Στις χώρες της Βαλτικής και συγκεκριμένα τη Λιθουανία μεταφέρεται η σύγκρουση του Πατριαρχείου Μόσχας με το Οικουμενικό Πατριαρχείο μετά την Ουκρανία με την τοπική Εκκλησία και το καθεστώς της να βρίσκονται στο επίκεντρο.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος πραγματοποιεί επίσημη επίσκεψη στη Λιθουανία, όπου είχε συνάντηση με την πρωθυπουργό της χώρας, Ingrida Šimonyte.

Μετά τη συνάντηση δε, υπογράφτηκε συμφωνία μεταξύ της κυβέρνησης της Δημοκρατίας της Λιθουανίας και του Οικουμενικού Πατριαρχείου με στόχο την ενίσχυση των σχέσεων των δύο πλευρών, την ανάπτυξη της μεταξύ τους συνεργασίας και το κυριότερο, τη δημιουργία εκκλησιαστικής δικαιοδοσίας στη χώρα υπό το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος κατά τη διάρκεια του χαιρετισμού του ανέφερε χαρακτηριστικά: «επισκεπτόμαστε αυτή τη φιλόξενη χώρα για πρώτη φορά για να ενισχύσουμε τους δεσμούς μεταξύ του Οικουμενικού Πατριαρχείου και της Δημοκρατίας της Λιθουανίας. Μαζί με τον Πρωθυπουργό μόλις υπογράψαμε μια Συμφωνία Συνεργασίας που ορίζει και ενθαρρύνει στενότερους δεσμούς και συνεργασία σε διάφορους τομείς κοινού ενδιαφέροντος. Όπως αναφέρεται σαφώς στο κείμενο της Συμφωνίας, η παρουσία της Ορθοδοξίας στη Λιθουανία χρονολογείται από τον 13ο αιώνα. Αυτή η μακραίωνη σχέση μεταξύ των Ορθοδόξων πιστών της χώρας σας και του Οικουμενικού Πατριαρχείου μαρτυρεί ότι αυτή δεν είναι η πρώτη επαφή μεταξύ της χώρας της Λιθουανίας και της Μητέρας Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης. Σήμερα ανοίγεται μπροστά μας μια νέα προοπτική μαζί με τη δυνατότητα συνεργασίας για την ίδρυση της Εξαρχίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου στη Λιθουανία».

Patriarch_Kirill
Ο Πατριάρχης Μόσχας και πασών των Ρωσιών, Κύριλλος.
Η παραπάνω συμφωνία χαρακτηρίζεται από εκκλησιαστικούς κύκλους ως ιστορική καθώς η Λιθουανική Ορθόδοξη Εκκλησία υπάγεται στο Πατριαρχείο Μόσχας. Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία δεν είχε κανένα άμεσο σχόλιο για τη συγκεκριμένη εξέλιξη. Τον περασμένο Δεκέμβριο, η Εκκλησία της Λιθουανίας είχε ζητήσει μεγαλύτερη ανεξαρτησία από το Πατριαρχείο Μόσχας ενώ η Ιερά Σύνοδος της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Λιθουανίας είχε επισημάνει τη δέσμευσή της στην πορεία απόκτησης μεγαλύτερης εκκλησιαστικής ανεξαρτησίας.

Η έκκλητος προσφυγή των πέντε ιερέων

Η παραπάνω εξέλιξη έρχεται σε συνέχεια της απόφασης της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου τον περασμένο Φεβρουάριο. Σύμφωνα με την απόφαση αυτή, οι Πρωθιερείς Vladimiras Seliavko και Vitalijus Mockus και Πρεσβύτεροι κ. Vitalis Dauparas, Gintaras Sungaila καί Georgy Ananiev, οι οποίοι είχαν καθαιρεθεί από το Πατριαρχείο Μόσχας και μέσω της εκκλήτου προσφυγής που είχαν ασκήσει, μετά από εισήγηση του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου γινόταν άρση της καθαίρεσης από την ιερωσύνη και ταυτόχρονα αποκαθίσταντο.

Η ανακοίνωση κατέληγε χαρακτηριστικά: «Μετά ἀπό ἐνδελεχῆ μελέτην τῶν ὑπό κρίσιν περιπτώσεων, διεπιστώθη ἀφ᾽ ἑνός μέν ὅτι αὗται εἶχον τελεσιδικήσει ἐνώπιον τῆς ἐπιβαλούσης τάς ποινάς ἐκκλησιαστικῆς των ἀρχῆς, ἀφ᾽ ἑτέρου δέ ὅτι οἱ λόγοι δι᾽ οὕς ἐπεβλήθησαν αἱ ποιναί οὐδόλως προέρχονται ἐκ κριτηρίων ἐκκλησιαστικῶν, ἀλλά ἐκ τῆς δικαίας ἐναντιώσεως τῶν εἰρημένων κληρικῶν εἰς τόν πόλεμον τῆς Οὐκρανίας. Δι᾽ ὅ καί ὁ Παναγιώτατος, κρίνας ἀμετακλήτως τάς ἐκκλήτους αὐτάς προσφυγάς, εἰσηγήθη τῇ περί Αὐτόν Ἁγίᾳ καί Ἱερᾷ Συνόδῳ τήν ἄρσιν τῆς ἐπ᾽ αὐτούς ἐπιβληθείσης ἀπό τῆς ἱερωσύνης καθαιρέσεως καί τήν ἀποκατάστασίν των εἰς τόν ὅν ἔφερον ἐκκλησιαστικόν βαθμόν, ὅπερ καί ὁμοφώνως ἀπεφασίσθη».

Η πορεία σύγκρουσης της Λιθουανίας με τη Ρωσία μέσω της Εκκλησίας είχε διαφανεί ήδη από τον Ιούλιο του 2022 όταν με απόφαση της κυβέρνησης της Λιθουανίας είχε απογορευτεί στον Πατριάρχη Μόσχας και πασών των Ρωσιών Κύριλλο η είσοδος στη χώρα. «Ο Πατριάρχης Μόσχας και πάσης Ρωσίας Κύριλλος έλαβε απαγόρευση εισόδου στη Λιθουανία επειδή υποστήριξε την εισβολή στην Ουκρανία», ανέφερε σε ανακοίνωσή του το υπουργείο Εξωτερικών της Λιθουανίας διευκρινίζοντας ότι ο Πατριάρχης Μόσχας δεν θα μπορεί να επισκεφθεί τη Λιθουανία μέχρι τις 23 Ιουνίου 2027.