Σάλο, διαδηλώσεις αλλά και συγκέντρωση υπογραφών έχει προκαλέσει στη Βρετανία η απόφαση του πρωθυπουργού Μπόρις Τζόνσον να βάλει λουκέτο στη Βουλή των Κοινοτήτων, ώστε να μην αναληφθεί καμία κοινοβουλευτική πρωτοβουλία-διαδικασία που θα εμποδίσει το Brexit στις 31 Οκτωβρίου.

Στην πραγματικότητα, ο εκκεντρικός Μπόρις έκανε χρήση μιας διαδικασίας που υπό άλλες συνθήκες μπορεί και να περνούσε απαρατήρητη: Όταν προκύπτει μια νέα κυβέρνηση ή προκηρύσσονται εκλογές, ο αρχηγός του Κράτους (η βασίλισσα Ελισάβετ Β’) μετά τη συμβουλή που λαμβάνει από τον πρωθυπουργό της, διακόπτει τις εργασίες του Κοινοβουλίου.

Αυτό συνήθως γίνεται το φθινόπωρο. Οι λειτουργίες επαναλαμβάνονται με την περίφημη (και σε επίπεδο τελετουργικού) ομιλία της βασίλισσας ενώπιον βουλευτών και λόρδων σχετικά με το πρόγραμμα της επόμενης κοινοβουλευτικής περιόδου. Στη συνέχεια ξεκινά μια μακρά συζήτηση στην Ολομέλεια για τα νομοσχέδια που θα κατατεθούν και η (κοινοβουλευτική) ζωή συνεχίζεται. 

Για την ιστορία: Αυτή η διαδικασία θα γίνει κανονικά στις 14 Οκτωβρίου. Ο Μπόρις Τζόνσον με μεγάλη χαρά ενημέρωσε τους βουλευτές του ότι τότε θα υπάρξει άφθονος χρόνος για να πουν όλα όσα θέλουν να πουν. Προανήγγειλε δε «συναρπαστική ατζέντα» με θέματα όπως η χρηματοδότηση του Συστήματος Υγείας (NHS) και η εμπέδωση ασφάλειας στους δρόμους.

Μάλλον έκανε χιούμορ. Διότι η περίοδος που διανύει η Βρετανία απέχει πολύ από το να θεωρείται φυσιολογική. Ο χρόνος κυλά αντίστροφα για την οριστική έξοδο από την ΕΕ και όλα δείχνουν ότι αυτό θα γίνει χωρίς συμφωνία.

Ακόμα και τα ταξίδια που έκανε ο πρωθυπουργός σε Παρίσι και Βερολίνο, αναζητώντας ίσως μια καλύτερη συμφωνία, δεν είχαν κανένα αποτέλεσμα.

Δύο είναι τα πρώτα άμεσα ερωτήματα:

1. Θα μπορούσε η βασίλισσα να πει «όχι» στον πρωθυπουργό της; Θα μπορούσε, αλλά η συνταγματική μοναρχία σημαίνει ουδετερότητα. Και αν απαντούσε αρνητικά στον πρωθυπουργό, θα εμφανιζόταν να εμπλέκεται στις υποθέσεις της Εκτελεστικής Εξουσίας. Και κάτι τέτοιο θα προκαλούσε ενδεχομένως θεσμική κρίση.

2. Υπάρχει χρόνος στις τάξεις της Αντιπολίτευσης να σταματήσει τα σχέδια του Μπόρις Τζόνσον; Ελάχιστος η αλήθεια είναι.

Οι βουλευτές μέσα στα στενά περιθώρια που υπάρχουν θα μπορούσαν να ζητήσουν επείγουσα συζήτηση (Standing Order 24, αποκαλείται) για το Brexit και υιοθέτηση ψηφίσματος που θα μπλοκάρει την άτακτη έξοδο.

Η Βουλή των Κοινοτήτων, βάσει της απόφασης που έλαβε ο Τζόνσον, θα λειτουργήσει μόλις επτά ημέρες, μεταξύ 3-10 Σεπτεμβρίου. Ο χρόνος δεν μοιάζει να είναι αρκετός για τις απαραίτητες «ζυμώσεις», ώστε να υπάρξει συναίνεση. Υπενθυμίζεται ότι οι Συντηρητικοί και το DUP της Βορείου Ιρλανδίας διατηρούν οριακά την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών.

Η πρόταση μομφής κατά της κυβέρνησης Τζόνσον έχει πέσει πάλι στο τραπέζι. Είχε συζητηθεί και στο παρελθόν (επί πρωθυπουργίας Μέι) αλλά δεν προχώρησε. Ο στόχος μιας τέτοιας κίνησης θα ήταν ο σχηματισμός κυβέρνησης έκτακτης ανάγκης για να σταματήσει το Brexit της 31ης Οκτωβρίου, εκλογές και ενδεχομένως ένα νέο δημοψήφισμα για το «διαζύγιο».

