Μια πολύ σηµαντική και µεγάλη πρωτοβουλία, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, έχει ήδη αναλάβει η Ελλάδα για τη δηµιουργία ενιαίων κανόνων στη δωρεά σπέρµατος και ωαρίων, µε στόχο την ενίσχυση της ασφάλειας, της διαφάνειας και της προστασίας των οικογενειών. Με αφορµή το τραγικό διεθνές συµβάν µε τον ∆ανό δότη, η οποίος κληροδότησε καθολικά και επιθετικά καρκινογόνα κύτταρα σε τουλάχιστον 197 παιδιά σε δεκάδες χώρες, µεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, ο υφυπουργός Υγείας Μάριος Θεµιστοκλέους επισηµαίνει στα «Παραπολιτικά»: «Η πρωτοβουλία της Ελλάδας επικεντρώνεται, µεταξύ άλλων, στην πρόταση για θέσπιση συγκεκριµένου ανώτατου ορίου, συνολικού και ενιαίου, για όλες τις χώρες της Ε.Ε., όσον αφορά τη δωρεά σπέρµατος και ωαρίων από έναν δότη. Προτείνουµε, κυρίως, να τεθεί ανώτατος αριθµός παιδιών ή οικογενειών πανευρωπαϊκά, κάτι το οποίο δεν υφίσταται σήµερα. Αυτή τη στιγµή υπάρχουν θεσµοθετηµένα αποκλειστικά και µόνον εθνικά ανώτατα όρια στις χώρες της Ε.Ε.».

Διαβάστε: Αποκλειστικό! Σπέρμα Δανού δότη με καρκινογόνο μετάλλαξη: Ραγδαίες οι εξελίξεις στην ΕΕ - Πυρετώδεις οι διαβουλεύσεις μεταξύ των υπουργείων Υγείας των κρατών-μελών

Μάριος Θεµιστοκλέους: Να τεθεί ανώτατος αριθµός παιδιών ή οικογενειών πανευρωπαϊκά, κάτι το οποίο δεν υφίσταται σήµερα

Ο κ. Θεµιστοκλέους µάς εξηγεί επίσης ότι «σε κάθε περίπτωση, εκείνο το οποίο έχει σηµασία για εµάς δεν είναι εάν το ανώτατο πανευρωπαϊκό όριο είναι στο 10 ή στο 12, το σηµαντικό είναι να θεσπιστεί ένα περιορισµένο ανώτατο όριο».

Νέες ρυθµίσεις για τη λειτουργία των τραπεζών σπέρµατος και των προγραµµάτων δωρεάς γαµετών συνολικά

Σύµφωνα µε πολύ καλά πληροφορηµένες πηγές των «Παραπολιτικών», οι αρµόδιες ελληνικές Αρχές και το ελληνικό υπουργείο Υγείας βρίσκονται, αυτή τη στιγµή, σε στενή και διαρκή συνεργασία µε τις ευρωπαϊκές επιστηµονικές ιατρικές εταιρείες, ενώ, στο τρέχον χρονικό διάστηµα, λειτουργούν ήδη ειδικές ευρωπαϊκές οµάδες εργασίας οι οποίες επεξεργάζονται τα επικαιροποιηµένα δεδοµένα και τις νέες ρυθµίσεις για τη λειτουργία των τραπεζών σπέρµατος και των προγραµµάτων δωρεάς γαµετών συνολικά.

Σύµφωνα µε τις ίδιες πηγές, οι εν λόγω συζητήσεις κινούνται σε δύο βασικούς άξονες: Πρώτον, στην ενδεχόµενη ενσωµάτωση πρόσθετων, στοχευµένων γενετικών ελέγχων, όπου αυτό είναι επιστηµονικά τεκµηριωµένο και αναλογικό, και, δεύτερον, στον πανευρωπαϊκό επανακαθορισµό σαφών ορίων στον αριθµό απογόνων ανά δότη, ώστε να µειώνεται περαιτέρω ο κίνδυνος υπερχρήσης σε διασυνοριακό επίπεδο. Μάλιστα, εκτιµάται ήδη ότι, µε ορίζοντα την ετήσια Γενική Συνέλευση της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ανθρώπινης Αναπαραγωγής (ESHRE) στο Λονδίνο, η οποία θα πραγµατοποιηθεί στις 5-8 Ιουλίου 2026, ένα σηµαντικό µέρος αυτών των αλλαγών θα έχει ήδη ωριµάσει, ώστε να παρουσιαστεί επίσηµα σε επιστηµονικές ανακοινώσεις και κατευθυντήριες οδηγίες.

