Αντικαθιστώντας ορισμένα κρεατοφαγικά γεύματα με αυτά τα ψάρια, δεν προστατεύεις μόνο την υγεία σου, αλλά συμβάλλεις ουσιαστικά και στη μάχη ενάντια στην κλιματική κρίση. Η ανάγκη περιορισμού της κατανάλωσης κρέατος έχει τονιστεί επανειλημμένα – ίσως μέχρι κορεσμού – και βασίζεται σε δύο άρρηκτα συνδεδεμένους λόγους: την προάσπιση της δικής μας υγείας και την προστασία του πλανήτη.

Η αγροτική παραγωγή ευθύνεται για περίπου το 25% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και καταναλώνει σχεδόν το 70% των παγκόσμιων αποθεμάτων πόσιμου νερού. Επομένως, μειώνοντας το κρέας στο πιάτο μας, μειώνουμε ταυτόχρονα και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της διατροφής μας. Παράλληλα, μια πιο φυτοκεντρική διατροφή – με περισσότερα όσπρια, δημητριακά ολικής άλεσης και ξηρούς καρπούς και λιγότερο κόκκινο και επεξεργασμένο κρέας – συνδέεται άμεσα με καλύτερη υγεία και, σε πολλές περιπτώσεις, με αύξηση του προσδόκιμου ζωής.

Τα δεδομένα αυτά δύσκολα αμφισβητούνται. Ωστόσο, προκύπτει εύλογα το ερώτημα: αν μειώσουμε το κρέας, τι το αντικαθιστά; Ποια τροφή μπορεί να προσφέρει ισάξια θρεπτικά οφέλη, χωρίς να επιβαρύνει υπερβολικά ούτε το περιβάλλον ούτε τον οικογενειακό προϋπολογισμό;

Την απάντηση δίνει μια ομάδα Ιαπώνων και Αυστραλών ερευνητών, οι οποίοι πραγματοποίησαν τη μεγαλύτερη μέχρι σήμερα ανάλυση στο είδος της, αξιοποιώντας δεδομένα από περισσότερες από 130 χώρες. Σύμφωνα με τα ευρήματά τους, τα μικρά έως μεσαία ψάρια που βρίσκονται χαμηλά στη θαλάσσια τροφική αλυσίδα αποτελούν μια εξαιρετικά θρεπτική και ταυτόχρονα περιβαλλοντικά βιώσιμη επιλογή.

Τα ψάρια που μπορούν να αντικαταστήσουν επάξια το κρέας

Μέχρι πρόσφατα δεν ήταν σαφές σε ποιο βαθμό τα μικρά και μεσαία ψάρια θα μπορούσαν να συμβάλουν στη βελτίωση της παγκόσμιας υγείας, εάν αντικαθιστούσαν το κόκκινο κρέας. Οι ερευνητές υπολόγισαν, ωστόσο, ότι μια τέτοια αλλαγή θα μπορούσε να αποτρέψει έως και 750.000 θανάτους ετησίως, μειώνοντας σημαντικά τις αναπηρίες που συνδέονται με διατροφικά νοσήματα.

Το όφελος θα ήταν ακόμη μεγαλύτερο σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος – όπως η Ελλάδα – όπου τα συγκεκριμένα ψάρια είναι προσιτά και άφθονα, ενώ τα καρδιαγγειακά νοσήματα παραμένουν σε υψηλά επίπεδα.

Όπως αναφέρεται στη δημοσίευση των ερευνητών στο BMJ Global Health, τα μικρά και μεσαία ψάρια είναι πλούσια σε ωμέγα-3 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα μακράς αλυσίδας, τα οποία συμβάλλουν στην πρόληψη της στεφανιαίας νόσου. Παράλληλα, περιέχουν σημαντικές ποσότητες ασβεστίου και βιταμίνης Β12 και εμφανίζουν το χαμηλότερο ανθρακικό αποτύπωμα σε σύγκριση με κάθε άλλη ζωική πηγή τροφής.

Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι αν έως το 2030 αντικαθιστούσαμε τα δύο τρίτα της κατανάλωσης κρέατος με ψάρια, τα θετικά αποτελέσματα τόσο στο περιβάλλον όσο και στη δημόσια υγεία θα ήταν ήδη εμφανή.

Συγκεκριμένα, αναφέρονται μικρά πελαγίσια ψάρια όπως οι σαρδέλες, οι ρέγγες και οι αντζούγιες, τα οποία αποτελούν εξαιρετικές πηγές DHA και EPA – δύο βασικών ωμέγα-3 λιπαρών οξέων. Παράλληλα, είναι πλούσια σε μικροθρεπτικά συστατικά, όπως το ασβέστιο και η βιταμίνη Β12.

Οι σαρδέλες, οι ρέγγες και οι αντζούγιες αντιστοιχούν σχεδόν στο 30% της παγκόσμιας αλιείας και κατατάσσονται ψηλά ως προς τη θρεπτική τους αξία. Επιπλέον, είναι από τα πιο οικονομικά ψάρια στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος και διαθέτουν το χαμηλότερο αποτύπωμα άνθρακα μεταξύ των ζωικών τροφίμων που καλύπτουν βασικές διατροφικές ανάγκες.

Στην ελληνική αγορά, οι φρέσκες σαρδέλες κοστίζουν περίπου 5–6 ευρώ το κιλό, οι ρέγγες διατίθενται κυρίως καπνιστές σε τιμές από 8 ευρώ το κιλό, ενώ οι αντζούγιες πωλούνται συνήθως καθαρισμένες και παστές, με τιμή που ξεκινά από τα 14 ευρώ το κιλό.