Ο συνδυασμός κοκαΐνης και αλκοόλ δημιουργεί έναν εξαιρετικά τοξικό μεταβολίτη που ονομάζεται κοκααιθυλένη (cocaethylene). Αυτή η ουσία, που παράγεται αποκλειστικά μέσα στον ανθρώπινο οργανισμό, αποτελεί μια από τις πιο επικίνδυνες συνέπειες της πολυχρησίας ναρκωτικών. Η κοκααιθυλένη εμφανίζει παρόμοιες ψυχοδραστικές ιδιότητες με την κοκαΐνη, όμως η τοξικότητά της είναι σημαντικά υψηλότερη, ιδιαίτερα για το καρδιαγγειακό και ηπατικό σύστημα.

Διαβάστε: Τροχαίο στη Λούτσα: Θετικός και στην κοκαΐνη ο 29χρονος που σκότωσε τον 24χρονο

Παρότι η επιστημονική κοινότητα γνωρίζει την ύπαρξη της κοκααιθυλένης εδώ και δεκαετίες, η έρευνα γύρω από αυτήν παραμένει ανεπαρκής. Πολλοί ιατροί δεν έχουν πλήρη επίγνωση της σοβαρότητας αυτού του φαινομένου, ενώ οι χρήστες αγνοούν εντελώς ότι ο συνδυασμός των δύο ουσιών παράγει έναν νέο, πολύ πιο επικίνδυνο μεταβολίτη.

Πώς δημιουργείται η Cocaethylene στον οργανισμό

Η διαδικασία σχηματισμού της κοκααιθυλένης αποτελεί ένα μοναδικό βιοχημικό φαινόμενο. Κανονικά, η κοκαΐνη υφίσταται μεταβολισμό στο ήπαρ μέσω ειδικών ενζύμων καρβοξυλεστεράσης, παράγοντας δύο κύριους μεταβολίτες: τη βενζοϋλεκγονίνη και τη μεθυλεστεράση της εκγονίνης.

Όταν όμως στον οργανισμό υπάρχει αιθανόλη, ένα τμήμα της κοκαΐνης ακολουθεί εναλλακτική μεταβολική οδό. Μέσω της διαδικασίας της διεστεροποίησης, δημιουργείται η κοκααιθυλένη, που αποτελεί τον αιθυλεστέρα της βενζοϋλεκγονίνης. Αυτό σημαίνει ότι η παρουσία αλκοόλ εκτρέπει μέρος της κοκαΐνης από τη δημιουργία αδρανών μεταβολιτών προς έναν ισχυρά δραστικό ψυχοδραστικό μεταβολίτη.

Η ποσότητα κοκααιθυλένης που παράγεται εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένης της ποσότητας κάθε ουσίας, του χρονικού διαστήματος μεταξύ των χρήσεων, της οδού χορήγησης και του ατομικού μεταβολικού προφίλ. Ενδιαφέρον είναι ότι η από του στόματος λήψη κοκαΐνης σε συνδυασμό με αλκοόλ παράγει τα υψηλότερα επίπεδα κοκααιθυλένης, ξεπερνώντας ακόμη και την ενδοφλέβια χρήση.

Φαρμακολογικές ιδιότητες και διαφορές από την κοκαΐνη

Η κοκααιθυλένη παρουσιάζει αρκετές κρίσιμες διαφορές από την κοκαΐνη που την καθιστούν ιδιαίτερα επικίνδυνη. Πρώτον, έχει σημαντικά μεγαλύτερο χρόνο ημιζωής, που σημαίνει ότι παραμένει στον οργανισμό για πολύ περισσότερο χρόνο. Επιπλέον, εμφανίζει μεγαλύτερο όγκο κατανομής και πιο σταθερή, παρατεταμένη δράση. Οι φαρμακολογικοί μηχανισμοί των δύο ουσιών είναι παρόμοιοι. Και η κοκαΐνη και η κοκααιθυλένη αναστέλλουν την επαναπρόσληψη ντοπαμίνης, προκαλώντας συσσώρευσή της στον συναπτικό χώρο και υπερδιέγερση των αντίστοιχων υποδοχέων. Η ντοπαμίνη, ως κεντρικός νευροδιαβιβαστής για την ανταμοιβή και την ευχαρίστηση, ευθύνεται για τις ισχυρές ψυχοδραστικές και εθιστικές ιδιότητες της κοκαΐνης.

Η κοκααιθυλένη φαίνεται να είναι ακόμη πιο εκλεκτική για τους ντοπαμινεργικούς υποδοχείς, γεγονός που εξηγεί την αυξημένη ευφορία και την παρατεταμένη δράση που αναφέρουν οι χρήστες. Πολλοί χρήστες περιγράφουν τον συνδυασμό αλκοόλ και κοκαΐνης ως πιο "ευχάριστο" από κάθε ουσία ξεχωριστά, χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι αυτή η ενίσχυση οφείλεται στη δημιουργία της κοκααιθυλένης.

