Στην Ελλάδα, ο προσυµπτωµατικός έλεγχος µε PSA για τον καρκίνο του προστάτη δεν περιλαµβάνεται ακόµη στο εθνικό πρόγραµµα πρόληψης δηµόσιας υγείας «Προλαµβάνω», καθώς τα διαθέσιµα επιστηµονικά δεδοµένα δεν δείχνουν σαφές όφελος για τον γενικό ανδρικό πληθυσµό. Σύµφωνα µε το United States Preventive Services Task Force (USPSTF, 2018), ο έλεγχος µε PSA για άνδρες ηλικίας 55-69 ετών λαµβάνει σύσταση Grade C, πράγµα που σηµαίνει ότι δεν πρέπει να προσφέρεται ως ρουτίνα, αλλά µπορεί να εξεταστεί σε εξατοµικευµένη βάση έπειτα από ενηµερωµένη συζήτηση για τα οφέλη και τους κινδύνους. Για άνδρες ηλικίας 70 ετών και άνω, ο έλεγχος µε PSA λαµβάνει σύσταση Grade D, δηλαδή το όφελος δεν υπερτερεί των βλαβών και δεν συνιστάται η διενέργειά του. Οι κατευθυντήριες οδηγίες της EAU (2024) συστήνουν εξατοµικευµένη (risk-adapted) στρατηγική για την αναγνώριση ανδρών µε αυξηµένο κίνδυνο καρκίνου του προστάτη. Η προσέγγιση βασίζεται σε εκτίµηση κινδύνου, εργαστηριακούς δείκτες και, όπου ενδείκνυται, µαγνητική τοµογραφία, µε στόχο τη µείωση άσκοπων βιοψιών και υπερδιάγνωσης.  

Διεθνείς µελέτες επισηµαίνουν ότι το PSA έχει χαµηλή ειδικότητα και υψηλό ποσοστό ψευδώς θετικών αποτελεσµάτων, γεγονός που οδηγεί σε υπερδιάγνωση και σε περιττές επεµβατικές πράξεις. Για τον λόγο αυτό δεν συνιστάται ως µεµονωµένο εργαλείο µαζικού προσυµπτωµατικού ελέγχου, αλλά εντάσσεται σε εξατοµικευµένη, πολυπαραγοντική εκτίµηση κινδύνου, σε συνδυασµό µε κλινικούς δείκτες και, όπου ενδείκνυται, µαγνητική τοµογραφία, µε στόχο τη µείωση άσκοπων βιοψιών και επιπλοκών.

Η πλειονότητα των ευρωπαϊκών χωρών δεν υποστηρίζει ένα εθνικό, καθολικό πρόγραµµα PSA screening

Η πλειονότητα των ευρωπαϊκών χωρών δεν υποστηρίζει ένα εθνικό, καθολικό πρόγραµµα PSA screening και συχνά η απόφαση για έλεγχο γίνεται κυρίως σε ατοµική, ενηµερωµένη βάση (informed decision) αντί για µαζική πρόσκληση. Σε χώρες όπως η Γερµανία και η Γαλλία, οι αρµόδιες υγειονοµικές Αρχές αποθαρρύνουν τον µαζικό έλεγχο (population-based PSA-screening), λόγω του υψηλού κινδύνου υπερδιάγνωσης και υπερθεραπείας. Η Ολλανδία, µέσω των κατευθυντήριων οδηγιών της Ουρολογικής Εταιρείας, αποφεύγει την ενεργό προσφορά PSA σε άνδρες χωρίς συµπτώµατα.

Με βάση τα παραπάνω, η Ελλάδα προτεραιοποιεί την ενηµερωµένη λήψη αποφάσεων, τον στοχευµένο έλεγχο υψηλού κινδύνου ατόµων και τη συνεχιζόµενη έρευνα, αντί για µαζικό προσυµπτωµατικό έλεγχο σε όλο τον πληθυσµό. Η πολιτική αυτή εξασφαλίζει ότι όσοι διατρέχουν υψηλό κίνδυνο λαµβάνουν κατάλληλη αξιολόγηση και ιατρική καθοδήγηση, ενώ ελαχιστοποιούνται οι περιττές παρεµβάσεις στους υπόλοιπους, εναρµονιζόµενη µε τις διεθνείς οδηγίες και την καλύτερη διαθέσιµη επιστηµονική τεκµηρίωση.

*Άρθρο του Χρήστου Χατζηχριστοδούλου, προέδρου του Εθνικού Οργανισµού ∆ηµοσίας Υγείας (ΕΟ∆Υ), καθηγητή Υγιεινής και Επιδηµιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας

Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά