώς επίσης άτομα με διαβήτη, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, λευχαιμία ή λεμφώματα, άτομα με εθισμό στο αλκοόλ ή σε τοξικές ουσίες, άτομα που παίρνουν κορτικοστεροειδή ή ανοσοκατασταλτικά φάρμακα, που είναι φορείς του ΗIV (του ιού που προκαλεί το AIDS), καθώς και άτομα με σοβαρό υποσιτισμό.

Αν έχω μολυνθεί με το μυκοβακτηρίδιο πώς μπορώ να προστατευθώ για να μην αρρωστήσω;

Η χορήγηση προληπτικής αντιφυματικής αγωγής για 4-6 μήνες προλαμβάνει την ενεργό νόσηση.

Μπορεί να θεραπευτεί η ενεργός φυματίωση και πώς;

Η ενεργός φυματίωση κατά κανόνα μπορεί να θεραπευτεί πλήρως, πρέπει όμως να χορηγηθεί συνδυασμός αντιφυματικών φαρμάκων για αρκετούς μήνες, ανάλογα με την εντόπιση και την έκταση της νόσου. Συνήθως, μετά από 2 εβδομάδες κατάλληλης θεραπείας, το άτομο που νοσεί δεν μεταδίδει πια τα μυκοβακτηρίδια στους άλλους. Έτσι, εάν το επιτρέπει η γενική του κατάσταση, και με τις κατάλληλες ιατρικές οδηγίες, μπορεί να επιστρέψει στις καθημερινές του ασχολίες.

Η φυματίωση στην Ελλάδα για το 2024

Σύμφωνα με τα σχετικά και οριστικά επιδημιολογικά στοιχεία για την διάδοση της φυματίωσης στη χώρα μας, τα οποία έχει συλλέξει και έχει επεξεργαστεί ο Εθνικός Οργανισμός Δημοσίας Υγείας (ΕΟΔΥ):

• Η φυματίωση είναι υποχρεωτικώς δηλούμενο νόσημα. Η υποδήλωση των κρουσμάτων αποτελεί χρόνιο πρόβλημα και δυσχεραίνει την ακριβή αποτύπωση του φορτίου της νόσου
στον πληθυσμό.

• Το 2024 καταγράφηκαν συνολικά 400 περιστατικά ενεργού φυματίωσης, δηλαδή 19% λιγότερα σε σύγκριση με το 2023, φαινόμενο που εκτιμάται ότι σχετίζεται με την υποδιάγνωση και υποδήλωση, παρά με αληθή κάμψη του νοσήματος.

• Με βάση τα δηλωμένα κρούσματα, η συχνότητα δήλωσης της φυματίωσης στην Ελλάδα το 2024 ήταν 3,82 ανά 100.000 πληθυσμού. Η Ελλάδα κατατάσσεται στις χώρες χαμηλής επίπτωσης του νοσήματος, σύμφωνα με τον ορισμό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (λιγότερα από 10 περιστατικά ανά 100.000 κατοίκους κατ’ έτος).

• Το 2024, το 51% των συνολικών κρουσμάτων ήταν Έλληνες και το 49% αλλοδαποί, αποτέλεσμα που αποδίδεται κυρίως στην υποδιάγνωση του νοσήματος στην πληθυσμιακή ομάδα των αλλοδαπών. Η πλειονότητα των κρουσμάτων στους Έλληνες παρατηρείται μεταξύ των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας. Στους αλλοδαπούς από χώρες με υψηλή επίπτωση της νόσου, η πλειονότητα των κρουσμάτων αφορά σε νέα άτομα, με κύρια ηλικιακή ομάδα αυτή των εφήβων και νέων ενηλίκων.

• Το 2024 παρατηρήθηκαν περιστατικά με εκτεταμένη και σοβαρή μορφή φυματίωσης, που περιλαμβάνουν τη φυματίωση του κεντρικού νευρικού συστήματος (φυματιώδης μηνιγγίτιδα και φυματίωση εγκεφάλου) και των οστών και την κεχροειδή φυματίωση, σε παιδιά και σε νέους αλλοδαπούς χωρίς υποκείμενα νοσήματα, γεγονός που υπογραμμίζει την ανάγκη εφαρμογής του εμβολιασμού με BCGστα νεογνά πληθυσμιακών ομάδων υψηλού κινδύνου νόσησης από φυματίωση.