Tα πράγματα εδώ είναι ακόμα πιο περίπλοκα. Με δεδομένη την αντιπάθεια και τη δυσπιστία που έχει το εκλογικό σώμα στον ηγέτη των Εργατικών, Τζέρεμι Κόρμπιν, δύσκολα θα βρεθούν βουλευτές των Συντηρητικών να στηρίξουν πρόταση μομφής κατά του κόμματός τους. Θα ήταν σαν να σκάβουν τον πολιτικό τους λάκκο, σε μια χώρα με μονοεδρικές περιφέρειες. Ποιος υποψήφιος βουλευτής των Συντηρητικών θα μπορούσε μετά να εξηγήσει στη μονοεδρική του γιατί έριξε την κυβέρνηση των Συντηρητικών, στηρίζοντας τον Κόρμπιν; 

Πάντως, στην υποθετική περίπτωση που ενωμένη η Αντιπολίτευση έριχνε τον Μπόρις Τζόνσον, θα άνοιγε ένα παράθυρο 14 ημερών για το σχηματισμό νέας κυβέρνησης και την προκήρυξη πρόωρων εκλογών.

Ακόμα και σε αυτή την περίπτωση, το ερώτημα που τίθεται είναι ποιος θα αναλάβει πρωθυπουργός αυτής της κυβέρνησης και ποια η αποστολή της. Επίσης, το πράγμα μπλέκει και νομικά: Υπάρχει τρόπος να ανακληθεί η απόφαση της Ελισάβετ Β' να διακόψει τις λειτουργίες του Κοινοβουλίου; Η απόφαση που έλαβε (με τη συμβουλή του πρωθυπουργού της) αποτελεί ένα από τα ελάχιστα προνόμια που έχει στη διάθεσή της η μονάρχης και δεν αμφισβητείται νομικά.

Αρκετοί εκτιμούν ότι θα μπορούσε να ξεκινήσει μια νομική μάχη, όχι για την αμφισβήτηση του βασιλικού προνομίου, αλλά της συμβουλής που έδωσε ο πρωθυπουργός στη 93χρονη Ελισάβετ Β'.

Κοινώς, η χώρα κινδυνεύει να παγιδευθεί σε μια μακρά νομική περιπέτεια για το «λουκέτο» στο Κοινοβούλιο και ενώ η οικονομία εμφανίζει σημάδια ύφεσης και η στερλίνα διαρκώς υποχωρεί.

Υπάρχει βέβαια και μια ακόμα εκτίμηση: Ο Μπόρις Τζόνσον υπολογίζει σε μια πρόταση μομφής και την προκήρυξη εκλογών. Οι δημοσκοπήσεις του δίνουν ένα κάποιο προβάδισμα, το οποίο -σύμφωνα τουλάχιστον με αυτή την εκτίμηση- θα γίνει μεγαλύτερο, εφόσον στα μάτια της κοινής γνώμης εκτεθούν όλοι όσοι τον έριξαν από την πρωθυπουργία, καθυστερώντας ακόμα περισσότερο το Brexit.

Αλλά κανείς ποτέ δεν μπορεί να είναι σίγουρος για την κάλπη: Και η Τερέζα Μέι προκήρυξε εκλογές το 2017 για να διευρύνει την κοινοβουλευτική δύναμη των Συντηρητικών και κατέληξε να μπλέξει με μια Βουλή που πεισματικά απέρριπτε τη συμφωνία για το Brexit. Kαι η ίδια παραιτήθηκε με δάκρυα στα μάτια.

Tο πολύ ενδιαφέρον ερώτημα το οποίο θα μπορούσε να θέσει κανείς, αλλά είναι βέβαιο ότι δεν θα έπαιρνε απάντηση: Όταν οι Βρετανοί ψήφιζαν Brexit το 2016, φαντάζονταν ότι το πράγμα θα έφτανε ως εδώ;

«Ένα πολύ βρετανικό πραξικόπημα» (Α very british coup)

Αυτός είναι ο τίτλος ενός μυθιστορήματος που γράφτηκε το 1982 από τον άλλοτε βουλευτή των Εργατικών Κρις Μάλιν. Το βιβλίο αφηγείται μια ενδιαφέρουσα ιστορία για έναν αριστερό από το κόμμα των Εργατικών που έγινε (απροσδόκητα) πρωθυπουργός και αποφάσισε να τα βάλει με τα μονοπώλια, τα συμφέροντα, ακόμα και με το ΝΑΤΟ. 

Αμέσως ξεκίνησε μια βρετανική  (και όχι μόνο) συνωμοσία για την ανατροπή του...