Την πρόωρη διάγνωση ασθενειών ακόμα και δέκα χρόνια πριν εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα μπορεί να προβλέψει αυτή η απλή εξέταση. Επιστήμονες αναφέρουν πως η μεγαλύτερη έρευνα παγκοσμίων για τις βασικές ουσίες στο αίμα ανοίγει τον δρόμο για την πρόβλεψη του κινδύνου θανάτου από σοβαρές ασθένειες με μια απλή εξέταση αίματος. Σύμφωνα με δημοσίευμα του Guardian, η μελέτη αυτή βασίζεται στην ολοκλήρωση ενός έργου του UK Biobank, που μέτρησε τα επίπεδα σχεδόν 250 διαφορετικών πρωτεϊνών, σακχάρων, λιπών και άλλων ενώσεων σε δείγματα αίματος από μισό εκατομμύριο εθελοντές. Τα πολύπλοκα μοριακά προφίλ προσφέρουν μια λεπτομερή εικόνα της φυσιολογίας κάθε ατόμου. Όταν συνδυάζονται με ιατρικά αρχεία και μητρώα θανάτων, επιτρέπουν στους επιστήμονες να προβλέπουν τον κίνδυνο πολλών ασθενειών, από διαβήτη και καρδιοπάθειες έως καρκίνο και άνοια.

Διαβάστε: Nέα εξέταση αίματος με τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να εντοπίσει τον καρκίνο του μαστού στα πρώτα στάδια - Πώς λειτουργεί το τεστ

Πώς λειτουργεί η νέα εξέταση αίματος

«Αυτό θα αλλάξει πραγματικά τον τρόπο που εργαζόμαστε», δήλωσε η Δρ Joy Edwards-Hicks από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, η οποία μελετά πώς οι αλλαγές στα μεταβολικά προϊόντα του αίματος επηρεάζουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Οι πιο προγνωστικές εξετάσεις θα μετατοπίσουν τον τομέα της υγείας από τη θεραπεία προς την πρόληψη ασθενειών. «Ταιριάζει με το μοντέλο πρόληψης προς το οποίο προχωρούμε: να μπορείς να στείλεις μια μικρή σταγόνα αίματος και να πάρεις μια εικόνα της υγείας σου», πρόσθεσε. «Αν έχουμε πρώιμους δείκτες ασθένειας, μπορούμε να ενημερώσουμε κάποιον στα 40 του ότι τα βιοδείκτες του δεν είναι καλά για την ηλικία του και να τον συμβουλεύσουμε για αλλαγές που μπορεί να κάνει», συμπλήρωσε.

Το UK Biobank συνεργάστηκε με την Nightingale Health για τη μέτρηση εκατοντάδων βασικών μεταβολιτών στο αίμα, όπως σάκχαρα, αμινοξέα, λίπη, πρόδρομοι ορμονών και προϊόντα απόβλητα όπως η ουρία. Τα μόρια αυτά παράγονται ή χρησιμοποιούνται όταν το σώμα διασπά τρόφιμα, ποτά και φάρμακα, αλλά και όταν τα όργανα καταναλώνουν ενέργεια, επισκευάζουν βλάβες και δημιουργούν νέα κύτταρα για ανάπτυξη.

Οι αλλαγές στα μεταβολικά προφίλ αντικατοπτρίζουν και οδηγούν την ασθένεια. Όταν ένα όργανο δεν λειτουργεί σωστά, το προφίλ μεταβάλλεται: ένα άρρωστο ήπαρ αυξάνει το αμμώνιο, ένας κατεστραμμένος νεφρός αυξάνει ουρία και κρεατινίνη, ενώ βλάβες στους μύες φαίνονται από αυξημένο γαλακτικό. Στον καρκίνο, αυξάνεται η πρόσληψη γλυκόζης.

Η εικόνα που αντλούν οι επιστήμονες από τα μεταβολικά προφίλ συχνά είναι πιο ολοκληρωμένη από άλλες εξετάσεις, καθώς οι μεταβολίτες επηρεάζονται όχι μόνο από τα γονίδια, αλλά και από τον τρόπο ζωής και το περιβάλλον: διατροφή, άσκηση, έκθεση σε ρύπανση και στρες συνεισφέρουν όλα.

«Τα μεταβολικά προφίλ καταγράφουν όλη την γενετική προδιάθεση και τις συνέπειες της, καθώς και τις περιβαλλοντικές επιδράσεις, προσφέροντάς μας μια εικόνα της φυσιολογικής κατάστασης ενός ατόμου», εξηγεί ο Δρ Julian Mutz από το King’s College του Λονδίνου. «Είναι επίσης ιδιαίτερα δυναμικά, ενώ η γενετική, για παράδειγμα, είναι σταθερή», πρόσθεσε.

Εφαρμογές στην πρόβλεψη συγκεκριμένων παθήσεων

Οι επιστήμονες είχαν ήδη πρόσβαση σε ορισμένα μεταβολικά προφίλ μέσω του UK Biobank. Η διαθεσιμότητα για 500.000 εθελοντές επιτρέπει την ανάπτυξη εξετάσεων που εντοπίζουν πρώιμα σημάδια με μεγαλύτερη αξιοπιστία και για ευρύτερο φάσμα παθήσεων.

Ο Δρ Mutz αξιοποιεί τα προφίλ για την πρόβλεψη άνοιας, στοχεύοντας σε έγκαιρη παρέμβαση που μειώνει τον κίνδυνο. Τα νέα στοιχεία θα βοηθήσουν επίσης στην πρόληψη σπανιότερων νευροεκφυλιστικών παθήσεων, όπως η μετωποκροταφική άνοια.

Διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών

Η Δρ Najaf Amin και η ομάδα της στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης είχαν πρώιμη πρόσβαση στα 500.000 προφίλ. Τα δεδομένα αποκάλυψαν διαφορές στον τρόπο που άνδρες και γυναίκες γερνούν και αναπτύσσουν ηλικιακές ασθένειες, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου.

Η έρευνα θα εξετάσει περαιτέρω τη χρήση φαρμάκων ανά φύλο, καθώς μπορεί να αποδείξει αν και πώς το φύλο επηρεάζει την αποτελεσματικότητα συγκεκριμένων θεραπειών. Αυτή η γνώση θα επιτρέψει πιο εξατομικευμένες θεραπευτικές προσεγγίσεις.

Το UK Biobank ξεκίνησε την προσέλκυση συμμετεχόντων το 2006 και παρέχει στους ερευνητές τη δυνατότητα να συσχετίζουν τρόπο ζωής, γενετική, περιβάλλον και υγεία. Συνδυάζοντας ιατρικά αρχεία, απεικονιστικές εξετάσεις και πλέον ολοκληρωμένα μεταβολικά προφίλ, δημιουργείται μια ολιστική προσέγγιση.

«Η μελέτη των μεταβολιτών είναι ένας ισχυρός τρόπος να εντοπιστούν νέα προειδοποιητικά σημάδια ασθενειών, να κατανοηθούν η αρχή και η εξέλιξη των παθήσεων και να παρακολουθείται η αποτελεσματικότητα των θεραπειών», δήλωσε η καθηγήτρια Naomi Allen, επικεφαλής επιστήμονας του UK Biobank. Αυτό μπορεί να μειώσει δραματικά τα ποσοστά θανάτου από προβλέψιμες παθήσεις και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής εκατομμυρίων ανθρώπων παγκοσμίως.