Καρδιαγγειακές επιπτώσεις και κίνδυνοι

Οι καρδιαγγειακές επιπτώσεις της κοκααιθυλένης αποτελούν ίσως τον σοβαρότερο κίνδυνο για τη ζωή των χρηστών. Ενώ η κοκαΐνη είναι ήδη γνωστή για τις επικίνδυνες επιδράσεις της στο καρδιαγγειακό σύστημα, η κοκααιθυλένη φαίνεται να είναι ακόμη πιο καρδιοτοξική. Πειραματικές μελέτες έχουν αποδείξει ότι η κοκααιθυλένη προκαλεί εντονότερη αύξηση της αρτηριακής πίεσης και μεγαλύτερη καρδιοτοξικότητα από την κοκαΐνη. Επιπλέον, προκαλεί παρατεταμένη αναστολή των διαύλων νατρίου στο καρδιακό μυ και εμφανίζει αυξημένη τάση να προκαλεί σοβαρές αρρυθμίες.

Μελέτες σε πειραματόζωα δείχνουν ότι ο συνδυασμός κοκαΐνης και αλκοόλ μπορεί να οδηγήσει σε οξεία καρδιακή κατάρρευση. Ακόμη και μικρές ποσότητες αλκοόλ αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο, καθώς επιτρέπουν τη δημιουργία κοκααιθυλένης. Στον ανθρώπινο οργανισμό, οι διαθέσιμες μελέτες επιβεβαιώνουν ότι η κοκααιθυλένη παρατείνει και ενισχύει τις καρδιαγγειακές επιδράσεις της κοκαΐνης.

Επιπτώσεις σε τραυματίες και νοσοκομειακή περίθαλψη

Ασθενείς που προσέρχονται σε νοσοκομεία με τραυματισμούς υπό την επήρεια κοκαΐνης εμφανίζουν συχνά χειρότερη πρόγνωση. Όταν στον οργανισμό υπάρχει κοκααιθυλένη, οι κίνδυνοι φαίνεται να ενισχύονται περαιτέρω. Κλινικές μελέτες σε τραυματίες έχουν αποκαλύψει ότι η παρουσία κοκααιθυλένης συσχετίζεται με βαρύτερους τραυματισμούς και αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα εισαγωγής σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας. Επιπλέον, παρατηρείται αυξημένη νοσηρότητα, αν και η ακριβής αιτιολογική σχέση παραμένει υπό διερεύνηση.

Η πολυχρήση ουσιών πριν από έναν τραυματισμό αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για αυξημένες επιπλοκές. Η συνύπαρξη κοκαΐνης και αλκοόλ επιβαρύνει ιδιαίτερα τη συνολική κλινική εικόνα, δυσκολεύοντας τη θεραπευτική αντιμετώπιση.

Νευρολογικές βλάβες και μακροπρόθεσμες συνέπειες

Η παρατεταμένη έκθεση σε κοκααιθυλένη έχει σοβαρές επιπτώσεις στο νευρικό σύστημα. Σύγχρονες έρευνες δείχνουν ότι ο ενήλικος εγκέφαλος έχει περιορισμένη ικανότητα νευρογένεσης σε συγκεκριμένες περιοχές, όπως ο ιππόκαμπος, και η χρήση κοκαΐνης με αλκοόλ επηρεάζει αρνητικά αυτές τις διαδικασίες. Πειραματικές μελέτες αποκαλύπτουν ότι ο συνδυασμός των δύο ουσιών προκαλεί νευροεκφύλιση, αλλοιώσεις στην αρχιτεκτονική του εγκεφάλου και διαταραχή των μηχανισμών νευροαναγέννησης. Αυτές οι αλλαγές μπορεί να συμβάλλουν στη νοητική έκπτωση και τη συναισθηματική δυσρυθμία.

Η κοκαΐνη επηρεάζει τον πυρήνα accumbens, το κεντρικό σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου, ενισχύοντας την απελευθέρωση ντοπαμίνης. Η κοκααιθυλένη δρα με παρόμοιο αλλά πιο παρατεταμένο τρόπο, αυξάνοντας πιθανώς την πιθανότητα εθισμού και δυσκολεύοντας την απεξάρτηση.