Ηλίας Τσάκος: Όταν εµπλέκονται πολλά συστήµατα και διαφορετικοί κανόνες, µπορεί να αυξηθεί ο κίνδυνος υπερχρήσης ενός δότη

Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι, σύµφωνα µε όσα αναφέρει στα «Π» ο µαιευτήρας - χειρουργός γυναικολόγος και µέλος του ∆.Σ. της Ελληνικής Εταιρείας Ιατρών Υποβοηθούµενης Αναπαραγωγής Ηλίας Τσάκος, «στην Ευρώπη σήµερα τα ανώτατα όρια χρήσης γενετικού υλικού ανά δότη διαφέρουν σηµαντικά από χώρα σε χώρα, ενώ το διασυνοριακό πλαίσιο δεν είναι πλήρως ενοποιηµένο. Αυτό, σε σπάνιες περιπτώσεις, µπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο υπερχρήσης ενός δότη, όταν εµπλέκονται πολλά συστήµατα και διαφορετικοί κανόνες. ∆εν είναι τυχαίο ότι τέτοιες υποθέσεις επαναφέρουν στο προσκήνιο τη συζήτηση για κοινά ευρωπαϊκά standards, αυστηρότερη ιχνηλασιµότητα και σαφείς µηχανισµούς αναφοράς».

Μαρία Γαζούλη: Η εµπειρία αυτή υπογραµµίζει ότι η γενετική πρόληψη δεν µπορεί να βασίζεται µόνο στην τεχνολογία

Την ίδια στιγµή, αποκαλυπτικά είναι όσα αναφέρει επίσης στα «Π» η εργαστηριακή γενετίστρια, καθηγήτρια Βιολογίας - Γενετικής - Νανοϊατρικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Αθηνών, Μαρία Γαζούλη, που είναι εκείνη η οποία εισηγήθηκε τα µέτρα που αποφάσισε και έλαβε το Εποπτικό Συµβούλιο της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούµενης Αναπαραγωγής (EAIYA), µετά τη σοκαριστική αποκάλυψη του βρετανικού δικτύου BBC για τον ∆ανό δότη.

«Το πρόβληµα δεν είναι το DNA», µας εξηγεί η Μαρία Γαζούλη και συµπληρώνει: «Το βασικό κενό που ανέδειξε η συγκεκριµένη εµπειρία δεν αφορά το εύρος των γενετικών ελέγχων, αλλά κυρίως την πολλαπλή χρήση του ίδιου γενετικού υλικού. Οταν ένας δότης χρησιµοποιείται επανειληµµένα, ένας σπάνιος και απρόβλεπτος γενετικός κίνδυνος µπορεί να πολλαπλασιαστεί. Ετσι, κάτι που από τη φύση του είναι σπάνιο αποκτά ευρύτερη σηµασία. Η εµπειρία αυτή υπογραµµίζει ότι η γενετική πρόληψη δεν µπορεί να βασίζεται µόνο στην τεχνολογία, αλλά και στη συνετή οργάνωση του συστήµατος. Ρεαλιστική κατανόηση των ορίων της γενετικής, διαρκής επανεκτίµηση των πρωτοκόλλων και προσεκτική χρήση του γενετικού υλικού αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για την ασφαλή εφαρµογή της υποβοηθούµενης αναπαραγωγής».

Η κ. Γαζούλη αναφέρει επίσης: «Ενα κρίσιµο στοιχείο της υπόθεσης είναι ότι ο δότης δεν έφερε τη µετάλλαξη σε όλα τα κύτταρά του. Πρόκειται για γενετικό µωσαϊκισµό, δηλαδή παρουσία της µετάλλαξης µόνο σε µέρος των κυττάρων, ορισµένων δηλαδή σπερµατοζωαρίων. Ο δότης ήταν κλινικά υγιής και χωρίς γνωστό οικογενειακό ιστορικό καρκίνου, γεγονός που καθιστούσε πρακτικά αδύνατη την πρόβλεψη του κινδύνου µε βάση τους συνήθεις ελέγχους.

Οι γενετικοί έλεγχοι που εφαρµόζονται σήµερα στους δότες σπέρµατος είναι συγκεκριµένοι και στοχευµένοι. Περιλαµβάνουν έλεγχο για χρωµοσωµικές ανωµαλίες, για συχνές υπολειπόµενες κληρονοµικές παθήσεις και για λοιµώδη νοσήµατα. Ο σχεδιασµός τους αποσκοπεί στον εντοπισµό γνωστών και σχετικά συχνών κινδύνων. ∆εν περιλαµβάνουν, όµως, συστηµατικό έλεγχο για σπάνιες µεταλλάξεις σε γονίδια καρκινικής προδιάθεσης, ιδιαίτερα όταν δεν υπάρχουν κλινικές ενδείξεις ή επιβαρυµένο οικογενειακό ιστορικό. Ακόµα και η εκτεταµένη αλληλούχιση γονιδιώµατος δεν µπορεί να εγγυηθεί την ανίχνευση µεταλλάξεων χαµηλής συχνότητας, όπως αυτές του µωσαϊκισµού, ούτε την ασφαλή ερµηνεία όλων των ευρηµάτων».

Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά