Μια νέα πραγματικότητα διαμορφώνεται διεθνώς σε σχέση με την επιδημία του καπνίσματος, μια από τις μεγαλύτερες απειλές για τη δημόσια υγεία, που ευθύνεται για περισσότερους από οκτώ εκατομμύρια θανάτους ετησίως σε όλο τον κόσμο: πρόκειται για τη μείωση της βλάβης, μια ήδη γνωστή επιστημονική προσέγγιση απέναντι σε σημαντικά προβλήματα δημόσιας υγείας, όπως η χρήση ναρκωτικών, η παχυσαρκία, η κατάχρηση αλκοόλ κ.ά. Αδιαμφισβήτητα, η πλέον ενδεδειγμένη και αποτελεσματική προσέγγιση απέναντι στο κάπνισμα, είναι η πλήρης διακοπή του. Οι στρατηγικές μείωσης της βλάβης αφορούν τους ενηλίκους καπνιστές που αδυνατούν ή είναι απρόθυμοι να διακόψουν και επιλέγουν να συνεχίζουν να καπνίζουν, παρά τις προφανείς αρνητικές συνέπειες για την υγεία. Ένας σημαντικός αριθμός ερευνών, μεγάλο μέρος των οποίων παρήχθη την τελευταία δεκαετία, ανοίγει τον διάλογο για τη μείωση της βλάβης από το κάπνισμα, με τη χρήση εναλλακτικών προϊόντων καπνού. Τα στοιχεία είναι ενθαρρυντικά και υποδεικνύουν όφελος για την Δημόσια Υγεία.

Τα παραπάνω αναφέρθηκαν, μεταξύ άλλων, κατά τη διάρκεια συζήτησης στρογγυλής τραπέζης, με θέμα "Μία νέα ματιά στη Δημόσια Υγεία", που διοργάνωσε η διεθνής επιστημονική εταιρεία SCOHRE (International Association on Smoking Control & Harm Reduction) η οποία πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του Πανελλήνιου Συνεδρίου Δημόσιας Υγείας 2022 "Ευ ζην: ο αέναος στόχος της Δημόσιας Υγείας" και την οποία συντόνισε ο καθηγητής Καρδιολογίας, Διευθυντής Υπερηχοκαρδιογραφίας & Εργαστηρίου Προληπτικής Καρδιολογίας, Ιγνάτιος Οικονομίδης και η καθηγήτρια Δημόσιας Υγείας & Πρόληψης Νόσων, Αναστασία Μπαρμπούνη

Όπως ανέφερε στην ομιλία του ο Δημήτρης Ρίχτερ, Καρδιολόγος, Διευθυντής του Καρδιολογικού Τμήματος της Ευρωκλινικής και πρώην πρόεδρος του Council of Clinical Cardiology, «έχουμε μια νέα πραγματικότητα αναφορικά με το κάπνισμα,  την οποία ως γιατροί δεν μπορούμε να την αγνοήσουμε: από την μία την παρουσία εναλλακτικών προϊόντων για τα οποία υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι μπορούν να μειώσουν τη βλάβη στην υγεία που προκαλεί το τσιγάρο και από την άλλη την ανάγκη των ενηλίκων καπνιστών που δεν μπορούν να το κόψουν να στραφούν σε εναλλακτικές λύσεις». Ο κ. Ρίχτερ έκανε μια αναδρομή στη νομοθεσία και στο κανονιστικό πλαίσιο αδειοδότησης των ΗΠΑ, της Βρετανίας, της Νέας Ζηλανδίας, των Σκανδιναβικών χωρών και της Ιαπωνίας αναφορικά με τα νέα προϊόντα καπνού, το snus (προϊόν τύπου μασώμενου καπνού) και το ηλεκτρονικό τσιγάρο και επεσήμανε ότι σύμφωνα με μελέτες, σε όλες τις παραπάνω χώρες, η παρουσία των εναλλακτικών προϊόντων λειτούργησε θετικά αναφορικά με την υγεία των χρηστών.

Ο κ. Ρίχτερ αναφέρθηκε και στο αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο που υπάρχει στην Ελλάδα για το κάπνισμα με το οποίο αναγνωρίζεται το δικαίωμα ελεγχόμενης ενημέρωσης των ενηλίκων καπνιστών σχετικά με την ενδεχόμενη μειωμένη βλάβη κάποιων καπνικών προϊόντων, κατόπιν αυστηρής επιστημονικής αξιολόγησης από επιτροπή του Υπουργείου Υγείας. Ανέφερε τέλος ότι θα πρέπει να υπάρξει μια κοινή ευρωπαϊκή πολιτική για τη μείωση της βλάβης, ως μια εναλλακτική λύση στο μεγάλο πρόβλημα δημόσιας υγείας που αφορά το κάπνισμα.

Στη συνέχεια ο καθηγητής Karl Fagerström, πρόεδρος της Fagerstrom Consulting, στη Σουηδία, αναφέρθηκε στις εναλλακτικές μορφές λήψης νικοτίνης επισημαίνοντας ότι η νικοτίνη είναι σαφώς μία επιβλαβής εθιστική ουσία, αλλά δεν είναι η κύρια αιτία που οδηγεί στην ανάπτυξη των νοσημάτων που σχετίζονται με το κάπνισμα. Οι τοξικές ουσίες που οδηγούν στις παθήσεις του αναπνευστικού και καρδιοαγγειακού συστήματος είναι αποτέλεσμα της καύσης του τσιγάρου.

Ο ίδιος αναφέρθηκε στην χρήση του Snus στη Σουηδία όπου με βάση τα στοιχεία που παρουσίασε κατέληξε ότι η χρήση του έχει μειώσει σημαντικά τα ποσοστά σοβαρών ασθενειών, όπως ο καρκίνος των πνευμόνων και οι καρδιοαγγειακές παθήσεις. 

 

Τέλος, στην ραγδαία αύξηση της επιβάρυνσης των συστημάτων υγείας από τις ασθένειες που συνδέονται με το κάπνισμα αναφέρθηκε ο Andrzej Fal, Πνευμονολόγος, Πρόεδρος Polish Society for Public Health. Για παράδειγμα, στις ΗΠΑ, η επιβάρυνση αυτή, ανέρχεται σε 330 δισ. δολάρια ετησίως, εκ των οποίων τα 170 δισ. δαπανώνται για την άμεση περίθαλψη των ενηλίκων ασθενών και τα 160 δισ. αφορούν τη μείωση παραγωγικότητας, λόγω των διαφόρων ασθενειών που οφείλονται στο κάπνισμα. Είναι συνεπώς αναγκαία η υποστήριξη των καπνιστών για να διακόψουν τη βλαβερή αυτή συνήθεια, είτε με φαρμακευτική αγωγή, είτε με ψυχολογική υποστήριξη, είτε με την ενθάρρυνση της στροφής τους σε εναλλακτικά προϊόντα που έχουν επιστημονική τεκμηρίωση για σημαντική μείωση των βλαβερών ουσιών έναντι του τσιγάρου. Η διαφοροποίηση της φορολογίας έναντι του συμβατικού τσιγάρου σε αυτά τα προϊόντα ώστε να τα κάνει πιο προσιτά οικονομικά, είναι ένα μέτρο που θα μπορούσε να ωφελήσει συνολικά την Δημόσια Υγεία δίνοντας ένα επιπρόσθετο λόγο στους καπνιστές για να κάνουν τη μετάβαση προς λιγότερο επιβλαβείς εναλλακτικές επιλογές.