Επιδημιολογικά δεδομένα και πρότυπα χρήσης

Η πολυχρήση ουσιών αποτελεί συνηθισμένη πρακτική μεταξύ των χρηστών κοκαΐνης, με το αλκοόλ να είναι η πιο συχνή συνοδός ουσία. Οι λόγοι για αυτόν τον συνδυασμό περιλαμβάνουν:

• Ενίσχυση ή παράταση της ευφορικής κατάστασης
• Μείωση του άγχους μετά την υποχώρηση της κοκαΐνης
• Διευκόλυνση της χαλάρωσης και του ύπνου
• Απλή διαθεσιμότητα και κοινωνική αποδοχή του αλκοόλ

Σε πληθυσμούς εξαρτημένων ατόμων, η χρήση κοκαΐνης και αλκοόλ συχνά συνυπάρχει με χρήση οπιοειδών. Παρατηρείται ότι όταν μειώνεται η χρήση οπιοειδών μέσω θεραπευτικών προγραμμάτων, συχνά μειώνεται παράλληλα και η χρήση κοκαΐνης με αλκοόλ.

Πέρα από τους εξαρτημένους πληθυσμούς, η κοκααιθυλένη εντοπίζεται σε περιστατικά οδήγησης υπό την επήρεια ουσιών, σε τραυματίες, καθώς και σε άλλες ομάδες όπου οι δύο ουσίες χρησιμοποιούνται ψυχαγωγικά.

Κλινικές προκλήσεις και διαγνωστικά ζητήματα

Οι περισσότεροι χρήστες αγνοούν εντελώς ότι η ταυτόχρονη χρήση κοκαΐνης και αλκοόλ παράγει έναν νέο, πιο ισχυρό μεταβολίτη. Θεωρούν ότι το αλκοόλ απλώς παρατείνει τα αποτελέσματα, χωρίς να αντιλαμβάνονται τον υποκείμενο βιοχημικό μηχανισμό. Αυτή η άγνοια δημιουργεί σημαντικό κλινικό πρόβλημα, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε ακούσια υπερδοσολογία. Το άτομο πιστεύει ότι η κοκαΐνη έχει σταματήσει να δρα, ενώ στην πραγματικότητα η κοκααιθυλένη συνεχίζει να επηρεάζει τον οργανισμό.

Οι κλινικοί γιατροί αντιμετωπίζουν επιπλέον προκλήσεις, καθώς πρέπει να αναζητούν ενεργά πληροφορίες για κατανάλωση αλκοόλ σε χρήστες κοκαΐνης και να γνωρίζουν ότι οι καρδιοτοξικές επιδράσεις μπορεί να είναι παρατεταμένες. Επιπλέον, πρέπει να λαμβάνουν υπόψη ότι ο χρόνος ημιζωής της κοκαΐνης ουσιαστικά διπλασιάζεται παρουσία αλκοόλ. Παρά τη σημασία της κοκααιθυλένης, τα περισσότερα εργαλεία αξιολόγησης καρδιαγγειακού κινδύνου δεν περιλαμβάνουν ερωτήσεις για χρήση κοκαΐνης ή άλλων παράνομων ουσιών, γεγονός που δυσκολεύει την ακριβή εκτίμηση κινδύνου.

Μελλοντικές κατευθύνσεις και συμπεράσματα

Η κοκααιθυλένη αντιπροσωπεύει έναν σοβαρό και υποεκτιμημένο κίνδυνο για τη δημόσια υγεία. Παρότι αποτελεί προϊόν μιας συχνής μορφής πολυχρησίας, η έρευνα γύρω από αυτήν παραμένει ανεπαρκής και πολλοί επαγγελματίες υγείας δεν έχουν πλήρη επίγνωση της σημασίας της. Η μεγαλύτερη διάρκεια δράσης και η υψηλότερη τοξικότητα της κοκααιθυλένης σε σχέση με την κοκαΐνη την καθιστούν ιδιαίτερα επικίνδυνη. Ο συνδυασμός κοκαΐνης και αλκοόλ όχι μόνο ενισχύει και παρατείνει τις επιδράσεις της κοκαΐνης, αλλά αυξάνει δραματικά τον καρδιαγγειακό κίνδυνο και συνδέεται με χειρότερη πρόγνωση σε τραύματα και περιστατικά τοξικότητας.

Απαιτείται άμεση δράση σε πολλαπλά επίπεδα. Πρώτον, είναι αναγκαία η εκτεταμένη εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας σχετικά με την κοκααιθυλένη και τις επιπτώσεις της. Δεύτερον, πρέπει να αναπτυχθούν προγράμματα ενημέρωσης των χρηστών για τον πραγματικό κίνδυνο αυτού του συνδυασμού. Παράλληλα, είναι κρίσιμη η περαιτέρω έρευνα για τις μεταβολικές οδούς και τις κλινικές επιδράσεις της κοκααιθυλένης, ώστε να αναπτυχθούν καλύτερα διαγνωστικά και θεραπευτικά εργαλεία. Μόνο μέσω της συνδυασμένης προσπάθειας εκπαίδευσης, ενημέρωσης και έρευνας μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά αυτόν τον σοβαρό κίνδυνο για τη δημόσια υγεία.


Πηγή: PubMed Central